Prezident Vladimir Putin Ukrainadagi mojaroni tugatish bo’yicha asosiy talablarini takrorladi va Rossiya faqat Kiyev kuchlari Moskva da’vo qilayotgan hududlardan chiqib ketgan taqdirdagina harbiy harakatlarni to’xtatishini aytdi.
Putin uzoq vaqtdan beri Rossiya tomonidan bosib olingan Ukraina hududlarini, jumladan 2014 yilda anneksiya qilingan Qrim yarim orolini va asosan Moskva nazorati ostidagi sharqiy Donbass mintaqasini qonuniy tan olishni yoqlab kelmoqda.
Kiyev Donbassning hanuzgacha nazorat qilayotgan qismlaridan voz kechish g’oyasini rad etdi va bu Rossiyani uning tajovuzi uchun mukofotlashni qabul qilib bo’lmas deb hisoblaydi.
Putinning nutqidan so’ng Ukraina Prezidenti Vladimir Zelenskiy Rossiya «urushni chinakam tugatish» bo’yicha sa’y-harakatlarni «mensimay» kelganini aytdi.
Qirg’izistonga tashrifi chog’ida jurnalistlarga murojaat qilar ekan, Putin Kiyevni «oxirgi ukrainalikgacha» kurashish strategiyasini davom ettirishda aybladi va Rossiya bunga «tamoyilda» ham tayyor ekanligini ta’kidladi.
U o’zining Rossiya jang maydonida tashabbusni saqlab qolishi va janglar faqat Ukraina qo’shinlari Lugansk va Donetsk viloyatlarini o’z ichiga olgan Donbassdan chiqib ketganidan keyingina to’xtashi haqidagi pozitsiyasini yana bir bor ta’kidladi.
«Agar ular chiqib ketmasa, biz bunga qurol kuchi bilan erishamiz», – dedi u.
Biroq, Rossiyaning Ukraina sharqidagi bosqichma-bosqich yutuqlari katta insoniy qurbonlar hisobiga amalga oshirildi. AQShda joylashgan Urushni o’rganish instituti tahlil markazining fikricha, Moskvaga Donetsk viloyatini to’liq egallash uchun hozirgi sur’atda deyarli ikki yil kerak bo’lishi mumkin.
Ushbu bayonotlar Putinning so’nggi diplomatik faoliyat haqidagi birinchi murojaatini anglatadi, bu esa AQSh va Ukraina o’rtasida amerikalik va rossiyalik rasmiylar tomonidan oktabr oyida ishlab chiqilgan tinchlik rejasi bo’yicha intensiv muzokaralarni o’z ichiga olgan.
Dastlabki reja Moskva talablarini qat’iy qo’llab-quvvatlagan bo’lib, keyinchalik ukrainalik va amerikalik vakillar o’rtasida Jenevada bo’lib o’tgan muzokaralar davomida qayta ko’rib chiqildi, unda Yevropa rasmiylari ham ishtirok etdi.
Biroq, qayta ko’rib chiqilgan reja bosib olingan hududlar masalasini hal qilmaydi deb hisoblanadi, bu esa Ukraina uchun xavfsizlik kafolatlari bilan bir qatorda Moskva va Kiyev o’rtasidagi asosiy kelishmovchilik nuqtasi bo’lib qolmoqda.
Putinning ta’kidlashicha, yangi reja Rossiyaga taqdim etilgan va kelajakda urushni tugatish bo’yicha kelishuv uchun «asos» bo’lib xizmat qilishi mumkin.
U, shuningdek, «diplomatik tilga kiritilishi kerak bo’lgan ayrim aniq nuqtalarni» muhokama qilish «mutlaqo zarur» ekanligini qo’shimcha qildi.
Qrim va Donbass Rossiya qo’l ostida de-fakto nazorat ostida, lekin qonuniy emasligi tan olinishi mumkinmi degan savolga Putin shunday javob berdi: «Bu bizning amerikalik hamkasblarimiz bilan bo’lgan muhokamamizning mohiyati.»
U AQSh delegatsiyasi, jumladan maxsus elchi Stiv Uitkoff kelasi hafta Moskvaga tashrif buyurishini tasdiqladi. AQSh prezidenti Donald Tramp jurnalistlarga Uitkoffga prezidentning kuyovi Jared Kushner ham qo’shilishi mumkinligini aytdi.
Zelenskiy payshanba kuni kechqurun video murojaatida Ukraina va AQSh delegatsiyalari «Jenevada erishgan nuqtalarni bizni tinchlik va xavfsizlik kafolatlariga olib boradigan shaklga o’tkazish» uchun uchrashishini aytdi.
Ukraina prezidenti ismlarni aniqlamagan bo’lsa-da, uning apparati rahbari Andrey Yermak AQSh armiyasi kotibi Den Driskoll hafta oxirida Kiyevga tashrif buyurishi rejalashtirilganini aytdi.
Chorshanba kuni Tramp Rossiya va Ukraina o’rtasida «kelishmovchilikning bir nechta qolgan nuqtalari» borligini aytdi va ushbu nuqtalarni muhokama qilish uchun prezident Vladimir Zelenskiy bilan har qanday uchrashuv tinchlik kelishuviga erishishga bog’liq ekanligini ta’kidladi.
Jurnalistlarga bergan izohlarida Putin Ukraina rahbariyatiga nisbatan nafratini takrorladi, uni noqonuniy deb hisoblaydi va shuning uchun ular bilan har qanday hujjatlarga imzo chekishdan «foyda yo’q»ligini aytdi.
Ukraina 2022-yil fevral oyida Rossiyaning keng ko’lamli bosqinidan beri harbiy holatda bo’lib, rejalashtirilgan saylov o’tkazilishiga to’sqinlik qilmoqda. Shu yil boshida Ukraina parlamenti prezident Zelenskiyning qonuniyligini tasdiqlash uchun bir ovozdan ovoz berdi, uning vakolat muddati bahorda tugadi.
Putin, shuningdek, Yevropa liderlarining Rossiya keyingi o’n yilliklarda Yevropa qit’asiga hujum qilishi mumkinligi haqidagi ogohlantirishlarini rad etdi.
«Bu bizga kulgili tuyuladi, haqiqatan ham,» dedi u.
Oq uy va Donald Tramp tinchlik muzokaralari bo’yicha so’nggi diplomatik sa’y-harakatlarga nisbatan optimizmni bildirdilar, ammo Yevropa liderlari Putinning urushni tugatish niyati haqida bir necha bor shubha bildirishdi.
Chorshanba kuni Yevropa Komissiyasi rahbari Ursula fon der Leyen Rossiyani Ikkinchi jahon urushidan keyingi dunyoqarashni saqlab qolishda aybladi va Yevropa qit’asiga suveren davlatlarni «bo’laklarga bo’lib tashlash» mumkin bo’lgan «ta’sir doirasi» sifatida qarashini aytdi.
«Xavfni bartaraf etishning yagona yo’li – unga tayyorlanish», – deydi Prezident Emmanuel Makron.
Yevropa Komissiyasi rahbari Yevropa Ittifoqi Ukraina bilan birga turishini va uni har tomonlama qo’llab-quvvatlashini aytdi.
AQSh prezidenti audio yozuvni eshitmaganini, biroq bu «standart» muzokaralarga o’xshashligini aytdi.
Rossiya AQSh prezidentining yaqin yordamchisi Tramp unga Putin bilan uchrashishni topshirgandan so’ng bir necha soat o’tgach, Rossiyaga borishini tasdiqladi.
Qochqinlar BBCga Rossiya paramiliter kuchlari tomonidan sodir etilgan vahshiyliklar haqida dahshatli hikoya qilib berishdi.