«`html
Hamas tomonidan garovga olingan Britaniya-Isroil fuqarosi, Sir Kir Starmerning Falastin davlatini tan olish majburiyati bilan u «tarixning to’g’ri tomonida turmaganini» ta’kidladi.
Yanvar oyida Hamas tomonidan 15 oydan ortiq asirlikda saqlanganidan so’ng ozod qilingan Emili Damari, Buyuk Britaniya Bosh vaziri «terrorni rag’batlantirish xavfini tug’diradi», dedi.
Ser Kir seshanba kuni e’lon qildi, Buyuk Britaniya sentyabr oyida Falastin davlatini tan oladi, bu Isroilning o’t ochishni to’xtatish va ikki davlat yechimi istiqbolini jonlantirishni o’z ichiga olgan muayyan shartlarni bajarishiga bog’liq.
Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxuning ta’kidlashicha, Buyuk Britaniyaning pozitsiyasi «Hamasning dahshatli terrorizmini» mukofotlaydi.
Buyuk Britaniya G’azodagi sharoitlarga tobora ko’proq tashvish bildirayotgan davlatlar qatoriga kiradi, u yerda BMT tomonidan qo’llab-quvvatlangan ekspertlar hozirda ocharchilik stsenariysi yuzaga kelayotganini ko’rsatdi.
Seshanba kuni favqulodda vazirlar mahkamasi yig’ilishidan so’ng o’tkazilgan matbuot anjumanida Ser Kir bu rejani G’azodagi «chidab bo’lmas vaziyat» va «ikki davlat yechimining imkoniyati kamayib borayotgani» haqidagi xavotirlar tufayli e’lon qilayotganini aytdi.
Uning «asosiy maqsadi» G’azodagi vaziyatni yaxshilash ekanligini aytdi, shuningdek, Hamas darhol barcha garovga olinganlarni ozod qilishi, o’t ochishni to’xtatishga rozi bo’lishi, qurolsizlanishi va G’azo hukumatida hech qanday rol o’ynamasligini qabul qilishi kerakligini ta’kidladi.
Janubiy Londondan bo’lgan Mendi ismli onasi bo’lgan Damari xonim, 2023-yil 7-oktabrda Kfar Aza qishlog’idagi uyidan o’g’irlanganida oyog’i va qo’lidan yaralangan edi. Hamas, shuningdek, uning itini ham o’ldirgan.
U o’zining do’stlari Ziv va Gali Berman bilan birga uyining xavfsiz xonasidan olib ketilgan.
27 yoshli egizaklar hali ham Hamas tomonidan ushlab turilibdi va Damari xonim ularni va boshqa 50 nafar garovga olinganni – ularning hammasi ham tirik emas – Isroildagi oilalariga qaytarish uchun qo’lidan kelganini qilayotganini aytdi.
Uning harakatga javobi bir qator yuqori martabali huquqshunoslar hukumatga bu harakat 1933-yildagi davlatlar qanday tashkil etilishini belgilovchi xalqaro qonunchilik hujjati bo’lgan Montevideo konvensiyasiga zid bo’lishi haqida ogohlantiruvchi xat yuborishi bilan bir vaqtga to’g’ri keldi.
The Times gazetasining xabar berishicha, xatga yetti nafar KC imzo chekkan va Bosh prokuror Lord Hermerga yuborilgan.
O’zining ijtimoiy media postida Damari xonim shunday yozgan: «Bosh vazir Starmer tarixning to’g’ri tomonida turgani yo’q. Agar u Ikkinchi jahon urushi paytida hokimiyatda bo’lganida, u Germaniyaning Gollandiya, Fransiya yoki Polsha kabi bosib olingan mamlakatlar ustidan nazoratini tan olishni yoqlagan bo’larmidi?»
Keyinroq u shunday deb yozdi: «Bu harakat tinchlikni ilgari surmaydi – u terrorni rag’batlantirish xavfini tug’diradi. Bu xavfli xabar yuboradi: zo’ravonlik qonuniylik keltiradi. Hamas hali ham G’azoni nazorat qilayotgan va terror kampaniyasini davom ettirayotgan bir paytda davlat tuzilmasini qonuniylashtirib, bosh vazir yechimni ilgari surayotgani yo’q; u mojarolni cho’zmoqda.»
«Ushbu sharoitlarda tan olish ekstremistlarni qo’llab-quvvatlaydi va chinakam tinchlikka bo’lgan har qanday umidni yo’qqa chiqaradi. Sizdan uyaling!»
Uning posti Britaniya oilalarining nomidan harakat qilayotgan advokatlarning bayonotidan so’ng paydo bo’ldi, ularning qarindoshlari hali ham garovda bo’lgan yoki bo’lgan, bosh vazirning bayonoti haqida o’z xavotirlarini bildirdilar.
Ular shunday dedi: «Biz Buyuk Britaniyaning taklifi garovga olinganlarning ozod qilinishini kechiktirishi mumkinligidan xavotirdamiz.»
«Buning sababi, Buyuk Britaniya Isroil o’t ochishni to’xtatishga rozi bo’lmasa, Falastin davlatini tan olishini aytdi. Ammo xavf shundaki, Hamas o’t ochishni to’xtatishdan bosh tortishda davom etadi, chunki agar u bunga rozi bo’lsa, bu Buyuk Britaniyaning tan olish ehtimolini kamaytiradi.»
«Shuning uchun oilalar Buyuk Britaniyaning yondashuvi Hamasni garovga olinganlarni ozod qilishdan to’sish xavfini tug’dirishidan chuqur xavotirdalar. Bu aynan bosh vazirning bayonotida Buyuk Britaniya qilmaydi degan narsani qilish xavfini tug’diradi: Hamasni o’zining dahshatli va noqonuniy harakatlari uchun mukofotlash.»
«Britaniyalik garov oilalari kengroq siyosatga nisbatan hech qanday pozitsiyani egallamaydi. Ularning tashvishi o’z yaqinlarini uyga olib kelishdir va vaqt tez o’tib bormoqda.»
«Shuning uchun ular bosh vazirdan aniqlik kiritishni va Hamas mukofotlanmasligini va Buyuk Britaniya barcha garovga olinganlar ozod bo’lmaguncha hech qanday jiddiy qadamlar qo’ymasligini aniq tasdiqlashni iltimos qiladilar.»
Stiv Brislining Britaniya-Isroil fuqarosi bo’lgan singlisi va jiyanlari Lianna, Noiya va Yahel Sharabi 7-oktabrda o’ldirilgan.
Uning kuyovi Eli Sharabi shu yil boshida garovdan ozod qilingan va ozg’in va zaif ko’ringan. Elining akasining jasadi hali ham Hamas tomonidan garov sifatida ushlab turilibdi.
Uelsdan gapirgan Brisli janob BBCga bosh vazirning bayonotidan «umidi qolmaganini» aytdi va garovga olinganlar ozod qilinmaguncha Falastin davlatini tan olish kerak emasligini ta’kidladi.
«Bayonot haqidagi tashvishim shundaki, bu Hamasni garovga olinganlarni ushlab turishni davom ettirishga, shunchaki sentyabrgacha kutishga, Buyuk Britaniya tomonidan Falastin davlati tan olinmaguncha kutishga undashi mumkin.»
«Isroildan nima kutilayotgani uchun muddat bor, lekin Hamasdan nima kutilayotgani uchun shunga o’xshash muddat belgilanmagan.»
U shunday qo’shimcha qildi: «O’ylaymanki, garovga olinganlarning ozod qilinishi bunga chek qo’yishini aniqlashtirishimiz kerak.»
Noam Sagining onasi Ada 75 yoshda edi, 7-oktabrda Hamas tomonidan garovga olinganida. U ozod qilinishidan oldin 53 kun ushlab turilgan.
Shimoliy Londondan bo’lgan Sagi janob BBCga Ser Kirning e’loni «xato va Leyboristlar partiyasidagi ichki siyosiy qaror» deb o’ylaganini aytdi.
«Biz juda nozik vaziyatdamiz. Har kuni o’t ochishni to’xtatishga va barcha garovga olinganlarni ozod qilishga erishish uchun to’g’ri muvozanatni topish muhim. Barcha garovga olinganlar ozod qilinmasa, o’t ochish to’xtatilmaydi. Bu hammaga aniq.»
U shunday qo’shimcha qildi: «O’ylaymanki, u Hamasga katta mukofot berdi.»
Chorshanba kuni e’lon qilingan bayonotda Buyuk Britaniya hukumati vakili shunday dedi: «Hamasga bo’lgan talablarimiz o’zgarmadi. Tinchlik bo’lishi uchun garovga olinganlar ozod qilinishi kerak. Hamas o’z qurollarini tashlashi va G’azoni boshqarishda kelajakda hech qanday rol o’ynamaslikka va’da berishi kerak.»
U shunday qo’shimcha qildi: «Biz BMT Bosh Assambleyasi [Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi] oldidan Isroil va Hamas biz belgilab qo’ygan qadamlarga qanchalik darajada javob berganini baholaymiz. Hech bir tomon o’z harakatlari yoki harakatsizligi orqali tan olishga veto qo’ya olmaydi.»
Isroil mart oyining boshida G’azoga yordam va tijorat yuklarini to’liq blokadaga oldi va ikki hafta o’tgach, Hamasga qarshi harbiy hujumini qayta tikladi va ikki oylik o’t ochishni to’xtatishni bekor qildi.
U Isroil garovga olinganlarini ozod qilish uchun Hamasga bosim o’tkazmoqchi ekanligini aytdi.
Blokada 11 hafta o’tgach, Isroil hukumati o’z ittifoqchilarining bosimi ostida qisman yumshatildi, ammo oziq-ovqat, dori-darmon va yoqilg’i yetishmovchiligi yomonlashdi.
Oziq-ovqat xavfsizligi bosqichlarini integratsiyalashgan tasnifi (IPC) tomonidan chiqarilgan ogohlantirish G’azoni rasman ocharchilikda deb tasniflashdan to’xtadi, lekin eng so’nggi ma’lumotlar «G’azo sektorining ko’p qismida oziq-ovqat iste’moli va G’azo shahrida o’tkir to’yib ovqatlanmaslik uchun ocharchilik chegaralariga erishilganini» ko’rsatdi.
BMT agentliklari inqirozni Isroilga yuklamoqda, u hududga barcha ta’minotning kirishini nazorat qiladi va AQSh va Isroil tomonidan qo’llab-quvvatlangan yordam guruhi (G’azo Gumanitar Fondi yoki GHF) may oyining oxiridan beri yordam tarqatmoqda.
Tashqi ishlar vaziri Devid Lammining ta’kidlashicha, dunyo G’azoda «eng dahshatli sahnalarni» ko’rdi va «Falastin xalqining azobini kamaytirish» vaqti keldi.
Nyu-Yorkdagi BMTda so’zlaganida, u BBC muxbiri Tom Beytmenga seshanba kungi e’lon «bizni tan olish yo’liga qo’yadi» dedi.
Ser Kirning qarori ba’zi parlament a’zolari tomonidan Falastin davlatini tan olish haqidagi chaqiriqlar kuchaygan bir paytda qabul qilindi.
Soyadagi tashqi ishlar vaziri Priti Patel bu siyosat Leyboristlar partiyasi a’zolarini tinchlantirish uchun mo’ljallanganligini da’vo qildi.
«Aftidan, bu shunchaki murosaga kelish siyosati va bu Kir Starmerning orqa o’rindiqdagi a’zolari uchun siyosiydir», dedi u. «U Falastinni hozir tan olishga va’da berish uzoq muddatli tinchlikni ta’minlamasligini biladi.»
«`