«`html
Alyaskadan besh ming mil uzoqlikda joylashgan ukrainaliklar juma kuni o’zlarisiz o’tkaziladigan muzokaralar natijalariga tayyorlanishdi.
AQSh prezidenti Donald Tramp va Rossiya prezidenti Vladimir Putin o’rtasidagi muzokaralar o’sha kuni boshlanishi kerak edi, e’tiborlisi Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy ishtirokisiz.
Prezident Tramp avvalroq «yer almashish» imkoniyatini taklif qilgan edi, bu ko’pchilik tomonidan Ukraina hududining Rossiyaga berilishi sifatida talqin qilingan.
Ukraina ichida, jamoatchilik fikri so’rovlari doimiy ravishda aholining taxminan 95 foizi Putinga ishonmasligini ko’rsatadi, muzokaralarga nisbatan chuqur shubha va davom etayotgan mojarodan chuqur charchoq bilan ajralib turadigan sezilarli noqulaylik hukm surmoqda.
«Bu masala menga bevosita ta’sir qiladi», – deydi 30 yoshli Pokrovsk shahri aholisi Tetyana Bessonova, agar yer Rossiyaga topshirilsa, kelajagi xavf ostida bo’lgan sharqiy shaharlardan biri.
«Mening родной городок, фронт линиясида. Агар фаол жанглар тўхтаса, мен қайтиб кела оламанми?» – деб сўради у.
Bessonova muzokaralar, yer almashish va chegara tuzatishlari haqidagi munozaralar ta’sirlangan hududlarda o’sgan odamlarga chuqur hissiy ta’sirini ta’kidladi.
«Бу менинг туғилган жойим, менинг ватаним», – деди у. «Бу қарорлар мен ҳеч қачон уйимга қайта олмаслигимни англатиши мумкин ва мен бошқалар билан бирга қайтишга бўлган барча умидларимизни йўқотамиз.»
Frantsiya prezidenti Emmanuel Makron chorshanba kuni prezident Tramp Yevropa rahbarlari билан бўлган суҳбат чоғида Украина розилигисиз ҳеч қандай ҳудудий имтиёзлар берилмаслигига рози бўлганини айтди. Президент Трамп, шунингдек, ҳар қандай якуний келишувга эришишдан олдин президент Зеленский ҳозир бўлган иккинчи саммитни ўтказиш ниятини билдирди.
Бироқ, президент Трампнинг ҳаракатлари кўпинча олдиндан айтиб бўлмайдиган деб қабул қилинади, унинг қарашлари энг яқинда гаплашган одамига боғлиқ деб хабар қилинган. Натижада, Украинада унинг президент Путиннинг таъсирига қарши тура олишига ишонч кам, айниқса яккама-якка учрашувда.
Oleksandr Merezhko, Ukraina parlamenti аъзоси ва мамлакат парламентининг ташқи ишлар бўйича қўмитаси раиси, ёпиқ эшиклар ортидаги учрашувнинг ўзи Украина учун зарарли эканидан хавотир билдирди. «Трампни билган ҳолда, у ўз фикрини жуда тез ўзгартириши мумкин. Бунда биз учун катта хавф бор», – деди у.
Merezhko президент Трампнинг битим тузувчи сифатида кўриниш истаги уни руслар билан хусусий дастлабки келишувларга олиб келиши мумкинлигидан хавотир билдирди. «Трамп хижолат бўлишни хоҳламайди ва ҳеч нарсага эришилмаса, у хижолат бўлади», деди депутат. «Савол шундаки, бу келишувларда нима бўлиши мумкин?»
Ўт очишни тўхтатишга олиб келиши мумкин бўлган эҳтимолий келишувлар таклиф қилинди, улар жорий фронт линияларини музлатишдан – босиб олинган ҳудудни Россия сифатида расмий тан олмасдан – Россиянинг Украинанинг шарқий ва жанубий қисмларидаги тўртта бутун вилоятни аннексия қилишигача бўлган.
Сўровлар шуни кўрсатадики, украиналикларнинг тахминан 54 фоизи урушни тезлаштириш учун қандайдир ҳудудий компромиссларни қўллаб-қувватлайди, аммо фақат Украинанинг халқаро ҳамкорларидан кафолатлар билан. Россияга бўлган чуқур ишончсизлик кенг тарқалган бўлиб, кўпчиликнинг фикрига кўра, хавфсизлик кафолатларисиз фронт линияларини музлатиш бўйича келишув Россияни қайта гуруҳлаш, қайта қуроллантириш ва яна ҳужум қилишга таклиф қилади.
«Агар биз фронт линияларини музлатиб, ҳудудларни берсак, бу фақат янги ҳужум учун платформа бўлиб хизмат қилади», – деди мамлакат шарқида хизмат қилаётган украиналик мерган Владимир. Ҳарбий протоколга мувофиқ, у фақат исми билан таништирилишини сўради.
«Кўплаб аскарлар бу ҳудудлар учун, мамлакатимизни ҳимоя қилиш учун ўз ҳаётларини бердилар», деди Владимир. «Музлатиш демобилизация бошланишини англатади, яраланган ва чарчаган аскарлар ишдан бўшатилади, армия қисқаради ва бу айланишларнинг бирида руслар яна зарба беради. Аммо бу сафар бу мамлакатимизнинг охири бўлади.»
Уруш бўйича мунтазам сўровлар ўтказадиган Киев Халқаро социология институти директори Антон Грушетскийнинг қайд этишича, Украина бўйлаб барча соҳадаги одамлар ўз келажаги ҳақида қийин қарорлар қабул қилмоқда.
Унинг сўзларига кўра, энг қийин қарорлардан бири Украина тупроғининг бир қисмини Россияга де-факто назорат қилиш ғоясини қабул қилишдир. «Бу бизнинг еримизнинг 20 фоизи ва булар бизнинг одамларимиз. Аммо украиналиклар бизга мослашувчан эканликларини кўрсатишмоқда, улар бизга турли шаклдаги хавфсизлик кафолатларини қабул қилишларини айтишмоқда.»
Институт сўровига кўра, украиналикларнинг 75 фоизи Россияга бирор ҳудудга расмий эгалик қилишига мутлақо қарши. Грушетскийнинг сўзларига кўра, қолган 25 фоиз орасида россияпараст бўлганлар ҳам, урушдан шунчалик чарчаганлари борки, улар оғир компромисслар зарур деб ҳисоблайдилар.
«Менинг фикримча, урушни ҳар қандай йўл билан тўхтатиш керак», деди Украина шарқидаги Донецк вилоятидан нафақадаги фабрика ишчиси 70 ёшли Любовь Назаренко.
«У қанчалик узоққа борса, шунчалик ёмонлашади», деди у. «Руслар аллақачон Херсон вилоятини эгаллаб олишган ва улар Одессани хоҳлашади. Буларнинг барчаси тўхтатилиши керак, шунда ёшлар ўлмасин.»
Ўғли жанг қилишга чақирилиши мумкин бўлган Назаренко, урушнинг учинчи йилида, фақат Украина томонида юз минглаб ўлган ва яраланганлар билан ҳаётни сақлаб қолиш ер учун барча хавотирлардан устун туради, деб ҳисоблайди.
«Мен одамларнинг ўлишини хоҳламайман», деди у. «На ёшлар, на қариялар, на фронт чизиғида яшайдиган тинч аҳоли.»
Жума куни, Аляскада бўлиб ўтадиган музокаралар бошланишига соатлар қолганида, украиналиклар Муқаддас Биби Марямнинг осмонга кўтарилиши муқаддас кунини нишонлашди, у куни унга муҳтож бўлганларнинг барчасининг дуоларини эшитишига ишонилади.
Киев марказидаги черков бўлган Сент-Мишель монастырида руҳоний Олександр Бескровний бир неча ўнлаб одам учун дуо хизматини ўтказди. Шундан сўнг у келажакдаги музокараларнинг адолатсизлигини тасвирлаш учун сўз топишнинг қийинлигини билдирди ва Зеленскийнинг четлатилишини «катта адолатсизлик ва аҳмоқлик» деб атади.
Бошқалар сингари, руҳоний Украинанинг даҳшатли воқелигини тан олди – у ўз ўғирланган ҳудудини куч билан қайтариб олишга қодир эмас. Шунинг учун қандайдир келишувга эришиш керак бўлади, аммо у буни ер нуқтаи назаридан камроқ, балки одамлар нуқтаи назаридан кўпроқ кўриб чиқиш кераклигини таъкидлади.
«Агар биз ҳудудни беришга мажбур бўлсак – агар дунё бунга йўл қўйса – энг муҳими, биз барча одамларимизни йиғишимиз керак. Дунё бизга одамларимизни олиб чиқишга ёрдам бериши керак.»
Руҳоний жума куни дуолари Аляскадаги музокараларга тўғридан-тўғри ишора қилмаганини ва у «исмлар ёки учрашув жойларини» қилмаганини айтди.
Аммо у Украинанинг келажакдаги кучи учун, ҳам «фронт линиясида, ҳам дипломатик майдонда» дуо қилди.
Дария Митюкнинг қўшимча хабарлари.
Шаҳар судьядан Бош прокурор Бондининг «фавқулодда полиция комиссари»ни жорий этган буйруғини тўхтатишни сўради.
Киев ўт очишни тўхтатиш учун Россия томонидан босиб олинган ҳудудни беришни рад этди.
Хабарлар разведка бошлиғи ва Дональд Трамп ўртасидаги учрашувдан бир кун ўтиб пайдо бўлди.
Сэр Кир Стармер жума куни Дональд Трамп ва Владимир Путин ўртасида бўлиб ўтадиган саммит олдидан Украина президенти билан бирдамлик намойишини ўтказди.
Анкориж шаҳри Европа ва глобал хавфсизликни қайта шакллантириши мумкин бўлган учрашувга мезбонлик қилади.
«`