Isroil harbiy-dengiz kuchlari Gʻazoga yordam olib ketayotgan kemalarni toʻxtatib, shved iqlim faoli Greta Tunberg boshchiligidagi faollarni hibsga olgani xabar qilinmoqda.
Isroil Tashqi ishlar vazirligi Global Sumud Flotillasida (GSF) ishtirok etayotgan bir nechta kema «xavfsiz tarzda toʻxtatilganini» va ulardagi odamlar Isroil portiga oʻtkazilayotganini tasdiqladi.
Vazirlikning taʼkidlashicha, harbiy-dengiz kuchlari kemalarga «faol jangovar zona»ga yaqinlashayotganini aytib, yoʻnalishni oʻzgartirishni buyurgan.
Bunga javoban GSF toʻxtatishni «noqonuniy» va «himoya harakati emas», balki «umidsizlikning shafqatsiz harakati» deb baholadi.
GSFning daʼvo qilishicha, uning kemalaridan biri «dengizda ataylab urib tushirilgan» va qoʻshimcha qayiqlar suv toʻplari bilan nishonga olinganini ham daʼvo qilmoqda.
«Bu ishgʻolchining Gʻazoning och va ajratilgan holda qolishini taʼminlash uchun qanchalik uzoqqa borishini aniq koʻrsatadi», deb taʼkidladi GSF ijtimoiy tarmoqlarda.
«Ular tinch fuqarolik missiyasiga hujum qilishadi, chunki gumanitar yordamning muvaffaqiyati ularning qamalining muvaffaqiyatsizligini anglatadi.»
Isroil Tashqi ishlar vazirligi flotillaga Gʻazoga tutash suvlarni oʻrab turgan «qonuniy dengiz blokadasini buzgani» haqida xabar berilganini taʼkidlamoqda, ammo qayiqlar blokada zonasini buzganmi yoki yoʻqmi, hali aniq emas.
Vazirlik Tunberg xonimning kemada turgan, Isroil harbiy xizmatchisidan suv va kurtka olayotgan videotasvirini eʼlon qildi.
Qayiqlardan jonli efirlar shuni koʻrsatadiki, barcha 44 ta kemaga chiqilib, evakuatsiya qilinmagan.
Isroil hukumati GSFning Gʻazoga gumanitar yordam yetkazish urinishini «provokatsiya» deb atadi va shunday dedi: «Greta va uning doʻstlari xavfsiz va sogʻlom.»
GSF Alma, Surius va Adara kabi bir nechta kemalarning toʻxtatilishi va bortga olinishi haqida xabar berdi.
Toʻxtatilishdan oldin GSF Isroil harbiylarini «signal berishga toʻsqinlik qilish va ularning noqonuniy qayiqqa chiqishini jonli efirga uzatishni toʻxtatish maqsadida kema aloqalariga qasddan zarar yetkazganlikda» aybladi.
Tashkilotning taʼkidlashicha, flotilla aralashuv sodir boʻlgan paytda Gʻazo sohilidan 70 dengiz mili uzoqlikda boʻlgan va payshanba kuni ertalab Gʻazoga yetib borishga umid qilgan.
Isroil ilgari iyun va iyul oylarida faollar tomonidan dengiz orqali Gʻazoga yordam yetkazish boʻyicha ikki urinishga toʻsqinlik qilgan.
Isroil hukumati flotillani «selfi yaxtasi» deb taʼriflagan boʻlsa-da, Tunberg xonim yakshanba kuni BBCga bergan intervyusida bu xarakteristikani rad etib, shunday dedi: «Menimcha, hech kim reklama uchun oʻz hayotini xavf ostiga qoʻymaydi.»
Xalqaro yordam agentliklari Gʻazoga oziq-ovqat va dori-darmon yetkazishga urinmoqda, ammo Isroil tomonidan taʼminot oqimiga cheklovlar qoʻyilgani haqida xabar berishdi.
Isroil taʼminotning HAMASga yetib borishiga yoʻl qoʻymaslik uchun harakat qilayotganini taʼkidlamoqda. U va AQSh oziq-ovqat tarqatishning muqobil tizimi, Gʻazo Gumanitar Fondini (GHF) qoʻllab-quvvatladi, BMT esa uning tashkil etilishiga oid axloqiy xavotirlar tufayli hamkorlik qilishdan bosh tortdi.
BMT tomonidan qoʻllab-quvvatlangan guruh oʻtgan oyda Gʻazoda ocharchilik borligini tasdiqladi, BMTning gumanitar boʻyicha boshligʻi buni Isroilning hududga yordam kirishiga «tizimli toʻsiqlik qilish» bilan izohladi.
Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu bu daʼvoni «ochiqdan-ochiq yolgʻon» deb rad etdi.
Fransiya tashqi ishlar vaziri Jan-Noel Barrot Fransiyaning «barcha mumkin boʻlgan bortga chiqish operatsiyalari eng yaxshi xavfsizlik sharoitida amalga oshirilishini» taʼminlaganini aytdi.
Italiya tashqi ishlar vaziri Isroildan uning qurolli kuchlari bortda boʻlgan 500 kishiga, jumladan, fransuz va italiyalik siyosatchilarga qarshi zoʻravonlik ishlatmasligi haqida kafolat olganini aytdi.
Antonio Tajani shunday dedi: «Bortga chiqish rejalashtirilgan edi, biz bu haqda… [Isroil tashqi ishlar vaziri Gideon] Saar bilan Tel-Aviv qurolli kuchlari tomonidan zoʻravonlik harakatlari boʻlmasligi uchun gaplashyapmiz va menga bunga kafolat berildi.»
Irlandiya tánaiste (bosh vazir oʻrinbosari) Saymon Xarris uning mamlakati «xalqaro huquqqa rioya etilishini va flotilla bortidagi barcha shaxslarga unga qatʼiy muvofiq ravishda munosabatda boʻlishini kutishini» aytdi.
Gʻazoda, Isroil Gʻazo shahriga hujumini kuchaytirayotgani xabar qilinmoqda, chunki HAMAS mojaroga chek qoʻyish uchun AQShning yangi taklifini koʻrib chiqmoqda. Arab va turk vositachilari HAMASni ijobiy javob berishga undamoqda, garchi HAMASning yuqori martabali rasmiysi guruh uni rad etishi mumkinligini bildirgan boʻlsa-da.
Isroil mudofaa vaziri Isroil Katz shahardagi falastinliklarga janubga evakuatsiya qilish haqida oxirgi ogohlantirishni eʼlon qildi va qolganlar «terrorchilar va terrorni qoʻllab-quvvatlovchilar» deb hisoblanishini aytdi.
Qizil Xoch Xalqaro Qoʻmitasi «xalqaro gumanitar huquqqa koʻra, tinch aholi Gʻazo shahrida qolsa ham, tark etsa ham himoya qilinishi kerakligini» tasdiqladi.
Mudofaa vaziri falastinliklarni tark etishga ogohlantirmoqda va qolganlar «terrorchilar va terrorni qoʻllab-quvvatlovchilar» deb hisoblanishini aytmoqda.
Reja muhim voqea – lekin unda diplomatik kelishuvlar birga ushlab turadimi yoki yoʻqmi, degan masalalarga javob yoʻq.
Doktor Muhammad Abu Mugʻaysib, Gʻazodagi kasalxonalarda ikki yil ishlagan, Isroilning zarbalari u yerdagi hamkasblar uchun sharoitlarni «taʼriflab boʻlmas» qilib qoʻyganini aytmoqda.
HAMASning yuqori martabali vakili BBCga guruh Trampning Gʻazo tinchlik rejasini rad etishi mumkinligini aytdi va bu «Isroil manfaatlariga xizmat qiladi» dedi.
Gʻazo va Quddusdagi odamlar AQSh prezidentining urushni tugatish boʻyicha yangi strategiyasiga oʻz munosabatlarini bildirishmoqda.