AQSh prezidenti Donald Trump payshanba kuni Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan telefon orqali suhbatdan so’ng «katta yutuqlarga» erishilganini ma’lum qildi. Uning so’zlariga ko’ra, ikki lider Vengriyada yuzma-yuz muzokaralar o’tkazishga kelishib olishgan.
Trump avgust oyining o’rtalaridan beri birinchi bo’lgan bu suhbatni «juda samarali» deb ta’rifladi va Vashington va Moskva vakillari kelasi hafta uchrashishi rejalashtirilganini qo’shimcha qildi.
Trump Budapeshtda Putin bilan uchrashuv qachon bo’lishini aniq aytmagan bo’lsa-da, Kreml «o’ta ochiq va ishonchli» muloqotdan so’ng sammitga tayyorgarlik «zudlik bilan» boshlanishini e’lon qildi.
Ushbu muzokaralar Ukraina prezidenti Zelenskiyning Oq uyga rejalashtirilgan tashrifidan bir kun oldin bo’lib o’tdi, chunki Trump Ukrainani Rossiya ichidagi nishonlarga yetib bora oladigan Tomahawk raketalari bilan ta’minlashni ko’rib chiqmoqda.
AQShga kelganidan so’ng, Zelenskiy Moskva «Tomahawklar haqida eshitishi bilan dialogni qayta tiklashga shoshilayotganini» ta’kidladi.
Trump o’zining Truth Social platformasidagi postida u va Putin «Ukraina bilan urush tugagandan so’ng, Rossiya va AQSh o’rtasidagi savdo haqida ko’p vaqt gaplashganini» qayd etdi.
Uning so’zlariga ko’ra, har ikki davlatdan «yuqori darajadagi maslahatchilar» kelasi hafta noma’lum joyda uchrashadi va Amerika delegatsiyasiga Davlat kotibi Marko Rubio boshchilik qiladi.
Trump, shuningdek, Zelenskiyni juma kuni Putin bilan bo’lgan muzokaralari haqida xabardor qilishini aytdi va «Bugungi telefon suhbatida katta yutuqlarga erishildi, deb hisoblayman», dedi.
Keyinroq u jurnalistlarga Putin bilan «ikki hafta ichida» uchrashishni kutayotganini aytdi.
Putin bilan suhbatdan so’ng Ukrainani raketalar bilan ta’minlash imkoniyati haqida so’ralganda, Trump AQShning Tomahawk zaxirasini «tugata olmaymiz», deb javob berdi va «ular bizga ham kerak… shuning uchun bu borada nima qila olishimizni bilmayman», dedi.
Ukrainaning AQShdagi elchisi Olga Stefanishyna Rossiyaning Ukrainaga tungi zarbalari «Putinning Trump bilan qo’ng’iroq qilishidan bir necha soat oldin» sodir bo’lganini va bu «Moskvaning tinchlikka bo’lgan haqiqiy munosabatini ochib berishini» ta’kidladi.
BBCning AQShdagi hamkori CBSga bergan bayonotida u shunday dedi: «Bu hujumlar Moskvaning strategiyasi terror va charchoq ekanligini ko’rsatadi. Yagona samarali javob – qattiqroq sanksiyalar, havo mudofaasini kuchaytirish va uzoq masofaga uchuvchi imkoniyatlarni yetkazib berish orqali bosim o’tkazishdir».
Vengriya Bosh vaziri Viktor Orban X platformasida Budapeshtda rejalashtirilgan uchrashuv «dunyodagi tinchliksevar odamlar uchun ajoyib yangilik» ekanligini e’lon qildi.
Avvalroq u shunday degan edi: «Tinchlik sabr, kuch va kamtarlikni talab qiladi. Yevropa o’z pozitsiyasini o’zgartirishi kerak. Mag’rurlik va cheksiz urush olovini yoqish o’rniga, biz Rossiya bilan muzokaralar olib borishimiz kerak. Faqatgina muloqot qitamizga tinchlik olib kelishi mumkin».
Trump avgust oyida Alyaskada bo’lib o’tgan yuzma-yuz sammitda tinchlik shartnomasini tuzishga urinishlarda sezilarli yutuqlarga erishilmaganidan beri Ukraina urushi bo’yicha Putinga nisbatan qat’iyroq pozitsiyani egalladi.
Ikki lider 15-avgust kuni AQSh hududida uchrashdi, AQSh prezidenti bu sammit Rossiya prezidentini Ukrainadagi urushni tugatish uchun keng qamrovli tinchlik muzokaralariga jalb qilishga ishontiradi, deb umid qilgan edi. Rossiya Ukrainaga to’liq miqyosli bostirib kirishni 2022-yil fevral oyida boshlagan.
Ular yana bir necha kundan keyin Trump Zelenskiy va Yevropa liderlari bilan uchrashuvni to’xtatib, Putinga qo’ng’iroq qilganida gaplashdi.
O’shandan beri Oq uy ham, Kreml ham ikki tomon o’rtasidagi aloqalar haqida hech qanday ma’lumotni ochiqlamadi.
Prezidentlik saylovoldi kampaniyasi davomida Trump Ukrainadagi urushni bir necha kun ichida tugata olishini da’vo qilgan edi, biroq shundan so’ng mojarolarni hal qilish hokimiyatga qaytganidan beri u ishtirok etgan har qanday mojarodan ko’ra qiyinroq bo’lganini tan oldi.
Trump o’zidan oldingi Jo Baydenga qaraganda Rossiyaga ko’proq xayrixoh deb hisoblangan va Zelenskiy bilan munosabatlar 28-fevralda u va vitse-prezident JD Vens Oval xonasida Ukraina prezidentini jonli televideniyeda tanqid qilganida avjiga chiqqan edi.
Biroq, so’nggi oylarda Zelenskiy bilan jamoatchilik bilan aloqalar sezilarli darajada yaxshilandi.
Sentyabr oyida Trump mojaroga bo’lgan nuqtai nazarida sezilarli o’zgarishni ko’rsatdi va Kiyev «Ukrainaning barcha hududlarini asl holiga qaytarishi» mumkinligiga ishonishini aytdi, bu uning Kiyevni Rossiya tomonidan bosib olingan hududni berishga ommaviy chaqiriqlariga keskin zid edi.
Zelenskiyning juma kuni Vashingtonga bo’lajak tashrifi davomida, bu uning yanvar oyidan beri uchinchi tashrifi, Tomahawk raketalari masalasi kun tartibida yuqori o’rinni egallashi mumkin.
Zelenskiy AQShni Ukrainani 2500 km (1500 milya) masofaga uchadigan ilg’or raketalar bilan ta’minlashga chaqirdi.
Shu hafta boshida undan Ukrainaga raketalar berishni o’ylayaptimi, deb so’rashganda, u: «Ko’ramiz… Ehtimol», dedi.
Iyul oyining oxirida Trump Putinga o’t ochishni to’xtatish to’g’risida kelishib olish uchun ikki haftadan kamroq vaqt berdi yoki Rossiya bilan savdo qilayotgan davlatlarga qarshi choralar, shu jumladan keng qamrovli sanksiyalarga duch keladi.
Ammo Putin Trump bilan Alyaskada uchrashishga rozi bo’lganidan keyin bu tahdidni amalga oshirmadi, AQSh prezidenti buni o’sha paytda sezilarli diplomatik muvaffaqiyat deb e’lon qildi, garchi u hech qanday aniq natija bermagan bo’lsa ham.
Payshanba kuni Hindiston tashqi ishlar vazirligi Trumpning bir kun oldin bergan bayonotiga shubha bildirdi va Hindiston Bosh vaziri Narendra Modi Rossiya neftini sotib olishni to’xtatishga rozi bo’lganini aytdi.
Hindiston hukumatining vakili Trump Modi unga sotib olish «qisqa vaqt ichida» to’xtashiga ishontirganidan so’ng, oldingi kunda «ikki lider o’rtasida hech qanday suhbat bo’lganidan xabardor emasligini» aytdi.
AQSh mamlakatlarni, xususan Hindiston, Xitoy va NATOga a’zo davlatlarni Kremlga iqtisodiy bosimni kuchaytirish maqsadida Rossiya energiyasini sotib olishni to’xtatishga undadi. Zelenskiy ham bu chaqiriqlarni qayta-qayta takrorladi.
Prezident to’lovni himoya qildi va AQSh texnologiya kompaniyalari tomonidan keng qo’llaniladigan dastur suiiste’mol qilinayotganini aytdi
Xitoy smartfonlardan tortib qiruvchi samolyotlargacha bo’lgan hamma narsani ishlab chiqarish uchun muhim bo’lgan elementlarni qayta ishlashda deyarli monopoliyaga ega.
Bolton – so’nggi haftalarda ayblovlarga duch kelgan AQSh prezidentining uchinchi siyosiy raqibi.
Parijdan ilhomlangan Vashingtondagi taklif qilingan yodgorlik AQShning 250 yilligini nishonlash uchun mo’ljallangan.
Karib dengizida «narkobarlar»ga qarshi AQSh zarbalari natijasida kamida 27 kishi halok bo’ldi.