Donald Trumpning haftasi Eron bilan keskinlik kuchayishi va Isroil bilan moʻrt sulh boʻyicha munozaralar paytida gʻayrioddiy portlash bilan boshlandi.
Biroq, hafta yakunida koʻzga koʻringan gʻalaba qozongan AQSh prezidenti Oq uyda nafaqat bitta, balki ikkita tantanali nutq soʻzladi va ichki va xalqaro miqyosdagi bir qator muhim siyosiy yutuqlarni taʼkidladi.
Prezident Trump koʻtarinki kayfiyatda jurnalistlar bilan bir soatdan ortiq suhbatlashdi, bu matbuot anjumani uning soʻnggi muvaffaqiyatlarining toʻliq xulosasi boʻlib xizmat qildi.
Mana oʻtgan haftaning toʻrtta muhim gʻalabasi, shuningdek, prezidentning maqsadlariga toʻliq mos kelmagan muammolar haqida eslatma.
21-iyun kuni Eronning yadroviy obʼektlariga qarshi muvaffaqiyatli AQSh harbiy amaliyotidan soʻng, prezident Trump Isroil va Eron oʻrtasidagi «12 kunlik urush» deb taʼriflaganidan atigi uch kun oʻtib, «toʻliq va mutlaq» sulh eʼlon qildi.
Tashabbus dastlabki muvaffaqiyatsizliklarga duch keldi. Eʼlon qilishdan biroz oldin Eron Qatardagi AQSh havo bazasiga tomon ballistik raketalar uchirdi, bu Fors koʻrfazida kengroq mojaro kelib chiqishi xavotirini uygʻotdi.
Sulh amalga oshirilgandan keyin ham uning barqarorligi xavfli koʻrindi. Har ikki tomondan tezda buzilish ayblovlari paydo boʻldi, bu esa Oq uy maydonida jurnalistlar bilan qizgʻin tortishuvga olib keldi.
Prezident Trump Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyahuni Eronga qarshi keyingi hujumlarni toʻxtatishga zoʻrgʻa koʻndirganini tan oldi.
Oxir-oqibat, sulh oʻz kuchida qoldi, bu esa prezidentga Eronni urishni oʻz ichiga olgan strategik harbiy qarori samarali boʻlganini ishonch bilan taʼkidlashga imkon berdi va uning «tinchlikparvar» sifatidagi rolini isbotladi – Gʻazo va Ukrainada tinchlik oʻrnatish boʻyicha saʼy-harakatlar davom etayotgan bir paytda zarur boʻlgan yutuq.
NATO sammiti uchun Niderlandiyaga ketayotgan prezident Trumpga NATO Bosh kotibi Mark Ruttedan Eronni urgani uchun uni maqtovchi xabar keldi – prezident bu xabarlarni darhol ommaga oshkor qildi.
Sammitga tashrifi chogʻida AQSh ittifoqchilari oʻz YaIMning 5 foizini mudofaa xarajatlariga yoʻnaltirishga vaʼda berishdi, bu prezident doimiy ravishda va ochiqchasiga targʻib qilgan maqsad edi.
Qoʻshma matbuot anjumanida Rutte Trampni hazillashib «Dada» deb atadi va prezidentning Isroil va Eron oʻrtasida sulh tuzishdagi rolini nazarda tutdi.
Prezident Trump laqabni qabul qilganga oʻxshadi.
«Menimcha, u meni yaxshi koʻradi. Agar yoqtirmasa… Men qaytib kelib, uni qattiq uraman», – dedi Trump matbuot anjumanida, Davlat kotibi Marko Rubio uning yonida kulib. «U buni juda mehr bilan qildi.»
Shundan soʻng, Oq uyda gʻalaba qozongan qiyofadagi Trump tasvirlangan bir nechta videolar tarqatildi, ularga «dada uyda» sarlavhasi qoʻshilgan.
Prezident Trumpning haftasi Oliy sudning sudyalarning prezident buyruqlarini butun mamlakat boʻylab toʻxtatib qoʻyish vakolatini cheklovchi qarori bilan ijobiy yakunlandi.
Qaror prezident Trumpning baʼzi immigrantlarning farzandlari uchun tugʻilish huquqi asosida fuqarolikni bekor qilish qobiliyatiga oid ishdan kelib chiqqan boʻlsa-da, uning oqibatlari keng qamrovlidir. Quyi sudlarga prezident Trumpning ichki kun tartibiga Bosh prokuror Pam Bondining «cheksiz toʻsiq» deb taʼriflagan buyruqlari orqali qarshi chiqish qiyinroq boʻladi.
Kutilmagan matbuot anjumanida prezident bu qarorni «konstitutsiya, hokimiyatlar boʻlinishi va qonun ustuvorligi uchun monumental gʻalaba» deb olqishladi.
Qaror unga ilgari buyruqlar bilan toʻxtatilgan turli xil siyosiy tashabbuslarni, jumladan, «muqaddas shaharlar»ga mablagʻlarni muzlatish, qochqinlarni joylashtirishni toʻxtatish va soliq toʻlovchilarning pullarini gender tasdiqlash operatsiyalari uchun ishlatilishini oldini olishni amalga oshirishga imkon beradi.
Prezident tabassum qildi va hazillar qildi, jurnalistlarni koʻproq savollar berishga taklif qildi, uning yordamchilari, jumladan, Matbuot kotibi Karolin Leavitt uning yonida tabassum bilan oʻtirishdi.
«Bu ajoyib gʻalaba boʻldi va bizda ajoyib gʻalabalar boʻldi», dedi u soʻngida. «Ammo bugun ajoyib gʻalaba boʻldi.»
Juma kuni tushdan keyin prezident Trump Ruanda va Kongo Demokratik Respublikasining tashqi ishlar vazirlari bilan uchrashdi, ular oʻsha kuni ertalab ikki davlat oʻrtasidagi oʻnlab yillar davom etgan mojarolarni hal qilishga qaratilgan tinchlik shartnomasini imzoladilar.
Qoʻshimcha tafsilotlar cheklangan va mintaqadagi avvalgi tinchlik kelishuvlari muvaffaqiyatsizlikka uchragan – ammo bu AQSh va Kongo prezidentlariga buni avlodlar gʻalabasi sifatida koʻrsatishga toʻsqinlik qilmadi.
«Bugun zoʻravonlik va vayronagarchilik tugaydi va butun mintaqa umid va imkoniyatlarning yangi bobini boshlaydi», dedi Trump.
Shartnoma AQSh hukumati va Amerika kompaniyalari uchun mintaqadagi muhim minerallarga kirishni ham osonlashtiradi.
«Men ularni birlashtirib, sotishga muvaffaq boʻldim», dedi Trump. «Nafaqat bu, balki biz AQSh uchun Kongodan koʻplab mineral huquqlarga ega boʻlyapmiz.»
Oʻzining avvalgi matbuot anjumanida Trump amerikaliklarning aksariyati xayoliga ham kelmaydigan mojaro haqida kam tafsilot bilishini tan oldi.
«Men oʻz ligamdan biroz tashqaridaman… chunki men bu haqda juda koʻp narsa bilmayman», dedi u. «Men bir narsani bilaman. Ular koʻp yillar davomida bir-birlari bilan qilichlashdilar.»
Hafta prezident Trump uchun qiyinchiliklarsiz oʻtmadi.
Prezidentning asosiy qonunchilik maqsadi – u «Bitta, Katta, Goʻzal Qonun» deb atagan muhim soliq qonuni bir qator toʻsiqlarga duch keldi.
Prezident Trump qonunchilarni uni AQSh mustaqillik kuni – 4-iyulgacha qabul qilish uchun tezlashtirishga bir necha bor undadi.
Biroq, shu hafta boshida Senat parlamentariyasi Elizabet MakDonough shuni koʻrsatdiki, baʼzi qoidalar Senat qoidalariga zid boʻlib, taklif qilingan milliardlab dollarlik qisqartirishlarga shubha uygʻotdi.
«Bu jarayonning bir qismi. Bu qismi Amerika Qoʻshma Shtatlari Senatining ishlashining bir qismi», dedi Karolin Leavitt shu hafta boshida. «Ammo prezident ushbu qonun loyihasining Mustaqillik kuniga qadar Oq uydagi stolida boʻlishini koʻrishga qatʼiy qaror qilgan.»
Prezident Trump Erondagi sulhni, shuningdek, Markaziy Afrikadagi va oʻtgan oyda Pokiston va Hindiston oʻrtasidagi sulhni muvaffaqiyat deb taʼkidlagan boʻlsa-da, u tinchlik boʻyicha ikkita asosiy maqsadiga erisha olmadi: Gʻazoda va Ukrainada.
«Biz bu ustida ishlayapmiz», dedi Trump juma kuni boʻlib oʻtgan matbuot anjumanida Rossiya va Ukraina oʻrtasidagi mojaro haqida, u Gʻazoni tilga olmadi.
Hatto AQShning Eronga harbiy aralashuvining tugashi ham kafolatlanmagan.
Matbuot anjumanida BBC prezident Trumpdan, agar ular yadro dasturini qayta boshlashayotganiga ishonsa, Eronni yana bombardimon qilishni oʻylaydimi, deb soʻradi.
«Albatta, shubhasiz, albatta», deb javob berdi u.
Yangi savdo va xavfsizlik kelishuvi boʻyicha AQSh-Kanada oʻrtasidagi qizgʻin muzokaralar iyul oʻrtalariga qadar tormozlandi.
Sharqiy Kongo Demokratik Respublikasidagi oʻnlab qurolli guruhlar sulhni qabul qiladimi, nomaʼlum.
AQSh rasmiylari norvegiyalik erkak mem tufayli uyiga yuborilgani haqidagi daʼvolarni rad etdi, ammo bu ish xalqaro savollarni keltirib chiqardi.
AQSh tarixan mamlakatda tugʻilgan har bir kishiga avtomatik ravishda fuqarolik bergan, ammo bu tamoyil global miqyosda norma emas.
Bitim prezident Trump tomonidan «buyuk kun» deb olqishlandi, ammo potentsial xavflar mavjud.