Pay. Iyul 31st, 2025
Buyuk Britaniyaning Falastinga nisbatan pozitsiyasi siyosatini boshqarish

Ser Kir Starmer Emili Damarining tajribasi bilan yaxshi tanish.

Uning G‘azoda 15 oy asirlikda bo‘lgan davrida Bosh vazir mojaro haqida gapirganda, uning boshidan kechirganlarini tez-tez tilga olgan, jumladan, Emili tirik qolishiga ishonchi komil bo‘lmagan britaniyalik onasi Mendi bilan suhbatlari haqida ham aytib o‘tgan.

Shuning uchun Bosh vazir uchun Emili tomonidan bugun to‘g‘ridan-to‘g‘ri tanqidga duch kelishi, shubhasiz, tashvishli holat bo‘ladi.

Ser Kirning sentabr oyida Falastin davlatini tan olishga tayyorligini e’lon qilishiga javoban, Damari xonim uni «axloqiy muvaffaqiyatsizlik»da aybladi.

Uning ta’kidlashicha, uning harakatlari «terrorni rag‘batlantirish» va «mojaroni uzaytirish» xavfini tug‘diradi.

Uning bayonoti G‘azoda hozirda ushlab turilgan yoki ilgari ushlab turilgan 10 nafar garovga olinganlarning vakillari tomonidan bildirilgan xavotirlarni aks ettirdi, ular Britaniya fuqarolari yoki Britaniya bilan yaqin aloqalarga ega.

Ular urushning «kengroq siyosati» bo‘yicha betaraflikni saqlab qolgan holda, Buyuk Britaniyaning qayta ko‘rib chiqilgan pozitsiyasi HAMASning o‘t ochishni to‘xtatish va qolgan garovga olinganlarni ozod qilish bo‘yicha kelishuvga erishish uchun turtkilarni kamaytirishi mumkinligidan xavotir bildirishdi, bu esa Falastin davlatini tan olish ehtimolini kamaytirishi mumkin.

Garovga olingan oilalarning xavotiri Bosh vazirning seshanba kuni favqulodda Vazirlar Mahkamasining yig‘ilishidan so‘ng Dauning-stritdagi bayonotining taniqli talqinidan kelib chiqadi.

Xususan, Buyuk Britaniyaning Falastinni tan olishi Isroilning kelgusi haftalarda turli shartlarni bajarishiga bog‘liq ekanligi tushuniladi: o‘t ochishni to‘xtatishga rozi bo‘lish, G‘arbiy Sohildagi anneksiyaga qarshi majburiyatini tasdiqlash, G‘azodagi gumanitar inqirozni yumshatish uchun «mazmunli qadamlar» qo‘yish va uzoq muddatli tinchlik jarayoniga sodiq bo‘lish.

Biroq, hukumat manbalari Bosh vazirning seshanba kungi bayonotining yana bir elementini ta’kidladilar.

«HAMAS terrorchilariga bo‘lgan murojaatimiz o‘zgarmas va qat’iy», dedi u. «Ular darhol barcha garovga olinganlarni ozod qilishlari, o‘t ochishni to‘xtatish to‘g‘risidagi bitimni imzolashlari, qurollarini topshirishlari va G‘azo hukumatida hech qanday rol o‘ynamasliklarini qabul qilishlari kerak.

«Biz sentabr oyida tomonlarning ushbu qadamlarga qanchalik rioya qilganliklari haqida baho beramiz.»

«Tomonlar» ko‘plikda — Isroil va HAMASga ishora qiladi.

Dauning-stritdagi manbalarning ta’kidlashicha, bu Buyuk Britaniyaning tan olish bo‘yicha yakuniy qarori nafaqat Isroilning harakatlariga, balki HAMASning harakatlariga ham bog‘liq bo‘lishini ko‘rsatadi va shu bilan ularning yondashuvi HAMASni garovga olinganlarni ozod qilishdan to‘xtatmaydi.

Shunga qaramay, bu pozitsiya doimiy ravishda yetkazilmadi.

Misol uchun, transport vaziri Heydi Aleksandr bugun BBCga bergan intervyusida «to‘p Isroil hukumatining maydonida» dedi.

Agar HAMAS sentabr oyida G‘azoni nazorat qilishda davom etsa, tan olish hali ham sodir bo‘ladimi degan savolga u faqat Isroilning hukumat shartlariga javob berishi kerakligini aytdi.

Asosiy haqiqat shundan iboratki, maslahatlashilgan barcha Leyboristlar manbalari hukumat sentabr oyida Falastinni tan olishni davom ettirishini kutishmoqda.

Aniq shartlar va baholash jarayoni bilan bog‘liq noaniqliklarga qaramay, bu Ser Kirning seshanba kungi bayonotining asosiy ahamiyatini anglatadi.

Bu o‘zgarish Buyuk Britaniyaning diplomatik pozitsiyasida, turli siyosiy qarashlarga ega bo‘lgan hukumatlarda ham, hukumatning bir necha kun oldingi pozitsiyasiga nisbatan ham sezilarli o‘zgarishni anglatadi.

Ser Kir uzoq vaqtdan beri Falastin davlatini tan olishni yoqlab kelgan, lekin faqat u ikki davlat yechimiga maksimal darajada hissa qo‘shganda — odatda joriy mojaro tugaganidan keyin tushuniladi.

Ushbu siyosat o‘zgarishi atrofidagi nozik siyosiy vaziyat hukumatning hozirgi murakkab pozitsiyasining asosiy sababidir.

Siyosiy mulohazalar, shubhasiz, hukumatning yo‘nalishni o‘zgartirish qaroriga ta’sir ko‘rsatdi.

Ser Kirning ritorikasi, ayniqsa, G‘azodagi gumanitar vaziyatga oid, sezilarli darajada qattiqlashdi.

Biroq, parlamentdagi Leyboristlar partiyasi ichidagi kayfiyat tezroq rivojlanayotgan edi.

Hafta boshiga kelib, hukumat lavozimlarini egallamagan Leyboristlar deputatlarining yarmidan ko‘prog‘i hukumatni Falastinni tan olishga undovchi xatga imzo chekdilar.

Vazirlar Mahkamasi a’zolari o‘zlarining roziligini turli kanallar orqali bildirishdi.

Hukumat ichidagi ba’zilar deputatlar sentabr oyida yozgi ta’tildan qaytganlaridan so‘ng, muxolifat partiyasi bu masala bo‘yicha ovoz berishni majburlash yo‘lini topadi va agar Starmer buni allaqachon qilmagan bo‘lsa, tan olishga majbur bo‘ladi, deb xavotirda edilar.

Siyosiy kuchlar muqarrar ravishda o‘z ta’sirini o‘tkazishi kerak edi. Biroq, hukumat o‘zini xavfli oraliq pozitsiyada topishi mumkinligi xavfi mavjud.

Ba’zilar, jumladan, Leyboristlar ichida Falastinni tan olish tarafdorlari, agar Falastin davlatchiligi ajralmas huquq bo‘lsa, u Isroil hukumatining harakatlariga bog‘liq bo‘lmasligi kerakligini ta’kidlashadi.

Bu pozitsiyani Liberal Demokratlar, Yashillar partiyasi va Jeremi Korbin kabi mustaqil siyosatchilar ham qo‘llab-quvvatlaydi.

Aksincha, boshqalar buni shunchaki ramziy siyosat deb hisoblashadi va HAMAS garovga olinganlarni ozod qilmaguncha davlatchilikni ko‘rib chiqmaslik kerak — garchi rejalashtirilgan Falastin davlatini HAMAS emas, balki Falastin ma’muriyati boshqaradi.

Bu fikr Leyboristlar ichida ozchilik tomonidan, lekin ko‘proq Konservatorlar va Reform UK tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi.

Oxir oqibat, hukumat pozitsiyasidagi o‘zgarish Leyboristlar partiyasi ichidagi ko‘pchilik — bu masala bo‘yicha doimo ochiq gapirmagan va umuman Ser Kirning hukmiga qo‘shilganlar — tomonidan qo‘llab-quvvatlandi, ular o‘zgarishni xohlashdi. Ular bugun mamnun.

Ushbu mo‘rt siyosiy konsensus bu shunchaki bir necha hafta ichida Falastinni muqarrar tan olish tomon qo‘yilgan qadam degan keng tarqalgan umidga asoslanadi.

Vestminster va undan tashqaridagi ichki ishlaridan xabardor bo‘lish uchun bizning Politics Essential axborotnomasiga obuna bo‘ling.

Trumpning beqaror savdo siyosati jahon iqtisodiyotini xaosga solib qo‘ydi va AQShda ba’zi narxlarni oshirdi.

Bosh vazir Kir Starmerning aytishicha, Isroil hukumati «G‘azodagi dahshatli vaziyatni tugatish uchun muhim qadamlar tashlamasa», reja amalga oshiriladi.

Bosh vazir sentabr oyida siyosatda o‘zgarish bo‘lishini e’lon qildi, agar Isroil G‘azoda o‘t ochishni to‘xtatishga rozi bo‘lish kabi qadamlar tashlamasa.

Agar yangi talablar bajarilmasa, Bosh vazir Buyuk Britaniya sentabr oyida Falastin davlatini tan olishini aytdi.

BBCning diplomatik muxbiri Pol Adams G‘azo xalqi qanday qilib ochlik nuqtasiga yetganini tushuntiradi.

Tomonidan ProfNews