Turkmaniston va Moʻgʻuliston oʻrtasidagi strategik yaqinlashuv oʻzaro yuqori darajadagi tashriflar bilan muhim bosqichga yetdi. 2024-yil 12-oktabrda Moʻgʻuliston prezidenti Uxnaagiyn Xürelsüh Turkmanistonga, 2025-yil 1-2-iyunda esa Turkmaniston prezidenti Serdar Berdimuhamedov Moʻgʻulistonga tashrif buyurdi.
Diplomatik munosabatlar 1992-yil 23-aprelda oʻrnatilganidan buyon bunday yuqori darajadagi tashriflar birinchi marta amalga oshirildi. Hamkorlikni rivojlantirish va ikki tomonlama sheriklikni mustahkamlashga qaratilgan bir qator bitimlar imzolandi.
Turkmanistonning asosiy maqsadi Moʻgʻulistonni «Buyuk Ipak yoʻlini qayta tiklash» tashabbusiga jalb qilish edi. Ushbu tashabbus Markaziy Osiyoni Kaspiy dengizi mintaqasi, Kavkaz, Yevropa va Sharqiy Osiyo bilan bogʻlaydigan sharq-gʻarb transport koridorini yaratishga qaratilgan.
Rossiya va Xitoy oʻrtasida joylashgan Moʻgʻuliston muhim tranzit aloqasi sifatida qaraladi. Uning ishtiroki ulanishni sezilarli darajada yaxshilaydi, bu esa Turkmanistonga energiya resurslari (tabiiy gaz va neft mahsulotlari)ni eksport qilish yoʻllarini diversifikatsiya qilish va oziq-ovqat hamda sanoat tovarlarining yetib borish doirasini kengaytirish imkonini beradi.
Moʻgʻuliston uchun bu dengiz portlariga kirish imkoniyatini beradi, bu koʻmir, mis va boshqa mineral eksportlar uchun Xitoyga (tashqi savdosining 90% dan ortigʻi) va yoqilgʻi import qilish uchun Rossiyaga juda bogʻliq boʻlgan quruqlik bilan oʻralgan mamlakat uchun juda muhimdir. 2025-yil iyun oyida xalqaro avtomobil va havo transporti toʻgʻrisida imzolandi bitimlar yangi transport yoʻllarini ochishi mumkin, bu Moʻgʻulistonga muhim alternativa beradi va Turkmanistonning Markaziy Osiyo, Kavkaz va Sharqiy Osiyo oʻrtasidagi tranzit markazi sifatidagi mavqeini mustahkamlaydi.
Muzokaralarning markazida iqtisodiy va energetika sherikligi boʻldi. Turkmaniston Moʻgʻulistonni energiya resurslari bilan taʼminlashni oʻrganishga tayyorligini bildirdi.
Moʻgʻulistonda koʻmir va noyob yer metallari juda koʻp boʻlsa-da, u import qilinadigan neftga juda muhtoj, chunki ichki ishlab chiqarish va qayta ishlash quvvati yetarli emas (neft mahsulotlarining taxminan 90% Rossiyadan import qilinadi). Turkmaniston esa gaz, neft va elektr energiyasini eksport qilish yoʻllarini kengaytirishga intiladi. Birgalikdagi energiya loyihalari va chegaradosh yoqilgʻi etkazib berish oʻzaro manfaatli imkoniyatlarni taqdim etadi.
Yetakchilar shuningdek, ikki tomonlama savdo hajmini koʻpaytirishga urgʻu berishdi. Moʻgʻuliston jun, kashmir, teri va goʻsht mahsulotlari boʻyicha katta eksport salohiyatiga ega. Savdo hajmini kengaytirish uchun qishloq xoʻjaligi, veterinariya va chorvachilik sohasida hamkorlik toʻgʻrisidagi bitimlar juda muhimdir. Biroq, hozirgi savdo hajmi juda past (2024-yilda Turkmanistondan Moʻgʻulistonga import qilingan tovarlarning qiymati taxminan 10 000 AQSh dollari atrofida, Moʻgʻulistondan eksport esa ahamiyatsiz), bu ulkan ishlatilmagan salohiyatni va mavjud toʻsiqlarni bartaraf etish uchun birgalikdagi harakatlar zarurligini taʼkidlaydi.
Ikkala davlat ham oʻxshash tashqi siyosat tamoyillariga amal qiladi: harbiy bloklarga qoʻshilmaslik, suverenitetga oʻzaro hurmat va ichki ishlarga aralashmaslik. Bu yirik davlatlarning taʼsiridan mustaqil ravishda barqaror munosabatlarni rivojlantirishga yordam beradi. Moʻgʻuliston, xususan, Turkmanistonning betarafligiga yuqori baho beradi va muvozanatli, mustaqil tashqi siyosat olib boradi.
Iqtisodiy hamkorlik boʻyicha qoʻshma hukumatlararo komissiya tashkil etish rejalashtirilgan. 2015-yilda Turkmaniston tashqi ishlar vazirining tashrifidan keyin muhokama qilingan ushbu komissiya bitimlarni amalga oshirishni va savdo, madaniyat, taʼlim va gumanitar sohalarni oʻz ichiga olgan qoʻshma loyihalarni amalga oshirishni nazorat qiladi.
Xulosa qilib aytganda, Turkmaniston-Moʻgʻuliston hamkorligi ikkala davlat uchun ham katta imkoniyatlarni taqdim etadi. Moʻgʻuliston uchun bu Xitoy va Rossiyaga bogʻliqlikni kamaytiradi, dengiz portlariga kirish imkoniyatini beradi va energiya taʼminoti variantlarini kengaytiradi. Turkmaniston uchun esa bu eksport qobiliyatlarini yaxshilaydi va muhim tranzit nuqtasi sifatidagi rolini mustahkamlaydi.