Shveysariyaga hayratlanarli 39% tarif joriy etildi, bu chuqur zarba sifatida baholanmoqda va eng yomon holatdagi prognozlardan ham oshib ketib, Yevropadagi eng yuqori tariflarga olib keldi.
Global miqyosda bu Shveysariyani Suriya, Laos va Myanmadan keyin to’rtinchi o’ringa qo’yadi. Agar Prezident Tramp o’zining 50% lik tarif tahdidini amalga oshirsa, Braziliya ro’yxatning yuqori pog’onasiga ko’tariladi.
Bu voqea yangiliklar siklida hukmronlik qildi. Nufuzli gazetalardan biri bo’lgan Blick, buni 1515 yilda Marinano jangida fransuzlar g’alabasidan beri mamlakatning eng muhim muvaffaqiyatsizligi sifatida baholadi.
Bir necha hafta oldin Shveysariya hukumati ishonch bildirgan edi.
May oyida Shveysariya AQSh va Xitoy o’rtasida Jenevada savdo tarangligini yumshatishga qaratilgan uchrashuvga vositachilik qildi. Bu Shveysariya Prezidenti Karin Keller-Sutterga AQSh savdo kotibi Skott Bessent bilan muloqot qilish imkonini berdi.
Uchrashuvdan so’ng Prezident Keller-Sutter optimistik kayfiyatni ifodalab, Shveysariya Vashington bilan savdo kelishuvini tuzishda Buyuk Britaniyadan keyin ikkinchi o’rinda turishi mumkinligini aytdi va Donald Tramp aprel oyida dastlab taklif qilgan 31% dan ancha past bo’lgan potentsial 10% lik tarif taklifiga ishora qildi.
Endi bu umidlar puchga chiqdi. 1-avgustga belgilangan muddatga bir necha soat qolganda, Prezident Keller-Sutter va Prezident Tramp o’rtasidagi yakuniy qo’ng’iroq natijasiz yakunlandi. Keyinchalik, e’londa dastlab tahdid qilingan 31% dan oshadigan jazo tarifi 39% ekanligi ma’lum qilindi.
Ushbu qarorning sababi bahsli bo’lib qolmoqda. Ba’zi shveysariyalik siyosatchilar Shveysariyaning muzokara strategiyalaridagi kamchiliklarni taklif qilishsa, boshqalari taktika juda qat’iy yoki haddan tashqari itoatkor bo’lgan deb ta’kidlashadi. Eng to’g’ri tushuntirish shundaki, Tramp yirik bitimlarga ustuvor ahamiyat bergan va Shveysariyaning kichikroq iqtisodiyoti asosiy e’tiborda bo’lmagan. Shveysariya va AQSh savdo muzokarachilari o’rtasidagi muhokamalar hajmi noaniq bo’lib qolmoqda.
Shveysariya hukumati endi AQSh bilan savdo defitsitini asosiy bahs nuqtasi sifatida ko’rsatmoqda.
Prezident Tramp savdo defitsitlarini – mamlakatning AQShga eksporti importidan oshib ketadigan holatlarni – o’ziga xos muammo deb biladi, bu nuqtai nazarni iqtisodchilarning hammasi ham qo’llab-quvvatlamaydi. Uning fikricha, tariflar AQSh ishlab chiqarish sektorini himoya qilishi mumkin, bu sektor xorijiy kompaniyalarga ish o’rinlarini yo’qotgan.
Shveysariyaning AQSh bilan savdo defitsiti 2024 yilda 47,4 milliard dollarni tashkil etdi. Biroq, xizmat ko’rsatish sohalarini hisobga olganda, defitsit 22 milliard dollarga kamayadi. Shveysariyaning AQShga eksporti asosan farmatsevtika, tilla taqinchoqlar, soatlar va dastgoh asboblarini o’z ichiga oladi.
Ushbu nomutanosiblikni yumshatish uchun Shveysariya hukumati AQSh sanoat mahsulotlariga tariflarni nolga tushirdi va Nestlé va Novartis kabi bir nechta Shveysariya kompaniyalari AQShdagi korxonalarga ko’p milliard dollarlik sarmoya kiritishga va’da berishdi. Shveysariya hozirda AQShga oltinchi yirik investor bo’lib, 400 000 ta AQSh ish o’rinlarini qo’llab-quvvatlaydi.
Biroq, savdo muvozanatiga erishish qiyin ko’rinadi. Aholisi atigi 9 million bo’lgan Shveysariyaning AQSh mahsulotlariga bo’lgan ichki talabi cheklangan. Katta transport vositalari Alp yo’llari uchun noqulay va AQSh pishloq va shokoladi Shveysariya ta’miga mos kelmaydi.
EconomieSuisse tashqi savdo bo’limi rahbari Yan Atteslanderning ta’kidlashicha, «Qo’shma Shtatlar bilan ishonchli munosabatlar» zarur, bu AQShning o’zgaruvchan savdo siyosatidan va Shveysariya biznesi uchun yuzaga keladigan noaniqlikdan norozilikni bildiradi.
Endi Shveysariya muhim burilish nuqtasiga duch kelmoqda. Tariflar kuchga kirishi rejalashtirilgan 7-avgustgacha kichik imkoniyat oynasi mavjud. Shveysariya hukumati muzokaralarni kuchaytirishi kutilmoqda. Shveysariya biznesi 39% lik tarif kamaytirilmasa, ish o’rinlari yo’qolishi mumkinligidan ogohlantirmoqda.
Oldinda qanday yo’l borligi noma’lum.
Sarmoya va’dalari va nol tariflar, shu jumladan, sezilarli imtiyozlarni taklif qilgan Shveysariyaning imkoniyatlari cheklangan. Potensial javob choralariga investitsiya takliflarini bekor qilish, o’zaro tariflarni joriy etish yoki so’nggi chora sifatida AQShning F35 qiruvchi samolyotlariga buyurtmani bekor qilish kirishi mumkin.
Butun Shveysariya bo’ylab chalkashlik va g’azab hukm surmoqda.
Juma kuni Shveysariya Milliy kuni nishonlanadi. O’zining an’anaviy murojaatidan so’ng, Prezident Karin Keller-Sutter AQSh tariflari bilan bog’liq savollarga javob berdi.
U jurnalistlarga AQSh bilan muzokaralar samarali bo’lgan bo’lsa-da, savdo defitsiti Prezident Tramp uchun muhim to’siq bo’lib qolayotganini aytdi va bu AQSh prezidenti asosiy muammo ekanligiga ishora qildi.
Vatanparvarlik bayramlari o’rniga, ko’plab Shveysariya fuqarolari mamlakatning iqtisodiy raqobatbardoshligi va innovatsiyalari uchun jazolanganligini his qilishmoqda.
Boshqalarning ta’kidlashicha, mamlakat ilgari ham iqtisodiy zarbalarga bardosh bergan va ushbu muammoni hal qilish uchun o’z innovatsiyalaridan foydalanishi mumkin.