«Biz barcha matraslarni yashash xonasiga qo’ydik», deydi Georgia Nomikou.
Santorini aholisi turistik joylari uchun suratga olishga mo’ljallangan ko’rinishlari bilan mashhur bo’lgan Gretsiya orolida davom etayotgan zilzilalar ta’siridan qo’rqadi.
Biroq, bu idilliy o’tgan hafta minglab zilzilalar tufayli buzildi.
Santorini va Gretsiyaning ushbu mintaqadagi boshqa orollari «noyob» seysmik qo’zg’oloni yoki inqiroziga duch keldi – bu atamada ma’lum bir hududda zilzilalar sonining keskin oshishini anglatadi.
Orol aholisining taxminan uchdan ikki qismi evakuatsiya qilindi, hukumat esa 5,2 magnitudali zilzila, eng katta zilzila, chorshanba kuni orolni qamrab olgandan so’ng favqulodda holat e’lon qildi.
Chorshanba kuni kichikroq, ammo yana bir necha zilzilalar hisoblanadi.
«Klaster» zilzilalari ilmiyotchilarni hayratga soladi, chunki ular asosiy zarba bilan bog’liq emas. Shunday qanday?
Mutaxassislar orol «extremely va murakkab geologik hodisa»ni boshdan kechirayotganini aytishadi.
«Bu haqiqatan noyob, biz Gretsiyada bunday narsani hech qachon ko’rmaganmiz», deydi Dr Athanassios Ganas, Afina Milliy Observatoriyasining tadqiqot direktori.
Santorini Hellenic Volcanic Arc – vulkanlar tomonidan yaratilgan orollar zanjirida joylashgan.
Biroq, u so’nggi paytlarda katta otilishni ko’rmagan, xususan, 1950-yillardan beri, shuning uchun hozirgi inqiroz sababi aniq emas.
Mutaxassislar ko’p zilzilalarni kichik hududda, asosiy zarba- keyingi zilzila ketma-ketligi naqshiga mos kelmaydi, deydi Dr Ganas.
U Santorini vulkanining so’nggi yozda uyg’onishini boshladi. Keyin yanvarda kichik zilzilalar bilan seysmik faoliyatning «surge»ini qayd etdi.
Bu faoliyat o’tgan hafta ortdi.
Yakshanba kuni minglab zilzilalar qayd etildi, chorshanba kuni eng katta zilzila bo’ldi.
«Biz seysmik inqiroz o’rtasida turibmiz», deydi Dr Gasnas.
Dr Margarita Segou, Britaniya Geologik Tadqiqot Instituti, zilzilalarni «kuniga» deb ta’rifladi.
U shunday deydi, «swarm-like» xatti-harakati, ya’ni katta zilzila, masalan, to’rt magnitudali zilzila, seysmik faoliyatni bir necha soat davomida oshiradi, keyin tizim yana tinchlanadi».
Qisqasi, bu aniq emas. Chorshanba kuni zilzilasi, kechasi orolga tushgan, eng katta zilzila bo’lishi mumkin.
Biroq, seysmologlar BBCga aytishadi, bu aniq emas. Hukumatlar faoliyat haftalab davom etishi mumkinligini ogohlantiradi.
Mutaxassislar, shuningdek, bu zilzilalar katta zilzilaga olib keladigan oldingi zilzilalar yoki o’ziga xos hodisalar ekanligini bilishmaydi.
Professor Joanna Faure Walker, UCLning Ofatli Xavfni Kamaytirish Instituti, ba’zi katta zilzilalar oldingi zilzilalarini boshdan kechirayotganini aytadi.
Biroq, hozirgi hodisa vulkanik zilzilalar emas, deydi Dr Ganas. Vulkanik zilzilalar past chastotali to’lqin shakllari bilan ajralib turadi, bu yerda bunday narsa ko’rinmadi.
Dr Segou BBCga aytishadi, u va hamkasblari ushbu mintaqadagi oldingi zilzilalarni mashina o’rganish usuli bilan tahlil qilishdi, bu yerda 2002 va 2004-yillarda zilzilalar qanday tugaganini o’rganishdi.
Uning aytishicha, hozirgi zilzilalar intensivligi oldingi zilzilalardan kuchliroq. Biroq, ular boshlanishi va tugashiga qarab, bu yerda qanday naqshlarga e’tibor berish kerakligini tushuntiradi.
Ayni paytda, qo’shimcha politsiya bo’linmalari va harbiy kuchlar orolga yuborildi, agar katta zilzila bo’lsa, yordam berish uchun.
Ms Nomikou, Santorini shahar kengashi prezidenti, oilasi qolishni tanladi, ammo har biri kichik sumkani tayyorlab, «agar nima bo’lsa, ketishga tayyor» deb aytadi.
Biroq, ba’zi orol aholisi zilzilalardan qo’rqmaydi.
«Men hech qo’rqmayman», deydi Santorini aholisi, u vulkanik orolda qolishni tanladi, chunki minglab zilzilalar orolni qamrab olgan.
Chantal Metakides aytadi, u hamkasblarini tark etmaydi. «500 yil davomida bu uy zilzilalar va vulkan otilishlarini boshdan kechirdi va hali ham turibdi», u AFP axborot agentligiga aytadi, «shunday qanday narsa o’zgarmaydi».
Santorini orolida so’nggi kunlarda bir necha ming kishi evakuatsiya qilindi.
Yuzlab zilzilalar orolni qamrab olganidan so’ng favqulodda reyslar rejalashtirildi.
Hukumatlar yopiq joylarda yig’ilishlarga qarshi ogohlantiradi, chunki atrofdagi seysmik faoliyat ortdi.
Britaniya Geografik Tadqiqot Instituti zilzilaning 6,2 mil (10 km) chuqurlikda sodir bo’lganini aytadi.
O’n minglab kishi Gretsiyaning eng yomon temir yo’l falokatining qurbonlari xotirasiga yig’iladi.