Buyuk Britaniya va Hindiston ikki davlat oʻrtasida tovar va xizmatlar almashinuvini soddalashtirishga qaratilgan savdo kelishuvini rasmiylashtirdi.
Ushbu kelishuv ikki davlatda ham iqtisodiy oʻsishni ragʻbatlantirishi kutilmoqda.
Kelishuvga ser Keir Starmer va Hindiston Bosh vaziri Narendra Modi birgalikda rozilik berishdi, Buyuk Britaniya Bosh vaziri esa uni har ikki davlat uchun «muhim lahza» deb taʼrifladi.
Quyida kelishuvning asosiy qoidalari va potentsial oqibatlari haqida umumiy maʼlumot berilgan.
Buyuk Britaniya Hindistondan import qilinadigan ayrim tovarlarga bojlarni kamaytirdi, jumladan:
Hindiston oʻz navbatida Buyuk Britaniyadan import qilinadigan ayrim tovarlarga, masalan, quyidagilarga soliqni kamaytirdi:
Bundan tashqari, kelishuv Britaniya kompaniyalariga Hindistondagi xizmat koʻrsatish shartnomalari boʻyicha tenderlarda qatnashish imkoniyatlarini kengaytiradi.
Savdo kelishuvi bir yil ichida kuchga kirishi rejalashtirilgan, yaqin oqibatlar kutilmaydi.
Vaqt oʻtishi bilan Buyuk Britaniya hukumati kiyim-kechak, zargarlik buyumlari va muzlatilgan qisqichbaqalar kabi mahsulotlarga bojlarning kamayishi «raqobatbardosh narxlar va isteʼmolchilarning kengroq tanlovi» ga olib kelishi mumkinligini taxmin qilmoqda.
Kelishuv, shuningdek, avtomobil ishlab chiqaruvchilari va viski zavodlari kabi tariflar kamaytiriladigan tovarlar ishlab chiqarish bilan shugʻullanadigan Buyuk Britaniya biznesi uchun sezilarli foyda keltirishi mumkin.
Misol uchun, Buyuk Britaniyadan Hindistonga import qilinadigan viski va ginlarga tariflar 150% dan 75% gacha kamaytiriladi, kelishuvning oʻninchi yiliga kelib esa 40% gacha pasaytirish rejalashtirilgan.
Avtomobil tariflari 100% dan ortiqdan 10% gacha kamayadi.
Bu ushbu tarmoqlarga foyda keltiradi, chunki ushbu mahsulotlarni import qiluvchi Hindiston kompaniyalari kamroq import toʻlovlarini toʻlashadi.
Biznes uchun eksport va rentabellikning oshishi xodimlarga, infratuzilmaga va soliq toʻlovlariga koʻproq investitsiya kiritilishiga olib kelishi mumkin.
Hindistonlik isteʼmolchilar kelishuvga kiritilgan mavjud tovarlarning xilma-xilligini his qilishlari mumkin. Bundan tashqari, kiyim-kechak ishlab chiqaruvchilari va zargarlar Buyuk Britaniya bozoriga kirish imkoniyatini oshiradilar, bu ularning foyda marjalarini yaxshilashi mumkin.
Ushbu kelishuv uzoq vaqt davomida ishlab chiqilgan, vaqt-vaqti bilan muzokaralar taxminan uch yil davom etdi.
Soʻbiq prezident Donald Tramp tomonidan Amerika Qoʻshma Shtatlariga kiradigan tovarlarga tariflar joriy etilishi boshqa global liderlarni erkin savdo kelishuvlariga intilishga undagan deb hisoblanadi.
Buyuk Britaniyaning Hindiston bilan kelishuvi Avstraliya va Yaponiya bilan tuzilgan kelishuvlardan keyin uchinchi yirik savdo bitimi hisoblanadi. Maʼlumot uchun, Buyuk Britaniya Yevropa Ittifoqi bilan tuzilgan kelishuviga qoʻshimcha ravishda, taxminan 70 ta davlat bilan savdo bitimlari va tamoyillarga kelishuvlarni yakunladi.
Yevropa Ittifoqi Buyuk Britaniya va Hindiston uchun eng muhim savdo hamkori boʻlib qolmoqda. Natijada, Hindiston va Yevropa Ittifoqi oʻrtasidagi erkin savdo kelishuvi Buyuk Britaniya kelishuviga qaraganda muhimroq boʻladi. Hindiston ham, Yevropa Ittifoqi ham 2025-yil oxirigacha bunday kelishuvni yakunlash niyatida ekanliklarini bildirishdi.
Oʻtgan yili Buyuk Britaniya va Hindiston oʻrtasidagi savdo hajmi 42 milliard funt sterlingni tashkil etdi. Buyuk Britaniya hukumati yangi kelishuv 2040-yilga kelib ushbu savdo hajmini har yili yana 25,5 milliard funt sterlingga oshirishi mumkinligini taxmin qilmoqda.
Hukumat oʻzining Hindiston bilan erkin savdo kelishuvining taʼsirini baholashda, kelishuv vaqt oʻtishi bilan Buyuk Britaniya iqtisodiyotiga 4,8 milliard funt sterling hissa qoʻshishini taxmin qilmoqda. Bu oʻtgan yili 2,8 trillion funt sterlingga baholangan Buyuk Britaniya iqtisodiyotining umumiy hajmining kichik bir qismini tashkil qiladi.
Biroq, Hindiston kelgusi yillarda dunyodagi uchinchi yirik iqtisodiyotga aylanishi kutilmoqda. Aholisi 1,45 milliard boʻlib, bu Buyuk Britaniyadan taxminan 20 barobar koʻpdir, bu katta isteʼmol bazasini taqdim etadi.
Buyuk Britaniya Hindiston uchun ustuvor savdo hamkori boʻlib, u 2030-yilga kelib eksportni 1 trillion dollarga (750 milliard funt sterling) kengaytirish boʻyicha ulkan maqsadni qoʻygan.
Buyuk Britaniya-Hindiston erkin savdo bitimi boʻyicha muzokaralarning uzoq davom etishiga sabab boʻlgan omillardan biri Hindistonning chet elda ishlash va oʻqishni istagan hindistonlik mutaxassislar va talabalar uchun vizalar boʻyicha talablari edi.
Britaniya hukumati kelishuvda immigratsiya siyosatiga, shu jumladan Buyuk Britaniyadagi hind talabalari bilan bogʻliq siyosatlarga hech qanday oʻzgartirish kiritilmaganligini bildirdi.
Biroq, u qisqa muddatli vizalar asosida Buyuk Britaniyada ishlaydigan hind xodimlari uchun uch yillik ijtimoiy taʼminot toʻlovlaridan ozod qilishni oʻz ichiga oladi. Ushbu xodimlar faqat oʻz mamlakatlarida ijtimoiy taʼminot toʻlovlarini toʻlashlari kerak boʻladi.
Ikki tomonlama badal konventsiyasi (DCC) deb nomlanuvchi ushbu kelishuv ijtimoiy taʼminot toʻlovlarining bir nechta davlatda amalga oshirilishining oldini olishga qaratilgan.
Buyuk Britaniya Yevropa Ittifoqiga aʼzo davlatlar, Amerika Qoʻshma Shtatlari va Janubiy Koreyani oʻz ichiga olgan 17 ta boshqa davlat bilan shunga oʻxshash oʻzaro DCC kelishuvlariga ega.
Biznes boʻyicha davlat kotibi Jonathan Reynoldsning taʼkidlashicha, kelishuv natijasida hindistonlik ishchilar britaniyalik xodimlarga qaraganda arzonroq boʻlmaydi.
«Britaniyalik ishchiga qaraganda hindistonlik ishchini yollash uchun hech qanday soliq imtiyozi yoʻq», dedi u BBCga.
Uning qoʻshimcha qilishicha, vizalar va NHS yigʻimi bilan bogʻliq qoʻshimcha xarajatlar «siz hindistonlik ishchi uchun koʻproq toʻlaysiz» degan maʼnoni anglatadi va «hech kimning narxi tushirilmayapti».
Iqtisodchilarning taʼkidlashicha, prezidentning import soliqlari AQShda turli mahsulotlar narxini oshirishi mumkin.
Trampning savdo siyosati global iqtisodiyot uchun beqarorlik manbai boʻldi va AQShda ayrim tovarlar narxining oshishiga olib keldi.
AQSh tariflardan daromadning oshishini koʻrgan boʻlsa-da, baʼzi davlatlar oʻz savdo oqimlarini yoʻnaltirayotganini koʻrsatuvchi belgilar mavjud.
De minimis imtiyozi ilgari 800 dollar yoki undan kam boʻlgan tovarlarga tariflarsiz AQShga kirishga ruxsat bergan edi.
AQSh prezidenti oʻzining ajdodlar yurti boʻlgan golf bilan shugʻullanar ekan, yirik savdo kelishuvini yakunladi.