«`html
Jiddiy kuzatilayotgan sudda sobiq Braziliya prezidenti Jair Bolsonaroga qarshi qo’zg’olon rejalashtirish aybi bo’yicha fikr bildirayotgan Oliy sudning besh nafar sudyasidan ikkitasi uni aybdor deb topdi.
Janob Bolsonaro faqatgina yana kamida bitta sudya bu bahoga qo’shilsa, aybdor deb topiladi. Sobiq prezident unga qo’yilgan barcha ayblovlarni doimiy ravishda rad etib kelmoqda.
Birinchi bo’lib o’z ovozini bergan sudya Aleksandr de Moraesning ta’kidlashicha, janob Bolsonaro 2022-yilda prezidentlik saylovlarida Luis Inasio Lula da Silvaga mag’lub bo’lganidan keyin davlat to’ntarishiga urinish bo’lganiga «hech qanday shubha yo’q».
Ikkinchi bo’lib hukmini e’lon qilgan sudya Flavio Dino ham janob Bolsonaroni barcha beshta ayblov bo’yicha aybdor deb topdi. Sud jarayoni chorshanba kuni davom etishi rejalashtirilgan.
Mahkama mahalliy vaqt bilan 09:00 da (GMT 12:00) boshlanar ekan, e’tibor navbatdagi ovoz beruvchi sudya Luis Fuksga qaratiladi.
Sudya Fuksning aybdorlik hukmi sobiq prezidentni ayblash uchun zarur bo’lgan oddiy ko’pchilikni ta’minlaydi.
Agar aybdor deb topilsa, 2019-yil yanvaridan 2022-yil dekabrigacha Braziliya prezidenti lavozimida ishlagan janob Bolsonaro 40 yildan ortiq qamoq jazosiga hukm qilinishi mumkin.
Birinchi ikki sudya tomonidan e’lon qilingan bayonotlar sobiq prezidentga qarshi kuchli dalil bo’ldi.
Sudya Moraes janob Bolsonaroni davlat to’ntarishiga urinish uchun javobgar deb taxmin qilingan «jinoyatchi tashkilot»ga boshchilik qilganini ta’kidladi.
Janob Bolsonaroning advokati Selso Vilardi sudyalarning fikriga qo’shilmasligini bildirdi, biroq u «Oliy sudning qarorini doimo hurmat qilishini» tasdiqladi.
O’qing: Bolsonaroning davlat to’ntarishi bo’yicha sud jarayoni haqida bilishingiz kerak bo’lgan narsalar
Sobiq prezident va uning yetti nafar sheriklari, ularning ba’zilari yuqori lavozimli harbiylar bo’lib, saylangan prezident Lulaning lavozimga kirishishiga to’sqinlik qilishga urinishda ayblanmoqda.
Barcha yetti nafar sherik ham ayblovlarni rad etdi.
Seshanba kungi sud majlisida sudya Moraes muhim dalillar janob Lulani, uning vitse-prezidentlikka nomzodini va sudya Moraesning o’zini o’ldirish rejasiga ishora qilayotganini aytdi.
Sudya Moraes «Yashil va sariq xanjar operatsiyasi» kod nomi ostida rejaning asosiy qismlarini ta’kidlangan holda hujjatni taqdim etdi.
«Bu Braziliya hukumatining shtab-kvartirasida, ayni paytda prezident Jair Bolsonaro o’sha yerda bo’lganida yozilgan», dedi u va rejaning bir qismi prezident saroyida chop etilganini qo’shimcha qildi.
Tergovchilarning so’zlariga ko’ra, ayblanuvchilar rejani amalga oshirish uchun harbiylardan etarli darajada yordam ololmagan.
Biroq, sudya Moraesning ta’kidlashicha, ayblanuvchilarning harakatlari 2023-yil 8-yanvarda, janob Lulaning inauguratsiyasidan bir hafta o’tgach, minglab Bolsonaro tarafdorlari tomonidan Kongress, Oliy sud va prezident saroyining egallanishiga olib keldi.
Tez orada tartib tiklandi va 1500 dan ortiq odam hibsga olindi.
Sudya Moraes Braziliya avtoritarizmga tushib qolishdan zo’rg’a qutulganini ta’kidladi: «Biz Braziliyaning 20 yillik diktaturaga qaytganini sekin-asta unutmoqdamiz, chunki siyosiy guruhdan iborat jinoyatchi tashkilot saylovlarda qanday mag’lub bo’lishni bilmaydi.»
«Ayblanuvchi Jair Bolsonaro konstitutsiyaviy normalarni buzishni muhokama qilish uchun Qurolli Kuchlar qo’mondonlari bilan uchrashganiga shubha yo’q», deb qo’shib qo’ydi sudya Moraes.
Sudyalar Morayes va Dino aybdorlik hukmlarini e’lon qilganlarida janob Bolsonaro sudda yo’q edi.
Janob Bolsonaroning advokatlar jamoasi ularning mijozi sog’lig’ida muammolar borligini aytdi. 70 yoshli erkak 2018-yilgi kampaniya davomida qornidan pichoq bilan yaralangan va shundan beri hodisa bilan bog’liq sog’liq muammolariga duch kelgan.
Uning advokatlarining ta’kidlashicha, u hozirda uy qamog’ida bo’lgan Braziliyadagi qarorgohidan sud jarayonini kuzatib borgan.
Ijtimoiy tarmoqlardan chetlatilganligi sababli, janob Bolsonaro sudning hukm chiqarish bosqichida hech qanday izoh bermadi, ammo ilgari sud jarayonini siyosiyatchi deb baholagan edi.
Sobiq prezidentning da’vo qilishicha, sud jarayoni uning 2026-yilgi prezidentlik saylovlarida ishtirok etishiga yo’l qo’ymaslik uchun mo’ljallangan.
U allaqachon Braziliyaning ovoz berish tizimi haqida asossiz da’volarni tarqatgani uchun 2030-yilgacha davlat lavozimini egallashdan mahrum qilingan.
Sud jarayoni Braziliya ichidagi bo’linishni kuchaytirdi, janob Bolsonaroning tarafdorlari ishni nazorat qiluvchi besh a’zodan iborat guruhda tarafkashlik borligini ta’kidlamoqda.
Ular sudyalardan biri ilgari prezident Lulaning shaxsiy advokati bo’lib ishlaganini, ikkinchisi esa janob Lulaning adliya vaziri bo’lib ishlaganini ta’kidlaydi.
Aksincha, janob Bolsonaroni tanqid qiluvchilar Braziliya institutlari demokratiyaga qilingan hujumlarga qat’iy javob berishi kerakligini ta’kidlashmoqda va o’z dalillarini qo’llab-quvvatlash uchun mamlakatning 20 yillik harbiy hukmronlikdan so’ng 1985-yilda demokratiyani tiklaganini misol qilib keltirishmoqda.
Qishloq xo’jaligi brokerlari BBCga Xitoy bilan savdo qilishga eksportyorlarning qiziqishi ortganini aytishdi.
Sobiq prezident 2022-yilgi saylovda mag’lubiyatga uchraganidan keyin hokimiyatda qolish uchun davlat to’ntarishini rejalashtirganlikda ayblanmoqda.
Politsiyaning aytishicha, ular sobiq Braziliya prezidentining telefonida Argentinadan siyosiy boshpana so’ragan xatni topishgan.
Sobiq prezidentning o’g’li Eduardo, otasi davlat to’ntarishi ayblovlari bilan duch kelganligi sababli, Braziliya «erkin bozor imtiyoziga loyiq emas» deb aytmoqda.
Qutqaruvchilar bir necha soat davomida qidiruv olib borishdi, ammo bedarak yo’qolgan ishchilarni topishga umid yo’qligi haqida xulosa qilishdi.
«`