Африканер миллатига мансуб 59 жаранга АҚШда қочқин мақоми берилди.
Президент Трамп уларнинг аризалари тезкор кўриб чиқилишини Жанубий Африкадаги ушбу миллий озчиликка нисбатан айтилаётган ирқий камситишлар билан изоҳлади.
Жанубий Африка ҳукумати бу иддаони рад этиб, ушбу гуруҳ қочқин мақоми учун белгиланган мезонларга жавоб бермаслигини билдирди.
Бу ҳаракат Трамп маъмуриятининг уруш зоналаридан қочаётганлар жумладан, қочқинларни қабул қилиш бўйича кенг қамровли тўхтатишига қатъий қарши келади. Human Rights Watch бу қарорни камситувчи деб танқид қилиб, минглаб бошқа аризачиларга, жумладан, кўплаб африкалик ва афғон қочқинларига бошпана беришни рад этилишини қайд этди.
Ушбу гуруҳ душанба куни Вашингтон шаҳри яқинидаги Дуллес халқаро аэропортига етиб келиб, АҚШ расмийларининг самимий кутиб олишига сазовор бўлди, баъзи расмийлар байрам безаклари орасида кичик америка байроқчаларини силтаб туришди.
Қочқинларнинг аризаларини кўриб чиқиш одатда ойлар ёки ҳатто йиллар давом этади, аммо бу гуруҳнинг аризалари тезкор тартибда кўриб чиқилди. БМТ Қочқинлар бўйича Олий комиссари бошқармаси (БМТ ҚОҚ) BBCга уларнинг текширув жараёнида иштирок этмаганини тасдиқлади.
Тезкор кўриб чиқиш ҳақидаги саволга жавобан президент Трамп Жанубий Африкада «оқ фермерларга» қарши «геноцид» содир этилаётганини айтиб, унинг қарорида ирқнинг ҳал қилувчи омил бўлмаганини аниқлади.
«Фермерлар ўлдирилмоқда, улар оқ танли, лекин улар оқми ёки қорами, бу мен учун фарқ қилмайди», деди у.
Бироқ, Жанубий Африка президенти Сирил Рамафоса президент Трамп билан телефон орқали мулоқот чоғида бу баҳолашни рад этиб, вазият қочқинлик инқирози таърифига жавоб бермаслигини таъкидлади.
Рамафоса қочқин мақоми сиёсий, диний ёки иқтисодий таъқибдан аниқ қўрқув бўлишини талаб қилишини, бу шарт ушбу гуруҳга тааллуқли эмаслигини таъкидлади.
Жавобан, АҚШ Давлат котибининг ўринбосари Кристофер Ландау Дуллес аэропортида «қочқинлар келаётган мамлакатнинг уларнинг қочқин эканлигини тан олмаслиги ҳайратланарли эмас», деди.
АҚШ ҳукумати Жанубий Африканинг ер ислоҳоти сиёсатини очиқдан-очиқ танқид қилиб, оқ фермерлардан ерларни товонсиз тортиб олинаётганини иддао қилмоқда.
Январда президент Рамафоса ҳукуматга адолатли ва жамоат манфаатларига мувофиқ деб ҳисобланган муайян шароитларда хусусий мулк ерларни товонсиз тортиб олиш имконини берувчи қонунни имзолади.
Бироқ, Жанубий Африка ҳукумати бу қонун бўйича ҳеч қандай ер тортиб олишлар бўлмаганини таъкидламоқда.
Жанубий Африкада апартеид тугагандан кейин ўтган ўттиз йил ичида ер ислоҳотининг сустлигидан норозилик мавжуд. 2017 йилги ҳисоботга кўра, Жанубий Африка аҳолисининг 90 фоизидан ортиғини ташкил этувчи қора танли жанубий африкаликлар хусусий мулк ерларнинг атиги 4 фоизига эгалик қилади.
Президент Трампнинг яқин маслаҳатчиси ва Жанубий Африкалик туғма Илон Маск аввалроқ Жанубий Африкада «оқ танлилар геноциди» ҳақида баёнот берган ва ҳукуматни «ирқчиликка асосланган мулкчилик қонунларини» қабул қилганликда айблаган.
Геноцид ҳақидаги бу иддаолар кенг кўламда рад этилган.
Вакил Грегори Микс, Ташқи ишлар қўмитасининг рангли демократ вакили, Трамп маъмуриятининг ҳаракатларини «фақат ирқчиликка ишора қилиш эмас, балки сиёсий равишда тарихга янгича талқин бериш» деб баҳолади.
Епископал черкови африканерларга берилган имтиёзли муомаладаги аҳвол туфайли федерал ҳукумат билан қочқинларни қайта жойлаштириш бўйича ҳамкорликни тўхтатишини эълон қилди.
Вице-президент ЖД Ванс X’даги мухтасар муносабатида шундай деди: «Жуда ақлсизлик».
Халқаро қочқинларга ёрдам кўрсатиш лойиҳасининг адвокати Мелисса Кини Уйнинг қарорини «жуда катта мунофиқлик ва нотенг муомалага» ишора қилувчи деб таърифлади.
Унинг ташкилоти жорий йилнинг январида 120 000 дан ортиқ шартли тасдиқланган қочқинларга таъсир кўрсатувчи АҚШ қочқинларни қайта жойлаштириш дастури (USRAP) нинг муайян муддатга тўхтатилиши ортидан Трамп маъмуриятини судга бермоқда.
Африканер ёзувчиси Макс ду Приз оқ танли жанубий африкаликларга нисбатан таъқиб ҳақидаги иддаоларни ҳеч қандай асоссиз «мукаммал абсурдлик» деб таърифлади.
2024 йилги Жанубий Африка полицияси маълумотларига кўра, фермаларда 44 та қотиллик содир этилган, қурбонларнинг саккизи фермер бўлган. Жанубий Африка жиноят статистикасини ирқ бўйича таснифламаса ҳам, фермерларнинг аксарияти оқ танли, ферма ишчилари эса асосан қора танли.
Президент Трампнинг африканер қочқинларини қабул қилиш тўғрисидаги қароридан кейин АҚШ ва Жанубий Африка муносабатлари кескинлашиб кетди.
Март ойида Жанубий Африканинг АҚШдаги элчиси Иброҳим Расул президент Трампни «оқ танлиларнинг жабр кўришига ишора қилиш»да айблаб, АҚШдан «ирқчиликка чорлов»га қарши айблов олиб келди.
АҚШ, шунингдек, Жанубий Африканинг Халқаро суд судида Исроилга қарши позициясини танқид қилди, бу ерда Жанубий Африка Исроил ҳукуматини фаластинликларга қарши геноцидда айблади — бу иддаони Исроил қатъий рад этди.
Президент Трампнинг африканер қочқинларини қабул қилиш тўғрисидаги қарори бошқа давлатлардан муҳожирлар ва бошпана изловчиларга нисбатан АҚШнинг кенг қамровли чоралари орасида қабул қилинди.
Йохeннесбургдан Ханисиле Нгкобо ва Вашингтондан Кай Пиглуччининг қўшимча ҳисоботлари
Қаранг BBCAfrica.com Африка қитъасидан бошқа янгиликларга.
Twitter’да кузатинг @BBCAfrica, Facebook’да BBC Africa ёки Instagram’да bbcafrica
Кагисо Рабада дам олиш воситаларини истеъмол қилгани учун берилган жазони ўтаб бўлгач, келаси ой бўлиб ўтадиган Жаҳон тест чемпионатида Жанубий Африка терма жамоаси сафида ўйнайди.
АҚШ томонидан молиялаштирилган самолёт якшанба куни Йоханнесбургдан учиб келиб, душанба куни Виржинияга 59 нафар қочқинни олиб келди.
Якшанба куни яна бир нечта жиҳодчи ҳужумлари ҳақида хабарлар берилди, улар ўнлаб қурбонлар билан якунланган.
Жанубий Африка якшанба куни Малавийни 2:0 ҳисобида мағлуб этиб, жами 2:1 ҳисобида ғалаба қозонганидан кейин 2024 йилги Африка миллатлари чемпионатига йўл олган сўнгги жамоа бўлди.
37 ёшли капитан Иброҳим Траоре ўзини пан-африканизм тарафдори сифатида кўрсатмоқда.