Yuqori hukumat amaldorlarining ta’kidlashicha, Emmanuel Makron bilan muhim kelishuv yaqinlashmoqda, bu kelishuvga ko’ra, Fransiya kichik qayiqlar orqali La-Mansh bo’g’ozini kesib o’tgan shaxslarning bir qismini qaytarib olishga rozi bo’lishi mumkin.
Shu bilan birga, Buyuk Britaniya Fransiyadan Buyuk Britaniyaga ko’chib o’tish istagini bildirgan va qonuniy da’volarga ega deb hisoblangan boshpana izlovchilarni qabul qilish majburiyatini oladi.
Bu kelishuv «bitta kirsa, bitta chiqadi» shartnomasi deb atalmoqda, garchi amalda ishtirok etadigan sonlar undan yuqori bo’lishi kutilmoqda.
Eng muhimi, kelishuvning samaradorligi uning rasmiy e’lon qilinganidan so’ng kuzatilishi kerak bo’lgan «tiyib turuvchi» omil sifatida harakat qilish qobiliyatiga bog’liq bo’ladi.
Ser Kir Starmerning ta’kidlashicha, u va Fransiya prezidenti ushbu kesib o’tishlarni osonlashtiradigan «jinoiy guruhlarning biznes modelini buzish uchun yangi tiyib turuvchi omil» zarurligi borasida bir xil fikrda.
Muhim savol shundan iboratki: kelishilgan choralar, ayniqsa yaqin kelajakda, qanchalik samarali tiyib turuvchi vosita bo’lib xizmat qiladi?
Bu odamlarni kichik qayiqda xavfli sayohatga urinishdan qaytaradimi?
Sinov sxemasi har hafta taxminan 50 nafar migrantni Fransiyaga qaytarishni nazarda tutadi, Buyuk Britaniya esa o’z navbatida Fransiyadan Buyuk Britaniyaga ko’chib o’tish uchun asosli asoslarga ega deb hisoblangan shunga o’xshash boshpana izlovchilarni qabul qiladi.
Konservativ partiya ichidagi shaxslarni o’z ichiga olgan tanqidchilarning ta’kidlashicha, bu hozirgi kesib o’tish urinishlarining atigi 5% ni qamrab oladi va shuning uchun etarli tiyib turuvchi vosita bo’lmaydi.
Konservatorlar ilgari taklif qilgan, ammo amalga oshirilmagan migrantlarni Ruandaga yuborish rejasini ehtimoliy kuchliroq tiyib turuvchi vosita sifatida ta’kidlashadi. Ushbu sxema Leyboristlarning saylovda g’alaba qozonishidan so’ng bekor qilingan.
Biroq, ushbu kelishuv, dastlabki cheklangan doirasiga qaramay, Fransiya-Britaniya munosabatlarida ushbu masala bo’yicha potentsial burilish nuqtasini anglatadi va Fransiyaning La-Mansh bo’g’ozini kesib o’tgan ba’zi shaxslarni repatriatsiya qilishga tayyorligini namoyish etadi.
Kelgusi oylar va yillardagi muammo umumiy raqamlarga sezilarli ta’sir ko’rsatish uchun kelishuvni etarli darajada kengaytirishdan iborat.
Oddiy qilib aytganda: kesib o’tishga urinishlar soni kamayadimi yoki ular doimiy bo’lib qoladimi?
Oxir oqibat, sxemaning muvaffaqiyati, hech bo’lmaganda Buyuk Britaniya nuqtai nazaridan, kesib o’tishlar sonini sezilarli darajada kamaytiradimi yoki yo’qmi, degan savol bilan baholanadi.
Men orol hukumati qisman ish izlovchilar sonidan oshib ketgan vakansiyalar soniga javob bermoqda.
Dover sohil qo’riqlash xizmatining sobiq xodimi, sobiq chegara xavfsizligi boshlig’i va bojxona boshlig’i birinchi qo’nishlarni eslashadi.
Ser Kir Starmer La-Mansh bo’g’ozi orqali odamlarni kontrabanda yo’li bilan olib o’tadigan «jinoiy guruhlarni yo’q qilishga» va’da berdi.
Tafsilotlarni chetga sursak, kelishuv huquqiy, siyosiy va amaliy to’siqlarga duch kelishi mumkin.
«Biz Buyuk Britaniyaga o’tish uchun qayta-qayta urinib ko’ramiz», – dedi muhojirlardan biri BBCga.