Koʻlam hayratlanarli. Taxminlarga koʻra, sunʼiy intellektni qoʻllab-quvvatlovchi maʼlumotlar markazlariga global miqyosda 2029 yilgacha taxminan 3 trillion dollar investitsiya kiritiladi.
Morgan Stanley tomonidan taqdim etilgan ushbu bahoga koʻra, ushbu kapitalning taxminan yarmi qurilish xarajatlariga, qolgan qismi esa sunʼiy intellekt inqilobi uchun zarur boʻlgan yuqori darajadagi uskunalarga ajratiladi.
Ushbu raqamni kontekstlashtirish uchun u 2024 yilda Fransiyaning umumiy iqtisodiy mahsulotiga tengdir Fransiyaning umumiy iqtisodiy mahsulotiga.
Buyuk Britaniyada sunʼiy intellektni qayta ishlash imkoniyatlariga oʻsib borayotgan talabni qondirish uchun kelgusi yillarda qoʻshimcha 100 ta maʼlumotlar markazi qurilishi kutilmoqda.
Shuni taʼkidlash kerakki, ushbu obʼektlarning baʼzilari Microsoft uchun ishlab chiqiladi, yaqinda eʼlon qilingan Buyuk Britaniyaning sunʼiy intellekt infratuzilmasiga 30 milliard dollar investitsiya.
Bu savolni tugʻdiradi: kundalik faoliyatni qoʻllab-quvvatlovchi kompyuter serverlarini joylashtiradigan anʼanaviy obʼektlardan, masalan, shaxsiy fotosuratlarni saqlash, ijtimoiy media akkauntlarini boshqarish va biznes ilovalarini ishga tushirish kabi sunʼiy intellektga yoʻnaltirilgan maʼlumotlar markazlari nimasi bilan farq qiladi?
Bundan tashqari, ushbu katta investitsiya oqlanadimi?
Maʼlumotlar markazlari yillar davomida kengayib bormoqda. «Giperskala» atamasi oʻnlab megavatt quvvat talab qiladigan joylarni tasniflash uchun kiritilgan, u «gigavattlar» bilan almashtirilgan, bu esa ming marta katta quvvatni bildiradi.
Biroq, sunʼiy intellekt bu tendentsiyani keskin tezlashtirdi. Koʻpgina sunʼiy intellekt modellari murakkab vazifalarni bajarish uchun Nvidia kompaniyasining maxsus kompyuter chiplariga tayanadi.
Ushbu Nvidia chiplari har biri taxminan 4 million dollarga tushadigan katta kabinetlarda joylashgan va sunʼiy intellekt maʼlumotlar markazlarining oʻziga xos xususiyatlarini tushunish uchun juda muhimdir.
Sunʼiy intellekt dasturini oʻrgatish uchun ishlatiladigan Katta Til Modellar (LLM) tilni maʼnoli daqiqalarga boʻlishni talab qiladi. Bu bir ovozda va yaqin jismoniy yaqinlikda ishlaydigan kompyuterlar tarmogʻini talab qiladi.
Yaqinlik juda muhim, chunki ikkita chipni ajratib turadigan har bir metr qayta ishlash vaqtiga nanosoniyani – soniyaning milliarddan bir qismini qoʻshadi.
Garchi ahamiyatsiz boʻlib tuyulsa-da, bu kechikishlar kompyuterlar ombori boʻylab toʻplanib, sunʼiy intellekt ilovalari uchun zarur boʻlgan umumiy ishlashni pasaytiradi.
Sunʼiy intellektni qayta ishlash kabinetlari kechikishni kamaytirish va parallel ishlashni taʼminlash uchun zich joylashtirilgan boʻlib, tizimga yagona, yuqori unumdorlikdagi kompyuter sifatida ishlashga imkon beradi. Zichlikka urgʻu berish sunʼiy intellekt maʼlumotlar markazini loyihalashtirishda asosiy omil hisoblanadi.
Ushbu zichlik protsessorlar bir necha metr masofada joylashgan anʼanaviy maʼlumotlar markazlarida topilgan qayta ishlashdagi toʻsiqlarni yumshatadi.
Biroq, ushbu zich kabinet massivlari katta miqdordagi quvvatni isteʼmol qiladi, LLM treningi esa sezilarli elektr energiyasiga talabning keskin oshishiga olib keladi.
Ushbu sakrashlar minglab uy xoʻjaliklarining har bir necha soniyada choynaklarni bir vaqtning oʻzida yoqib oʻchirishiga oʻxshaydi.
Bunday oʻzgaruvchan talab mahalliy elektr tarmogʻini ehtiyotkorlik bilan boshqarishni talab qiladi.
Daniel Bizo, The Uptime Institute maʼlumotlar markazi muhandislik konsalting kompaniyasining tahlilchisi maʼlumotlar markazlarini professional tarzda oʻrganadi.
«Standart maʼlumotlar markazlarining doimiy yukiga nisbatan, sunʼiy intellekt yuklamalarining energiya talablari tarmoqqa oʻziga xos bosim oʻtkazadi.»
Janob Bizo bu toʻsatdan sunʼiy intellektning sakrashlarini bir vaqtda choynak misolidagiga oʻxshash yagona muammo sifatida tasvirlaydi.
«Ish yukining miqyosi misli koʻrilmagan», – deydi janob Bizo. «Ushbu ekstremal muhandislik muammosini hal qilish Apollo dasturiga oʻxshaydi.»
Maʼlumotlar markazi operatorlari energiya bilan bogʻliq muammolarni yumshatish uchun turli xil echimlarni oʻrganmoqda.
Shu oy boshida BBC bilan suhbatda Nvidia bosh direktori Jensen Huang Buyuk Britaniyadagi davlat tarmogʻidagi yukni kamaytirish uchun koʻproq tarmoqdan tashqari gaz turbinalaridan foydalanishni taklif qildi.
U, shuningdek, sunʼiy intellektning oʻzi gaz turbinalari, quyosh panellari, shamol turbinalari va sintez energiya tizimlarining dizaynini optimallashtirishi, tejamkor barqaror energiya ishlab chiqarishga yordam berishi mumkinligini taʼkidladi.
Microsoft Constellation Energy bilan hamkorlikda Three Mile Islandda atom energiyasini ishlab chiqarishni qayta tiklash kabi energiya loyihalariga katta sarmoya kiritmoqda.
Alphabet kompaniyasining Google ham yadro energiyasiga sarmoya kiritmoqda 2030 yilga kelib uglerodsiz energiya bilan ishlash maqsadining bir qismi sifatida.
Shu bilan birga, Amazon Web Services (AWS) allaqachon butun dunyo boʻylab qayta tiklanadigan energiyaning eng yirik korporativ xaridoridir deb daʼvo qilmoqda.
Maʼlumotlar markazi sanoati sunʼiy intellekt obʼektlarining mahalliy infratuzilma va atrof-muhitga potentsial taʼsiri, ayniqsa, yuqori energiya isteʼmoli bilan bogʻliq tartibga soluvchi nazoratdan yaxshi xabardor.
Yana bir ekologik jihat – bu yuqori unumdorlikdagi chiplarni sovutish uchun zarur boʻlgan sezilarli suv taʼminoti.
Virjiniyada, Amazon va Google kabi yirik texnologiya kompaniyalariga xizmat koʻrsatuvchi maʼlumotlar markazlarining oʻsib borayotgan konsentratsiyasiga ega boʻlgan AQSh shtatida yangi joylarni tasdiqlashni suv isteʼmoli darajasi bilan bogʻlaydigan qonunchilik koʻrib chiqilmoqda.
Buyuk Britaniyada Shimoliy Linkolnshirdagi taklif qilingan sunʼiy intellekt obʼekti mintaqaviy suv taʼminotchisi Anglian Waterdan eʼtirozlarga duch keldi.
Anglian Water, ichimlik suvi oʻrniga oqava suvlarni tozalashdan qayta ishlangan suvdan sovutish vositasi sifatida foydalanishni taklif qilib, u maishiy boʻlmagan maqsadlarda suv berishga majbur emasligini taʼkidlaydi.
Ushbu amaliy muammolar va katta xarajatlarni hisobga olgan holda, sunʼiy intellekt maʼlumotlar markazi harakati potentsial pufakchami?
Yaqinda boʻlib oʻtgan maʼlumotlar markazi konferentsiyasida bir maʼruzachi sanoatning taklif qilingan sunʼiy intellekt saytlarining koʻlami boʻyicha oshirilgan daʼvolarini tasvirlash uchun «bragavattlar» atamasini ishlatgan.
Texnologik investitsiya firmasi DTCPda maʼlumotlar markazi boʻyicha mutaxassis Zahl Limbuvala sunʼiy intellekt maʼlumotlar markaziga sarflanadigan mablagʻlarning uzoq muddatli hayotiyligi bilan bogʻliq muhim savollarni tan oladi.
«Hozirgi traektoriya beqaror koʻrinadi. Koʻp mubolagʻa boʻldi. Biroq, investitsiyalar daromad keltirishi kerak, aks holda bozor oʻzini oʻzi tuzatadi.»
Ushbu eʼtirozlarga qaramay, u sunʼiy intellekt investitsiya strategiyalarida alohida eʼtiborga loyiq ekanligini taʼkidlaydi. «Sunʼiy intellekt avvalgi texnologiyalarga, jumladan internetga qaraganda kattaroq taʼsir koʻrsatadi. Shuning uchun, bizga barcha gigavattlar kerak boʻlishi mumkin deb taxmin qilish mumkin.»
Uning taʼkidlashicha, mubolagʻalarni chetga surib qoʻysak, sunʼiy intellekt maʼlumotlar markazlari «texnologiya dunyosining koʻchmas mulki» dir. 1990-yillardagi dot-com bum kabi spekulativ texnologiya pufakchalaridan farqli oʻlaroq, sunʼiy intellekt maʼlumotlar markazlari moddiy aktivlarni ifodalaydi. Shunga qaramay, joriy sarflash oʻsishi cheksiz davom etishi dargumon.
Yangi organ orolda sunʼiy intellektni rivojlantirish va tartibga solishga qaratiladi.
Nvidia OpenAI maʼlumotlar markazlari uchun zarur boʻlgan yuqori unumdorlikdagi chiplarni yetkazib berishini aytdi.
Stokton sunʼiy intellektni firibgarlikni aniqlash va ijtimoiy yordamga boʻlgan ehtiyojni prognozlash kabi sohalarda sinovdan oʻtkazmoqda.
Ishga tushirish muassasa va ChatGPTni ishlab chiqadigan OpenAI oʻrtasidagi hamkorlikning bir qismidir.
Buyuk Britaniya texnologiya firmasi «2GV superkompyuter quvvatini» yaratishga intilayotgani sababli ish dekabr oyida boshlanishi kerak.