Rossiya prezidenti Vladimir Putin Ukraina kuchlari Ukraina sharqidagi Donbass mintaqasidan chiqib ketishi kerakligini, aks holda Rossiya uni egallashni davom ettirishini ta’kidladi va davom etayotgan mojaroni hal qilish uchun har qanday potensial kelishuvlarni rad etdi.
India Today nashriga bergan intervyusida Putin shunday dedi: «Yoki biz bu hududlarni kuch bilan ozod qilamiz, yoki Ukraina askarlari bu hududlarni tark etadi». Hozirda Moskva Donbass mintaqasining taxminan 85% nazorat qiladi.
Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy doimiy ravishda har qanday hududni berish istiqbolini rad etib keladi.
Putinning bayonotlari AQShning sobiq prezidenti Donald Trampning bayonotlaridan keyin yangradi. Trampning ta’kidlashicha, AQSh tinchlik rejasi bo’yicha muzokaralar olib borgan muzokarachilar Putin seshanba kuni Moskvada bo’lib o’tgan muhokamalardan so’ng «urushni tugatmoqchi» deb hisoblashadi.
Trampning Moskvadagi elchisi Stiv Uitkoff Floridada Ukraina jamoasi bilan uchrashishi rejalashtirilgan.
Tramp Kremlidagi seshanba kungi muzokaralarni «etarli darajada yaxshi» deb baholadi, shu bilan birga, natijani baholashga hali erta ekanligidan ogohlantirdi va «raqsga tushish uchun ikki kishi kerak» ekanligini ta’kidladi.
AQSh tinchlik rejasining asl loyihasida Ukraina nazorati ostida bo’lgan Donbass hududlarini de-fakto Rossiya ma’muriyatiga o’tkazish taklif qilingan; ammo Uitkoff jamoasi Moskvada qayta ko’rib chiqilgan versiyasini taqdim etdi.
Dehliga davlat tashrifi oldidan India Todayga bergan intervyusida Putin, Uitkoff va Trampning kuyovi Jared Kushner bilan bo’lgan muhokamalardan oldin yangi versiyani ko’zdan kechirmaganligini ta’kidladi.
«Shuning uchun biz har bir bandni ko’rib chiqishimiz kerak edi, shuning uchun bu qadar uzoq davom etdi», dedi Kreml rahbari.
U, shuningdek, Moskva AQSh rejasining ayrim elementlariga rozi emasligini ta’kidladi.
«Ba’zida biz ha, buni muhokama qilishimiz mumkin, lekin bunga rozi bo’la olmaymiz, deb aytdik», dedi Putin.
Kelishmovchilikning aniq nuqtalari oshkor etilmadi. Xabarlarga ko’ra, hal qilinmagan asosiy masalalar Rossiya kuchlari tomonidan egallangan Ukraina hududining taqdiri va Ukraina uchun xavfsizlik kafolatlarini o’z ichiga oladi.
Putinning katta tashqi siyosat bo’yicha maslahatchisi va yetakchi muzokarachisi Yuriy Ushakov muzokaralardan so’ng darhol urushni hal qilish bo’yicha «hech qanday kelishuv» bo’lmaganligini aytdi.
Ushakov, shuningdek, Rossiyaning muzokara pozitsiyasi Moskva yaqinda erishgan jang maydonidagi muvaffaqiyatlari natijasida mustahkamlanganligini aytdi.
Ukraina bir necha bor Rossiyani o’t ochishni to’xtatish bo’yicha kelishuvlarga to’sqinlik qilishda aybladi va Moskva Ukraina hududini qo’shimcha tarzda egallashga intilayotganini ta’kidladi.
Kreml muzokaralariga izoh berar ekan, Ukraina tashqi ishlar vaziri Andrii Sibhia, PutIn «dunyoning vaqtini bekorga sarflayapti» dedi.
Ukraina istiqbolli kelishuvda qat’iy xavfsizlik kafolatlarini talab qilib kelmoqda.
Chorshanba kuni Zelenskiy «dunyo urushni tugatish uchun haqiqiy imkoniyat borligini aniq his qilmoqda», dedi, lekin muzokaralar «Rossiyaga bosim o’tkazish» bilan qo’llab-quvvatlanishi kerakligini ta’kidladi. Kiyev va uning Yevropadagi ittifoqchilari Rossiyani o’t ochishni to’xtatish bo’yicha har qanday kelishuvni ataylab to’xtatib qo’yishda ayblamoqda.
Ukraina prezidenti o’tgan hafta o’zining yuqori martabali muzokarachilari 23-noyabr kuni Jenevada amerikalik delegatsiya bilan bo’lib o’tgan muzokaralar chog’ida AQShning asl tinchlik rejasiga—Moskvani qo’llab-quvvatlash deb keng tarqalgan—asosiy o’zgartishlar kiritganligini ta’kidladi.
AQSh va Ukraina muzokarachilarining qo’shma bayonotida «yangilangan va takomillashtirilgan tinchlik asosini ishlab chiqish» e’lon qilindi, ammo qo’shimcha tafsilotlar berilmadi.
Ilgari AQShning dastlabki rejasidan xavotir bildirgan yevropalik yuqori martabali muzokarachilar ham o’tgan hafta Jenevada bo’lib, Ukraina va AQSh jamoalari bilan alohida uchrashuvlar o’tkazdi.
Shuningdek, Germaniyaning Der Spiegel yangiliklar sayti payshanba kuni Yevropa rahbarlari AQSh muzokaralari haqida xavotir bildirgan konferensiya qo’ng’irog’ining maxfiy transkriptini olganini xabar qildi.
«AQSh xavfsizlik kafolatlari bo’yicha aniqlik kiritmasdan, Ukraina masalasida hudud bo’yicha xiyonat qilishi mumkin», degan edi Fransiya prezidenti Emmanuel Makron dushanba kuni bo’lib o’tgan konferensiya qo’ng’irog’ining inglizcha transkriptiga ko’ra.
Germaniya kansleri Friedrich Merzning so’zlariga ko’ra, Zelenskiy «kelgusi kunlarda juda ehtiyot bo’lishi kerak».
«Ular siz bilan ham, biz bilan ham o’yin o’ynashyapti», dedi Merz.
Finlyandiya prezidenti Aleksandr Stubb ham shunday dedi: «Biz Ukrainani va Volodimirni bu yigitlar bilan yolg’iz qoldirmasligimiz kerak».
BBC xabar qilingan transkriptni mustaqil ravishda tekshirmagan.
Der Spiegelning so’roviga javoban, Fransiyaning Élysée saroyi «prezident o’zini bunday ifoda etmagan», dedi va Makronning so’zlari haqida aniq ma’lumot bermadi va maxfiylikni keltirdi.
Stubb Der Spiegelga izoh berishdan bosh tortdi va Merz bu masalaga murojaat qilmadi.
Oq uy BBCga bergan bayonotida shuni tasdiqladi: «Vazir [Marko] Rubio, maxsus elchi Uitkoff, janob Kushner va prezidentning butun milliy xavfsizlik jamoasi Rossiya va Ukraina o’rtasidagi qotillikni to’xtatish uchun tinimsiz ishlamoqda».
«Ular uzoq muddatli, majburiy tinchlikni ta’minlay oladigan reja yuzasidan har ikki tomondan fikr-mulohazalarni to’plash uchun samarali uchrashuvlar o’tkazdilar», deya xulosa qildi bayonot.
Rossiya 2022-yil fevralida Ukrainaga keng ko’lamli bostirib kirdi va hozirda Ukraina hududining taxminan 20% nazorat qiladi.
So’nggi haftalarda Rossiya qo’shinlari Ukraina janubi-sharqida sekin-asta oldinga siljimoqda, garchi jangovar qurbonlar haqida xabarlar bor.
Irlandiya mudofaa kuchlari tashrif davomida «har qanday da’vo qilingan voqealar» haqida hech qanday izoh bermasligini aytdi.
Rossiyaning asab agenti bilan xiyonatkorga nishonga olish qobiliyati deyarli kamaygan bo’lsa-da, u boshqa tahdidlarni ham keltirishi mumkin, deb yozadi BBC xavfsizlik bo’yicha muxbiri.
44 yoshli Dawn Sturgess 2018-yilda Novichok asab agenti bilan aloqa qilgani sababli vafot etdi.
Hamkorlik suv osti kabellarini himoya qilishga qaratilgan bo’lib, G’arb rasmiylarining ta’kidlashicha, Moskvadan kuchaygan tahdidga duch kelmoqda.
Rasmiy hisobotda Rossiya prezidenti Vladimir Putin uning o’limi uchun «axloqiy javobgar» degan xulosaga kelingan.