«`html
AQShning Karib dengizi va Tinch okeanining sharqiy qismida giyohvand moddalar savdosi bilan shug‘ullanayotgan kemalarga qarshi havo hujumlari sentabr oyi boshidan beri «Janubiy Nayza» operatsiyasi doirasida davom etmoqda.
O‘n minglab askarlarni joylashtirish, shuningdek, sezilarli havo va dengiz kuchlarining jalb etilishi so‘nggi o‘n yilliklarda AQShning Lotin Amerikasi va uning atrofidagi eng katta harbiy ishtirokini anglatadi.
Yakshanba kuni AQSh harbiylari dunyodagi eng katta aviatashuvchi hisoblangan USS Gerald R. Ford Karib dengizi mintaqasiga yetib kelganini tasdiqladi.
Trump ma’muriyati bu hujumlarni Qo‘shma Shtatlarga noqonuniy giyohvand moddalar oqimiga qarshi zaruriy chora sifatida himoya qildi.
Biroq, operatsiya tanqidlarga duch keldi va mintaqada mojarolarning kuchayishi ehtimoli haqida xavotirlarni uyg’otdi.
Prezident Trump va uning ma’muriyati bu hujumlar Lotin Amerikasidan AQSh jamiyatlariga giyohvand moddalar savdosining oldini olish bo‘yicha muhim kurash ekanligini ta’kidladi.
Mudofaa vaziri Pit Hegsetning ta’kidlashicha, 13-noyabrda rasman nomlangan «Janubiy Nayza» operatsiyasi «yarim sharmizdan narkoterorchilarni yo‘q qilish» va AQShni «xalqimizni o‘ldirayotgan giyohvand moddalardan» himoya qilishga qaratilgan.
Pentagon aniq nishonlar va ularning giyohvand moddalar savdosi tashkilotlari bilan aloqalari haqida cheklangan ma’lumotlarni e’lon qildi.
Ba’zi hollarda vazir Hegset va boshqa rasmiylar nishonlarni yil boshida xorijiy terrorchilik tashkiloti sifatida belgilangan Venesuela to‘dasi Tren de Araguaga bog‘lashdi.
Ushbu zarbalarning giyohvand moddalar umumiy oqimiga qanchalik ta’sir ko‘rsatayotgani aniq emas, uning sezilarli qismi AQSh-Meksika quruqlik chegarasidan o‘tadi.
AQSh Karib dengizi va G‘arbiy Atlantikada Venesuelaga zarba bera oladigan darajada harbiy aktivlarni joylashtirdi.
BBC Verify kemalarni kuzatish ma’lumotlari, sun’iy yo‘ldosh tasvirlari va rasmiy e’lonlar asosida mintaqada 15 ta harbiy kemani aniqladi.
Bularga AQSh harbiy-dengiz kuchlari «dunyodagi eng qobiliyatli, moslashuvchan va o‘lik jangovar platforma» deb ta’riflagan USS Gerald R. Ford aviatashuvchisi kiradi.
Shuningdek, joylashtirishga minglab askarlarni joylashtirishga qodir bo‘lgan boshqariladigan raketalar eskadrilyalari va amfibiya hujum kemalari ham kiradi.
Bundan tashqari, AQSh jangovar samolyotlari Puerto-Rikodagi bazalarga joylashtirildi va uzoq masofaga uchuvchi bombardimonchilar Venesuela qirg‘oq chizig‘i yaqinida uchib o‘tdi.
Prezident Trump shuningdek, Venesuelada Markaziy razvedka boshqarmasining yashirin operatsiyalarini o‘tkazishga ruxsat berganini tan oldi, ularning to‘liq ko‘lami maxfiy bo‘lib qolmoqda.
2-sentabrdan 16-noyabrgacha AQSh kuchlari Karib dengizi va Tinch okeanining sharqiy qismida xalqaro suvlarda kamida 22 ta kemaga zarba berdi.
Bu zarbalarning aksariyati Venesuela va Kolumbiya qirg‘oqlari yaqinida sodir bo‘ldi.
AQShning Janubiy qo‘mondonligi yakshanba kuni Tinch okeanining sharqiy xalqaro suvlarida shanba kuni amalga oshirilgan so‘nggi zarba natijasida «narkoterrochi erkaklar» deb belgilangan uch kishi halok bo‘lganini e’lon qildi.
«Razvedka ma’lumotlariga ko‘ra, kema noqonuniy giyohvand moddalar kontrabandasi bilan shug‘ullangan, giyohvand moddalar savdosi yo‘nalishi bo‘ylab harakatlangan va giyohvand moddalar olib ketayotgan», — deb bayonot berdi Janubiy qo‘mondonlik X ijtimoiy tarmog‘ida va kemaning portlash videosini ilova qildi.
Umuman olganda, bu zarbalarda kamida 83 kishi halok bo‘ldi.
AQSh kuchlari ularni ochiqchasiga aniqlamagan bo‘lsa-da, ularning barchasi «narkoterorchilar» sifatida tavsiflangan.
Associated Press tomonidan o‘tkazilgan surishtiruv shuni ko‘rsatdiki, zarbalarda halok bo‘lgan ba’zi venesuelaliklar qashshoqlik tufayli past darajadagi kontrabandachilar bo‘lgan, ularning orasida kamida bitta mahalliy jinoyat boshlig‘i ham bo‘lgan.
Trump ma’muriyati bu hujumlar Amerika hayotini himoya qilishga qaratilgan o‘zini oqlash huquqini ko‘rsatib, qonuniy ekanligini ta’kidladi.
Kongressga yuborilgan maxfiy notada ma’muriyat AQSh giyohvand kartellari bilan qurolli mojaroda ekanligini ta’kidladi va ularni «noqonuniy jangchilar» deb hisoblab, ularning harakatlari — giyohvand moddalar savdosi — «Qo‘shma shtatlarga qarshi qurolli hujumni tashkil qiladi» dedi.
Biroq, ba’zi huquqshunoslarning ta’kidlashicha, bu zarbalar noqonuniy bo‘lishi va tegishli tartib-qoidalarsiz tinch aholini nishonga olish orqali xalqaro huquqni buzishi mumkin.
Xalqaro jinoiy sudning (ICC) sobiq bosh prokurori Luis Moreno Okampo BBCga shunday dedi: u bu zarbalar insoniyatga qarshi jinoyatlar sifatida tasniflanishi mumkinligiga ishonadi.
Tanqidchilar, shuningdek, Oq uy dastlab zarbalarga ruxsat berishda AQSh qonunlariga rioya qilganmi yoki yo‘qmi, degan savolni ham o‘rtaga tashlashdi.
AQSh Konstitutsiyasiga ko‘ra, faqat Kongress urush e’lon qilish huquqiga ega.
Oktabr oyida prezident Trump AQSh Venesuela yaqinidagi kemalarga zarba berishga «ruxsat etilganini», ammo agar kampaniya quruqlikdagi nishonlarni o’z ichiga olsa, uning ma’muriyati «Kongressga qaytishi mumkinligini» aytdi.
«Biz buni qilishimiz shart emas», dedi u. «Ammo menimcha…buni qilishni xohlardim.»
Harbiy kuchlarning to‘planishi AQSh Venesuelaga bevosita aralashishni, ehtimol prezident Nikolas Maduroning sotsialistik hukumatini ag‘darishga qaratilganligidan xavotir uyg‘otdi.
3-noyabr kuni prezident Trump Venesuela bilan urush ehtimolini kamaytirdi, lekin u prezident Maduroning lavozimdagi vaqti cheklangan deb hisoblaganini aytdi.
AQSh Venesuela bilan urushga tayyorlanyaptimi degan savolga AQSh prezidenti CBS telekanalining 60 Minutes dasturida shunday javob berdi: «Menimcha yo‘q.»
«O‘ylamayman», deb qo‘shib qo‘ydi u. «Ammo ular bizga juda yomon munosabatda bo‘lishdi.»
Maduro hukumati AQShni hukumatni ag‘darish maqsadida mintaqadagi keskinlikni kuchaytirishda aybladi.
Bunga javoban Venesuela harbiylari tayyorgarlik mashqlarini e’lon qildi va noyabr oyida butun mamlakat bo‘ylab 200 ming askarni safarbar qilgan holda qo‘shinlarning «ommaviy safarbarligini» e’lon qildi.
Maduro AQShning Venesuelaga aralashuviga qarshi ogohlantirdi va tinch yo‘l bilan hal etishga chaqirdi.
«Abadiy urushlar endi yo‘q. Adolatsiz urushlar yo‘q. Endi Liviyaga yo‘l yo‘q. Endi Afg‘onistonga yo‘l yo‘q», dedi Maduro 13-noyabr kuni CNN telekanalida. «Tinchlik yashasin.»
Tom Edgingtonning qo‘shimcha hisoboti
Kelgusi yilgi oraliq so‘rovlarda Respublika ko‘pchiligini mustahkamlash uchun mo‘ljallangan yangi ovoz berish xaritalari butun mamlakat bo‘ylab qayta taqsimlash kurashini keltirib chiqardi.
Portugaliyalik futbolchiga Fors ko‘rfazi davlatining modernizatsiya rejasining bir qismi bo‘lgani uchun katta pul to‘lanmoqda.
Yuk kemasi Frensis Skott Key ko‘prigiga urilishidan oldin tokdan uzilib qolgan, natijada olti ishchi halok bo‘lgan.
AQSh prezidentining valiahd shahzoda «hech narsa bilmas edi» degan da’volari Markaziy razvedka boshqarmasining bahosiga zid keladi.
Yangi jinoiy tergov musiqa magnati 4 yillik qamoq jazosini o‘tayotgan paytga to‘g‘ri keldi.
«`