«`html
AQSh Federal rezerv tizimi, prezident Donald Trampning qarz olish xarajatlarini pasaytirish bo’yicha doimiy bosimiga qaramay, yana bir bor foiz stavkalarini o’zgarishsiz qoldirishni tanladi.
Keng kutgan qaror Federal rezerv tizimining asosiy kredit stavkasini 4,25% dan 4,5% gacha bo’lgan oralig’ida saqlab qoladi, bu daraja dekabr oyidan beri saqlanib kelmoqda.
Muhim farq sifatida, kengash a’zolaridan ikkitasi foiz stavkasini pasaytirishni yoqlab, pul-kredit siyosatini yumshatish uchun potentsial qo’llab-quvvatlashning kengayishini ko’rsatdi.
Ovoz berish, prezident Trampning dunyodagi eng yirik iqtisodiyotga tariflarining potentsial ta’siri to’g’risidagi yangi iqtisodiy ma’lumotlar bilan bog’liq davom etayotgan bahslar fonida bo’lib o’tdi.
Savdo vazirligining so’nggi ma’lumotlariga ko’ra, AQSh iqtisodiyoti aprel-iyun oylarida yillik 3% ga o’sdi, yilning birinchi uch oyidagi qisqarishdan so’ng.
Biroq, kutilganidan kuchliroq tiklanish, asosan, prezident Trampning tariflari amalga oshirilishi bilan bir vaqtda importning sezilarli darajada kamayishi bilan bog’liq edi.
«Sarlavha raqamini unuting», – dedi Wellington-Altus Private Wealth bosh bozor strategi Jim Thorne BBCning Opening Bell dasturida. «Asosiy ma’lumotlar shuni ko’rsatmoqdaki, iqtisodiyot o’z kuchini yo’qotmoqda.»
Federal rezerv tizimi odatda iqtisodiyotni rag’batlantirish uchun foiz stavkalarini pasaytiradi va narxlarning tez o’sishiga yo’l qo’ymaslik uchun ularni oshiradi.
Federal rezerv tizimi siyosatchilari avvalroq Buyuk Britaniya banki kabi boshqa markaziy banklarning shunga o’xshash harakatlaridan so’ng, joriy yilda qarz olish xarajatlarini qandaydir tarzda pasaytirish umidida ekanliklarini bildirgan edilar.
Biroq, ular tariflar va soliq imtiyozlari kabi boshqa yangi siyosatlarning potentsial iqtisodiy ta’siri haqida xavotirlar bildirib, dastlab kutilganidan uzoqroq harakat qilishdan tiyildi.
Narxlarning o’sish sur’atlari bilan o’lchanadigan inflyatsiya iyun oyida 2,7% ga etib, Fedning 2% maqsadidan yuqori bo’lib qolmoqda.
Chorshanba kuni qabul qilingan qaror Federal rezerv tizimi siyosatchilarining ko’pchilikka qarshi ovoz berishi o’ttiz yildan ortiq vaqt ichida birinchi marta sodir bo’ldi.
Federal rezerv tizimi raisi Jerom Pauellning ta’kidlashicha, barqaror ish o’rinlari bozori va tariflar narxlarni oshiradi degan keng tarqalgan umidni hisobga olgan holda, ehtiyotkorlik bilan yondashish kerak.
Biroq, harakatni kechiktirish xavf tug’diradi, chunki tariflar savdo va investitsiyalarga salbiy ta’sir ko’rsatish orqali o’sishga to’sqinlik qilishi mumkin.
O’z e’lonida Federal rezerv tizimi o’sish ko’rsatkichlarini tan oldi va savdo bilan bog’liq tebranishlar ma’lumotlarga ta’sir qilganiga qaramay, yilning birinchi yarmida o’sish «sekinlashganini» ta’kidladi.
Qarordan so’ng o’tkazilgan matbuot anjumanida janob Pauell, sentyabr oyida foiz stavkasini pasaytirish mumkinligi haqida deyarli hech qanday ishora bermadi, chunki moliyaviy bozorlar tobora ko’proq kutishmoqda, u foiz stavkalari iqtisodiyotni «noo’rin» cheklayotganiga cheklangan dalillarni ko’rganligini aytdi.
U, shuningdek, tariflarning to’liq ta’siri aniq bo’lishidan oldin «uzoq yo’l bor» ekanligini ta’kidladi.
Citi kompaniyasining AQSh bo’yicha bosh iqtisodchisi Endryu Xollenxorstning ta’kidlashicha, siyosatchilar ishsizlik darajasi 4,1% da past bo’lib qolayotgan, ammo ish o’rinlari yaratish susaygan ish o’rinlari bozoriga zarar yetkazish alomatlarini diqqat bilan kuzatib boradilar.
«Kutish xavfi shundaki, siz juda uzoq kutasiz va mehnat bozorida ko’rayotgan yoriqlar aslida ko’proq xavotirga soladi», dedi u.
Prezident Tramp o’z tariflari narxlarni oshirishi yoki o’sishga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkinligi haqidagi xavotirlarni rad etdi.
U, shuningdek, Federal rezerv tizimini qarz olish xarajatlarini pasaytirish uchun juda sekin harakat qilganligi uchun tanqid qildi va uning argumentini foiz stavkalarini pasaytirish hukumatga qarz to’lovlarida pul tejash va uy-joy bozorini rag’batlantirish potentsialiga qaratdi.
Foiz stavkalarini pasaytirish bo’yicha urinishida prezident Tramp janob Pauellni ishdan bo’shatish imkoniyatini ko’rib chiqdi, garchi u yaqinda bunday qadam – pretsedent bilan katta uzilish – zarur bo’lmaydi deb aytdi.
«Bu ibora aytganidek, biroz kech bo’lishi mumkin, lekin men uning to’g’ri ish qilishiga ishonaman», dedi u o’tgan hafta Oq uy janob Pauellni noto’g’ri boshqarishda ayblagan Federal rezerv tizimining qurilish loyihasini ko’zdan kechirgandan so’ng jurnalistlarga.
Chorshanba kuni Savdo vazirligining yalpi ichki mahsulot (YaIM) bo’yicha hisobotidan so’ng, u Federal rezerv tizimi raisi Jerom Pauellga murojaat qilib, pastroq stavkalarga chaqirig’ini takrorladi, unga janob Juda Kech deb laqab qo’ygan.
«KUTILGANIDAN ANCHA YAXSHI!» deb yozdi u ijtimoiy tarmoqlarda. «‘Juda kech’ ENDI STAVKANI PASAYTIRISHI KERAK. Inflyatsiya yo’q! Odamlar uylarini sotib olishsin va qayta moliyalashtirishsin!»
Pauell Fedning uy-joy bozoridagi rolini himoya qildi va u ipoteka stavkalarini belgilamasligini ta’kidladi va bu stavkalarni shakllantiruvchi boshqa omillarga – shu jumladan AQSh hukumati qarz olish xarajatlariga – ishora qildi.
Britaniya chakana savdo konsortsiumining ma’lumotlariga ko’ra, iyul oyida oziq-ovqat narxlari bir yil ichida 4% ga oshdi.
Richard Hemansning aytishicha, orol «uy-joy qurilishini tezlashtirishi va ishchi kuchi salohiyatini kengaytirishi kerak».
Iyun oyidagi chakana narxlar indeksi shuni ko’rsatadiki, dam olish tovarlari va xizmatlari eng katta hissa qo’shgan.
Uy xo’jaliklari oziq-ovqat mahsulotlariga pul tejash uchun oddiyroq taomlarni tanlashadi yoki tayyorlashadi, deb ko’rsatadi tadqiqot.
Inflyatsiya darajasi o’tgan yilning shu davriga nisbatan 1,4% past, so’nggi ma’lumotlar shuni ko’rsatmoqda.
«`