86 yoshida vafot etgan mashhur trillerlar yozuvchisi Frederik Forsayt.
Ilgarigi harbiy uchuvchi, jurnalist va razvedka xodimi bo’lgan Forsaytning romanlari ko’pincha uning boy va xilma-xil tajribalaridan foydalangan.
Uning hikoyalari murakkab texnik tafsilotlarni mukammal birlashtirib, syujetning tezkor hayajonini saqlab qoldi.
Uning puxta tadqiqotlari ko’pincha rasmiylarni uyaltirib, ularning yashirin operatsiyalar tasvirlarining aniqligiga e’tirof etishga majbur qildi.
Frederik Makkarti Forsayt 1938-yil 25-avgustda Kent shtatidagi Ashfordda tug’ilgan.
Mo’ynachining yolg’iz farzandi bo’lgan u yolg’izlikni sarguzasht adabiyotiga sho’ng’ib ketish orqali yengdi.
U o’zining sevimli asarlari orasida Jon Byuchon va G. Rayder Xaggardning asarlarini sanab o’tdi, ammo Ernest Xemingueyning «O’lim tushdan keyin» asariga alohida qoyil qoldi.
U shunchalik maftun bo’ldiki, 17 yoshida u Ispaniyaga borib, matador bilan jang qilishni o’rgandi.
U hech qachon buqa bilan jang qilmadi. Buning o’rniga u Granadadagi universitetda besh oy o’qidi, shundan keyin RAFda harbiy xizmatini o’tadi.
Uzoq vaqtdan beri uchish orzusini quchib yurgan Forsayt De Xevilland Vampir reaktiv samolyotlarini boshqarish uchun yoshini noto’g’ri ko’rsatdi.
1958-yilda u mahalliy jurnalist sifatida Sharqiy Deyli Pressiga qo’shildi va uch yildan keyin Reutersga ko’chib o’tdi.
Tonbrij maktabida Forsayt asosan xorijiy tillarda muvaffaqiyat qozondi.
Fransuz, nemis, ispan va rus tillarini yaxshi biladigan u tabiiy xorijiy muxbir edi.
Parijda joylashgan u Prezident Charlz de Gollga qarshi Yashirin armiya tashkiloti (OAS) a’zolari tomonidan amalga oshirilgan bir nechta suiqasddan xabar berdi.
So’biq harbiy xodimlardan iborat bu guruh de Gollning Jazoirga mustaqillik berish to’g’risidagi qaroriga qarshi chiqdi.
Forsayt OASni «oq mustamlakachilar va neofaşistlar» deb atadi.
U muvaffaqiyatli suiqasd uchun professional qotil kerak deb taxmin qildi.
Forsayt 1965-yilda BBCga qo’shildi.
Ikki yildan keyin u Biafra ajralib chiqqandan keyin Nigeriya fuqarolar urushi haqida xabar berdi.
Mojaro kutganidan ko’proq davom etganda, Forsayt davom ettirishni so’radi, ammo BBC rad etdi.
U iste’foga chiqdi va ikki yil davomida mustaqil ravishda xabar berishni davom ettirdi.
U o’z tajribalarini «Biafra hikoyasi» (1969) da tasvirlab berdi. Keyinchalik u bu davrda MI6da yigirma yil ishlaganini da’vo qildi.
U yollanma jangchilar bilan do’stlashdi, soxta pasport olish, qurol olish va raqiblarni zararsizlantirish usullarini o’rgandi.
Bu ko’nikmalar uning Prezident de Gollga suiqasd qilishga urinish haqidagi «Chakal kunlari» asariga asos bo’ldi, bu asar 35 kun ichida yozilgan.
Dastlab ko’plab rad javoblariga duch kelgan kitob oxir-oqibat nashriyotchi topdi va katta muvaffaqiyatga erishdi.
Roman Forsayt uslubining asosiy belgilarini o’rnatdi: haqiqat va fantastikaning aralashmasi, haqiqiy shaxslar va voqealarni o’z ichiga oladi.
Chakalning pasporti soxtalashtirilishi, marhum bolaning shaxsidan foydalanib, raqamli tasdiqlash tizimlaridagi zaif tomonlarni ta’kidladi.
Edvard Foks bosh rolni o’ynagan film moslashuvi 1973-yilda chiqarildi.
Forsayt bunga taniqli natsist Eduard Roshmannni kuzatadigan «Odessadagi fayl»ni qo’shdi.
Uning tadqiqoti Argentinada yashab, keyinchalik hibsga olingan, ammo Paragvayga qochib ketgan Roshmannni aniqlashga olib keldi.
Kitobda natsistlarning oltin ombori ham batafsil bayon etilgan bo’lib, yillar o’tib katta mablag’lar topilishiga olib keldi.
«Urush itlari» Afrikada davlat to’ntarishiga urinishdan kelib chiqqan bo’lib, natijada yollanma jangchilar ispan hokimiyati tomonidan qo’lga olingan.
«Iblisning alternativi» Forsayt hayratda qoldirgan Margaret Tetcherga juda o’xshash qahramonni namoyish etdi.
U 1982-yilda polkovnik Chukvumeka Odumegvu Ojuku haqida biografiya yozdi.
Uning keyingi asarlariga Ser Maykl Keyn va Pirs Brosnan bosh rollarni o’ynagan filmga moslashtirilgan «To’rtinchi protokol» kiradi.
Forsaytning karerasiga «Opera arvohi»ning davomi yozish, undan keyin yana trillerlar va uzoq yillik translyator va siyosiy sharhlovchi sifatida faoliyat kiradi.
Nufuzli Yevropaskeptik sifatida uning BBCning «Savol vaqti»dagi chiqishlari ko’pincha munozaralarga sabab bo’ldi.
70 yoshdan oshgandan keyin uning yozish sur’ati sekinlashdi, ammo u keyingi yillarida ham, jumladan «O’lim ro’yxati» va «Tulki» romanlarini nashr etishda davom etdi.
U mashhur tarzda yozuv mashinasidan foydalanar va internetdan tadqiqot o’tkazmas edi.
Forsayt dastlab «Tulki»ni o’zining so’nggi romani deb e’lon qildi, keyinchalik rafiqasi vafot etgandan keyin yana bir loyihani e’lon qilish uchun qaytib keldi.
Gvineya-Bisauga safar paytida jiddiy infeksiyadan keyin u keng qamrovli tadqiqot safarlarini to’xtatdi.
Uning sarguzashtli hayoti uning maqtovga sazovor trillerlarining hayajonini va sirini aks ettirdi.