Канцлер Рейчел Ривз яқин кунларда кутилган харажатларни кўриб чиқиш натижаларини эълон қилиш арафасида турибди. Унда кейинги бир неча йиллар давомида соғлиқни сақлаш, таълим, ҳуқуқни муҳофаза қилиш ва бошқа муҳим давлат хизматларига ажратиладиган маблағлар батафсил баён этилади.
Чоршанба куниги нутқида канцлер Британия инфратузилмасига, жумладан, энергетика ва транспорт лойиҳаларига 113 миллиард фунт стерлинг миқдорида инвестиция киритишни режалаштирилаётганини таъкидлаб, миллий янгиланишга содиқлигини билдиради.
Бироқ, канцлер соғлиқни сақлаш ва мудофаага ажратиладиган маблағларга устуворлик бергани сабабли, айрим давлат идоралари реал миқдорда бюджетнинг қисқаришига дуч келишлари мумкин.
Ушбу кўриб чиқиш Лейбористлар ҳукуматининг 2029 йилда кутилаётган навбатдаги парламент сайловларигача бўлган харажатларини йўналтиради, кейинги уч йил учун йиллик операцион бюджетлар ва кейинги тўрт йил учун инвестиция режаларини белгилаб беради.
Вазирлик ва канцлер ўртасидаги қизғин музокаралар идораларнинг молиявий таъминотига келишиш жараёнини белгилаб берди.
Ички ишлар вазири Иветт Купер душанба куни полицияни молиялаштиришни ошириш бўйича мурожаатлардан сўнг ўз идорасининг келишувини якунлади, уй-жой вазири Анжела Рейнер эса якшанба куни келишувга эришди.
Рейнернинг идораси кейинги ўн йилликда ижтимоий ва арзон уй-жой дастури учун 39 миллиард фунт стерлинг олиши кутилмоқда.
Ҳукумат манбаларининг маълумотига кўра, бу инвестиция 2030 йилгача 1,5 миллионта янги уй қуриш бўйича ҳукуматнинг мақсадига эришишга ёрдам беради.
Канцлер, шунингдек, Англияда 3 фунт стерлинглик автобус чиптасининг нарх чегарасини 2027 йилнинг март ойигача узайтирилишини тасдиқлайди.
Яқиндаги чиқишида Ривз вазирларнинг молиялаштириш бўйича сўровларини рад этганини, ресурсларнинг чекланганини иқтисодий воқеликнинг акси сифатида таъкидлаган эди.
Ҳукуматнинг молиявий стратегияси иқтисодий ўсишнинг сустлиги, кредит ставкаларининг ошиши ва жаҳон иқтисодиётидаги ноаниқлик таъсири остида шаклланди.
Ўтган йилги кузги бюджетда NHS ва бошқа давлат хизматларини қўллаб-қувватлаш учун 40 миллиард фунт стерлинг солиқ оширилиши киритилган эди.
Ривз чоршанба куни ўз харажат режаларининг амалга оширилишини ўзи ўрнатган иқтисодий барқарорлик ва кузда қабул қилинган молиявий қарорлар туфайли эканлигини таъкидлаши кутилмоқда.
Бироқ, Фискал тадқиқотлар институти (IFS) баъзи идоралар учун нархларнинг ошишини ҳисобга олган ҳолда, қийин танловлардан қочиб бўлмаслигини огоҳлантирмоқда.
IFS NHS ни молиялаштириш бўйича қарорни харажатларни кўриб чиқишнинг энг муҳим жиҳатларидан бири сифатида таъкидламоқда.
Соғлиқни сақлаш ва ижтимоий таъминот вазирлигининг (DHSC) кунлик бюджети 2025-26 йилларда 202 миллиард фунт стерлингга етиши ва бу жами кунлик вазирлик харажатларининг 39 фоизини ташкил этиши кутилмоқда.
IFS NHS ни молиялаштиришнинг сезиларли даражада оширилиши бошқа идоралар учун реал миқдорда қисқаришлар ёки кузги бюджетда солиқларнинг янада оширилишини талаб этиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирмоқда.
Канцлер жумладан, ўз партияси ичидан бўлган қарз олиш чегараларини юмшатиш ёки қўшимча солиқ чораларини жорий этиш бўйича чақириқларга қаршилик кўрсатди.
Ривзнинг молиявий доираси давлатнинг кунлик харажатларини қарз олиш эмас, балки солиқ тушумлари ҳисобидан қопланишини ва беш йил ичида миллий қарзни миллий даромадга нисбатан фоиз ҳисобида камайтиришни мақсад қилган.
Иш берувчиларнинг Миллий суғурта бадалларини ошириш орқали бизнес солиқларини оширганига қарамай, у даромад солиғи, миллий суғурта ёки ҚҚСни оширишга қарши Лейбористларнинг сайловолди дастуридаги ваъдасига амал қилди.
У чоршанба куни шундай дейди: «Мен ўз танловими қилдим. Бетартиблик ўрнига мен барқарорликни танладим. Таназзул ўрнига мен инвестицияни танладим. Чекингач ўрнига мен миллий янгиланишни танладим. Булар менинг танловларим. Булар ҳукуматнинг танловлари. Булар британияликларнинг танловлари.»
У, шунингдек, инфратузилмага сармоя киритишни, жумладан, Sizewell C атом электр станцияси учун 14 миллиард фунт стерлинг ва маҳаллий транспорт лойиҳалари учун 15,6 миллиард фунт стерлингни таъкидлайди.
«Ушбу харажатларни кўриб чиқишдаги устуворликларимиз меҳнат қилувчи одамларнинг устуворликларидир», деб айтади у парламент аъзоларига. «Мамлакатимизнинг хавфсизлиги, соғлиғи ва иқтисодиётига инвестиция киритиш учун мамлакатимизнинг ҳар жойидаги меҳнат қилувчи одамлар яхшироқ яшасин.»
Консервативлар соядаги канцлери Мел Страйд Лейбористларнинг ёндашувини «уларда йўқ пулни сарфлашни, бунинг учун ишончли режасиз» деб танқид қилиб, қарзни, қарзни ва келажакда солиқларнинг ошишини прогноз қилди. У хулоса қилиб шундай деди: «Алданиб қолманг. Биз Лейбористларни қўллаб-қувватлай олмаймиз.»
Либерал-демократлар ҳукуматдан давлат хизматларини қисқартирмаслик учун иқтисодий ўсишга устуворлик беришни сўраб, Газначилик вакили Дейзи Купер муҳим соҳалардаги потенциал тақчилликлардан хавотир билдирди.
Канцлер Ривз томонидан эълон қилинадиган маълумотлар Шотландия ва Уэльсдаги давлат харажатларига жиддий таъсир кўрсатади.
Сер Кир Стармер яқиндаги сиёсат қарорларини иқтисодиётнинг яхшиланиши билан боғламоқда.
Харажатларни кўриб чиқиш Уэльс ҳукуматининг бюджетига жиддий таъсир кўрсатади.
Ички ишлар вазири Иветт Купер душанба куни ўз идорасининг Ривз билан келишувини якунлади.
Канцлер Ривз 35000 фунт стерлингдан кам маош оладиган барча пенсионерлар энди муайян тўлов олиш ҳуқуқига эга бўлишини эълон қилди.