«`html
Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyahuning G‘azo sektorida harbiy hujumni qayta boshlash rejalari harbiy rahbariyatning ogohlantirishlariga, garovga olinganlarning oilalari e’tirozlariga va falastinliklar orasida yana qurbonlar bo‘lishi haqidagi xavotirlarga sabab bo‘lmoqda. Taklif etilayotgan operatsiya, shuningdek, Isroilni xalqaro maydonda ajratib qo‘yish xavfini tug‘diradi.
Xavfsizlik vazirlar mahkamasi takliflarni muhokama qilish uchun yig‘ilganida, Netanyaxu Fox News telekanaliga bergan intervyusida Isroil o‘z xavfsizligini ta’minlash, HAMASni hokimiyatdan olib tashlash va fuqarolik boshqaruvini boshqa sub’ektga o‘tkazishni osonlashtirish uchun G‘azo ustidan to‘liq nazoratni o‘z zimmasiga olish niyatida ekanligini aytdi, ammo u aniq tafsilotlarga to‘xtalmadi.
Biroq, u Isroil bu hududni uzoq muddatli nazorat qilishni istamasligini aytdi.
«Biz uni boshqarishni xohlamaymiz», dedi Netanyaxu. «Biz u yerda boshqaruv organi sifatida bo’lishni xohlamaymiz. Biz uni arab kuchlariga topshirmoqchimiz.»
U potentsial kelishuvlar yoki unda ishtirok etishi mumkin bo’lgan davlatlarni aniqlamagan bo’lsa-da, bu bayonot urushdan keyingi G’azo haqidagi tasavvuriga noyob nazar tashlash imkonini berdi.
Yaqin kelajakda Netanyaxu kengaytirilgan hujum o’tkazishni yoqlamoqda, bu, ehtimol, Isroil harbiylari tomonidan amalga oshiriladi, ular hozirda hududning taxminan 75% ni nazorat qiladi, G’azo shahri va markaziy qochqinlar lagerlarida, taxminan bir million falastinlik yashaydi va garovga olinganlar ushlab turilgan joy deb hisoblanadi.
Potentsial operatsiyalar, ehtimol bir necha oy davom etishi mumkin, ehtimol ommaviy ko’chishga olib keladi va mavjud gumanitar inqirozni yanada kuchaytiradi.
Bunday operatsiya G’azodagi vaziyatdan allaqachon xavotir bildirgan va Isroilni 2023-yil 7-oktabrda Isroilga qilingan HAMAS hujumlariga javoban boshlangan mojaroga chek qo’yishga chaqirgan davlatlardan yangi qoralashlarga sabab bo’lishi mumkin.
Siyosiy va harbiy rahbariyat o’rtasida sezilarli tafovut borligini ko’rsatib, Isroil ommaviy axborot vositalarining xabar berishicha, armiya bosh shtabi boshlig’i general-leytenant Eyal Zamir Netanyahuga G’azoni to’liq bosib olish «tuzoqqa kirish bilan teng» ekanligini ogohlantirgan.
Zamirning xabar berishicha, hujum taxminan 20 ga yaqin tirik garovga olinganlarning hayotiga, shuningdek, allaqachon charchagan isroillik askarlarning hayotiga xavf tug’dirishi haqida ogohlantirgan.
Ko’pgina garovga olinganlar oilalari bu xavotirlarni baham ko’radilar va HAMAS bilan muzokaralar olib borish garovga olinganlarni ozod qilishning yagona yo’li ekanligini ta’kidlamoqda.
Maariv gazetasining yozishicha, «ustunlik qilayotgan baholash shundan iboratki, tirik garovga olinganlarning aksariyati va ehtimol hammasi kengaytirilgan hujum paytida o’z asirlari qo’lida yoki beixtiyor Isroil askarlari tomonidan o’ladi».
Kengaytirilgan hujum atrofidagi taxminlar Isroilning xalqaro ittifoqchilari o’rtasidagi farqlarni ham ta’kidladi.
Britaniyaning Isroildagi elchisi Simon Valter G’azoni to’liq bosib olish «ulkan xato» bo’lishini aytdi, shuningdek, AQSh va Isroilning Buyuk Britaniya tomonidan Falastin davlatchiligini potentsial tan olish HAMAS uchun mukofot bo’lishi haqidagi da’volarini rad etdi.
Aksincha, AQSh elchisi Mayk Xakabi, Isroilning ashaddiy tarafdori, Stripni to’liq egallash yoki qilmaslik qarori Isroil hukumatiga bog’liq ekanligini ta’kidladi. «Ularga nima qilishlari yoki qilmasliklari kerakligini aytish bizning vazifamiz emas», dedi u CBS News telekanaliga, BBC ning AQShdagi yangiliklar bo’yicha hamkoriga.
Netanyaxu hozirgacha Falastin ma’muriyati, bosib olingan G’arbiy Sohilni boshqaradigan va Isroilni tan oladigan organ uchun boshqaruv rolini rad etishdan tashqari, urushdan keyingi G’azo uchun aniq tasavvurni shakllantira olmadi.
So‘rovlar shuni ko‘rsatadiki, Isroil jamoatchiligining aksariyati garovga olinganlarni ozod qilish va urushni tugatish uchun HAMAS bilan kelishuvni qo‘llab-quvvatlaydi.
Isroil rasmiylarining ta’kidlashicha, HAMAS hozirda muzokaralar olib borishga moyil emas, chunki ular guruh Isroilga xalqaro bosim o’tkazish orqali kuchaygan deb hisoblaydi.
To’liq ishg’ol qilish tahdidi to’xtab qolgan muzokaralarda guruhni yon berishga majbur qilishga qaratilgan strategik hiyla bo’lishi mumkin.
Biroq, ko’pchilik kuzatuvchilar Netanyaxu mojarolarni uzaytirmoqda, chunki u HAMAS bilan biron bir kelishuvga erishilsa, o’z yordamini olib qo’yish bilan tahdid qilgan o’ta millatchi vazirlarning qo’llab-quvvatlashiga tayanadigan koalitsion hukumatining omon qolishini ta’minlash uchun mojarolarni uzaytirmoqda, deb hisoblaydi.
Itamar Ben Gvir va Bezalel Smotrich ham falastinliklarni G’azodan chiqarib yuborishni ochiqchasiga qo’llab-quvvatladilar – bu tinch aholini majburiy ko’chirish, urush jinoyati bo’lishi mumkin – va hududni yahudiy fuqarolari bilan qayta joylashtirish.
HAMAS tomonidan boshqariladigan G‘azo sog‘liqni saqlash vazirligining ma’lumotlariga ko‘ra, Isroilning G‘azodagi harbiy harakatlari oqibatida 61 mingdan ortiq falastinlik halok bo‘lgan.
7-oktabrda HAMASning Isroilga hujumlari natijasida taxminan 1200 kishi halok bo‘ldi va 251 kishi G‘azoga garov sifatida olib ketildi.
HAMASning ogohlantirishicha, bu reja Netanyaxuning G’azoda qolgan isroillik garovga olinganlarni «qurbon qilishga» tayyorligini anglatadi.
Deputatlar talabalar talablarga javob bera olmaydilar, chunki G’azoda viza topshirish markazi yo’q, deyishmoqda.
AQSh Adliya vazirligi ham bu ishda o’lim jazosini talab qilishi mumkin.
Isroil nazorat qiladigan xavfli yo’llar bo’ylab G’azo markazida to’rtta tijorat yuk mashinasi talon-taroj qilindi, deydi xususiy pudratchi.
Kuzatuvchilar HAMASning mansabdor shaxslarga qanday qilib to’lay olishiga hayron qolishmoqda, chunki G’azo ajratilgan va asosan vayronaga aylangan.
«`