«`html
Eron va Isroil o’rtasidagi so’nggi to’qnashuvlardan so’ng, Eron rasmiylari Isroil razvedka agentliklari bilan hamkorlikda gumon qilingan shaxslarga qarshi bir qator hibsga olish va qatl qilish ishlarini olib borgani xabar qilinmoqda.
Bu harakatlar Eron rasmiylari tomonidan Isroil agentlari tomonidan mamlakat xavfsizlik apparatiga misli ko’rilmagan holda kirib borish deb ta’riflanganidan keyin sodir bo’ldi.
Rasmiylar Isroilga taqdim etilgan razvedka ma’lumotlari mojarolar davomida bir qator yuqori darajadagi suiqasdlarda, jumladan, Islom inqilobi qo’riqchilari korpusining (IQQK) yuqori qo’mondonlari va yadro olimlarining maqsadli o’ldirilishida rol o’ynagan deb gumon qilmoqda. Eron bu harakatlarni Isroilning «Mossad» razvedka agentligi agentlariga bog’ladi.
Ushbu voqealarga javoban, Eron rasmiylari xorijiy razvedka agentliklari bilan ishlayotganlikda gumon qilingan shaxslarga e’tibor qaratdi va milliy xavfsizlik xavotirlarini keltirdi.
Biroq, tanqidchilar bu harakatlar norozilikni bostirish va hukumat nazoratini mustahkamlashga ham xizmat qilishi mumkinligidan xavotir bildirishmoqda.
Mojaro paytida Eron rasmiylari Isroil foydasiga josuslik qilishda ayblanib uch kishini qatl qildi. Sulhga erishilganidan ko’p o’tmay, yana uch kishi shunga o’xshash ayblovlar bilan qatl qilindi.
Rasmiylar shundan beri butun mamlakat bo’ylab josuslikda ayblanib yuzlab gumonlanuvchilarning hibsga olinganini e’lon qilishdi. Davlat televideniyesi Isroil razvedkasi bilan hamkorlik qilganliklarini tan olganliklari aytilgan bir nechta hibsga olinganlarning «iqlil» deb atalgan ko’rsatuvlarini namoyish etdi.
Inson huquqlari tashkilotlari Eronning majburiy iqror olish va adolatsiz sudlarni o’tkazish tarixini eslatib, bu hodisalardan xavotir bildirishdi. Qo’shimcha qatl qilishlar yuz berishi mumkin degan xavotirlar bor.
Eron razvedka vazirligi G’arb va Isroil razvedka tarmoqlariga, jumladan, CIA, Mossad va MI6ga qarshi davom etayotgan sa’y-harakatlar bilan shug’ullanayotganini ta’kidlamoqda.
IQQK bilan bog’liq bo’lgan Fars axborot agentligining xabar berishicha, «Isroil josuslik tarmog’i» mojarolar 13-iyunda boshlanganidan so’ng Eron ichida «juda faol» bo’lib qolgan. Farsning xabar berishicha, Eron razvedka va xavfsizlik kuchlari 12 kun ichida ushbu tarmoq bilan bog’liq 700 dan ortiq odamni hibsga olgan.
Xabarlarga ko’ra, eronliklar razvedka vazirligidan ogohlantiruvchi SMS xabarlarini olishgan, ularda ularning telefon raqamlari Isroilga aloqador ijtimoiy media sahifalarida paydo bo’lganligi va aloqani uzish yoki jinoiy javobgarlikka tortilishlari haqida ko’rsatma berilgan.
Eron hukumati, shuningdek, chet eldagi fors tilidagi ommaviy axborot vositalarida, jumladan, BBC Persian, Iran International va Manoto TVda ishlaydigan jurnalistlarga bosimni oshirgani xabar qilinmoqda.
Iran International telekanalining xabar berishicha, IQQK Tehronda o’z teleboshlovchilaridan birining oila a’zolarini hibsga olgan, go’yo uni mojaro yoritilishi sababli iste’foga chiqishga majburlash uchun. Xabarlarga ko’ra, boshlovchi otasidan qo’ng’iroq olgan, xavfsizlik xodimlari undan chiqishni so’rashgan va potentsial oqibatlar haqida ogohlantirishgan.
BBC Persian jurnalistlari va ularning oilalariga qilingan tahdidlar kuchaygani xabar qilinmoqda. Xavfsizlik xodimlari oilalar bilan bog’lanib, oila a’zolarini garov sifatida nishonga olish urush sharoitida oqlanadi, deb da’vo qilishgan va jurnalistlarni «mohareb» deb atashgan – bu atama «Xudoga qarshi urush olib boruvchi» degan ma’noni anglatadi – bu Eron qonunchiligiga ko’ra o’lim jazosiga olib kelishi mumkin.
Manoto TV xuddi shunga o’xshash hodisalarni, jumladan xodimlarning oilalariga qarshi tahdidlarni va ommaviy axborot vositasi bilan aloqalarni uzish talablarini xabar qildi. Ba’zi qarindoshlarga «Xudoga dushmanlik» va josuslik kabi ayblovlar bilan tahdid qilingani xabar qilingan – Eron qonunchiligiga ko’ra, bu ikkalasi ham o’lim bilan jazolanadigan jinoyatlardir.
Tahlilchilar bu taktikani norozilikni susaytirish va surgundagi ommaviy axborot vositalari xodimlarini qo’rqitishga qaratilgan kengroq sa’y-harakatlarning bir qismi sifatida talqin qilishadi.
Xavfsizlik kuchlari, shuningdek, faollar, yozuvchilar va rassomlarni ko’pincha rasmiy ayblovsiz hibsga olishgani xabar qilinmoqda. Shuningdek, 2022-yildagi «Ayol, hayot, erkinlik» noroziliklari paytida o’ldirilgan shaxslarning oila a’zolarini nishonga olgan hibsga olishlar haqida ham xabarlar bor.
Bu harakatlar hozirgi faollarga, shuningdek, o’tmishdagi tartibsizliklar bilan bog’liq bo’lganlarga qaratilgan kengroq kampaniyani ko’rsatadi.
Mojaro paytida Eron hukumati internetga kirishni cheklagani xabar qilingan. Sulh amalga oshirilgan bo’lsa-da, to’liq kirish hali tiklanmagan. Inqirozlar paytida, ayniqsa ichki tartibsizliklar davrida internetga kirishni cheklash takrorlanadigan strategiyaga aylandi. Bundan tashqari, Eronning aksariyat asosiy ijtimoiy tarmoqlari va yangiliklar veb-saytlari bloklangan va kirish uchun VPNlardan foydalanishni talab qiladi.
Inson huquqlari himoyachilari va siyosiy kuzatuvchilar 1980-yillarga taqqoslashgan, o’shanda Eron rasmiylari Eron-Iroq urushi davrida siyosiy muxolifatni bostirgan edi.
Isroil bilan bo’lgan mojaro tugagandan so’ng xalqaro pozitsiyasi zaiflashgan Eron rasmiylari ommaviy hibsga olishlar, qatl qilishlar va repressiyalarni kuchaytirishga murojaat qilishlari mumkinligi haqida xavotirlar bor.
Tanqidchilar 1988-yilgi voqealarni ta’kidlashadi, o’shanda minglab siyosiy mahbuslar «o’lim komissiyalari» tomonidan qisqa, maxfiy sudlardan so’ng qatl etilgan, qurbonlar esa noma’lum ommaviy qabrlarda dafn etilgan.
«`