Prokurorning so’zlariga ko’ra, Argentinalik ko’chmas mulk agentining reklamasida aniqlangan, natsistlar tomonidan o’g’irlangan deb taxmin qilinayotgan rasm g’oyib bo’lgan. San’at asari mulkka reyd o’tkazilgandan so’ng qidirilmoqda.
Giuseppe Ghislandining «Xonim portreti» Buenos-Ayres yaqinidagi turar joyda osig’liq holda kuzatilgan, u Ikkinchi Jahon urushidan keyin Germaniyadan qochib ketgan yuqori martabali natsist amaldorining qizi tomonidan sotilayotgan mulk uchun reklamada namoyish etilgan.
Biroq, shu hafta uyda o’tkazilgan politsiya reydida hech qanday rasm topilmadi. Federal prokuror Karlos Martines mahalliy ommaviy axborot vositalariga operatsiya davomida ikkita qurol musodara qilinganini ma’lum qildi.
Janob Martinesning ta’kidlashicha, Argentinaning «Clarin» kundalik nashri xabar berganidek, tergov kontrabandani yashirish bo’yicha gumon sifatida ko’rilmoqda.
Gazetaning yozishicha, mulk ichidagi mebellar qayta joylashtirilgan va reyd vaqtida devorda rasm yo’q edi.
Uzoq vaqtdan beri yo’qolgan san’at asarining qayta paydo bo’lishi haqida birinchi bo’lib xabar bergan Gollandiyaning Algemeen Dagblad gazetasi xodimi Piter Shoutenning aytishicha, «rasm tez orada yoki u haqidagi ommaviy axborot vositalarining xabarlari paydo bo’lgandan keyin olib tashlanganiga» dalillar bor.
«Hozir u erda otlar va ba’zi tabiat manzaralari tasvirlangan katta gilam osilgan, politsiyaning aytishicha, u erda boshqa narsa osilganiga o’xshaydi», – deya qo’shimcha qildi u.
«Xonim portreti» Amsterdamlik san’at dileri Jak Gudstikkerning san’at kolleksiyasining bir qismi bo’lib, uning ko’p qismi natsistlar tomonidan o’limidan so’ng majburan sotilgan.
Urushdan so’ng, bu asarlarning ba’zilari Germaniyada topilgan va keyinchalik Amsterdamda Gollandiya milliy to’plamining bir qismi sifatida namoyish etilgan.
Giuseppe Ghislandining kechki barok davriga oid italiyalik portretchi Kontessa Kolleonining rasmining qayerdaligi so’nggi paytgacha 80 yildan ortiq vaqt davomida noma’lum bo’lib qoldi.
ADning tekshiruvi shuni ko’rsatdiki, urush davridagi hujjatlar rasmning SS zobiti va Hermann Göringning katta moliyaviy yordamchisi Fridrix Kadgienning qo’lida bo’lganligini ko’rsatadi. Kadgien 1945 yilda qochib ketgan va oxir-oqibat Argentinaga ko’chib o’tib, u erda muvaffaqiyatli tadbirkorga aylangan.
Kadgien 1979 yilda vafot etdi. Biroq, AD tomonidan ko’rib chiqilgan AQSh faylida shunday deyilgan: «Katta aktivlarga ega bo’lib tuyuladi, biz uchun hali ham qimmatli bo’lishi mumkin.»
Gazeta, shuningdek, Buenos-Ayresda yashovchi uning ikki qizi bilan yillar davomida ko’p marta muvaffaqiyatsiz aloqa o’rnatishga uringanini ta’kidladi.
Yo’qolgan asarlarni topishdagi o’zgarishlar faqat Kadgienning qizlaridan biri uyni sotuvga qo’yganda amalga oshirildi.
AD ma’lumotlariga ko’ra, 17-asr gollandiyalik rassomi Avraam Minoning gulli natyurmorti bo’lgan boshqa o’g’irlangan san’at asari ham opa-singillarning ijtimoiy tarmoqlari akkauntlarida aniqlangan.
Fotografiya paydo bo’lganidan so’ng, opa-singillardan biri Gollandiya gazetasiga ulardan nima xohlashayotganini, shuningdek, qaysi rasm haqida «gapirayotganlarini» tushunmasligini aytdi.
Gudstikkerning merosxo’rlarini himoya qiluvchi advokatlar rasmni qaytarib olish uchun barcha imkoniyatlarni ishga solish niyatida ekanliklarini bildirishdi.
Gudstikkerning yagona tirik merosxo’ri va kelini Marei fon Saxerning aytishicha, uning oilasi «Jakning kolleksiyasidan o’g’irlangan har bir san’at asarini qaytarishni va uning merosini tiklashni maqsad qilgan.»
AD ma’lumotlariga ko’ra, u 2006 yilda 202 ta asarni o’z mulkiga olgan.
Piranhas – o’tgan yozda Londonda paydo bo’lgan hayvonlardan ilhomlangan to’qqizta asardan biri.
Terens Jeyms Bondning Suffolk ildizlari shunchaki fon emas, balki «ilhom manbai» edi.
Bu Oskar mukofoti sovrindori Jim Broadbent o’z ishini ko’rsatishi ikkinchi marta.
1945 yilda san’at asariga yashirilgan tinglash moslamasi AQSh xavfsizlik xizmati tomonidan etti yil davomida aniqlanmadi – va bu san’atning maxfiy maqsadlar uchun manipulyatsiya qilingan yagona misoli emas.
O’tgan yili saraton kasalligidan vafot etgan sobiq mer Reychel Xoll uchun vafotidan keyingi san’at ko’rgazmasi ochiladi.