Zo’ravonlik qurboni bo’lgan uchinchi shaxs guruh bo’lib zo’ravonlik qilish bo’yicha hukumat surishtiruvidagi lavozimidan iste’foga chiqdi.
«Elizabet» – taxallus – dushanba kuni norozilik sifatida surishtiruvning jabrlanuvchilar va omon qolganlar bilan aloqa panelidan iste’foga chiqqan Fiona Goddard va Elli Reynoldsga qo’shildi.
Elizabet iste’foga chiqish xatida jarayon «yashirish»dek tuyulganini va «omon qolganlar uchun zaharli muhit yaratganini» ta’kidladi.
Himoya qilish vaziri Jess Filips yashirish haqidagi da’volarni rad etdi va hukumatning «ushbu dahshatli jinoyatlarga» qarshi kurashdagi «muvaffaqiyatsizliklarni fosh etish»ga sodiqligini ta’kidladi.
Roterhamdan bo’lgan Elizabet, jarayon «omon qolganlar bilan halol, ochiq muloqot»dan kelib chiqish o’rniga, «ssenariy bo’yicha yozilgan va oldindan belgilab qo’yilgan» deb hisoblaydi.
«Nazorat va sahnalashtirish hissi ko’pchiligimizni ovozimiz haqiqatan ham ahamiyatga egami yoki biz allaqachon qabul qilingan qarorlarni qonuniylashtirish uchun ishlatilayotganmizmi, degan savolga olib keldi», – deya qo’shimcha qildi u.
Omon qolganlar iste’foga chiqishlar boshqa jabrlanganlar orasida surishtiruvga bo’lgan ishonch va e’tiqodni yo’qotishi mumkinligidan xavotir bildirishdi.
Raisni tayinlashdagi uzoq muddatli kechikishdan ham norozilik kuchaymoqda, ba’zilar buni potentsial foshlarni kechiktirish taktikasi sifatida talqin qilmoqda.
Hukumat ushbu masalaning markazida turgan omon qolganlarni qoniqtiradigan reja ishlab chiqish uchun tobora ko’proq bosimga duch kelmoqda.
Bosh vazir Ser Kir Starmer iyun oyida Angliya va Uelsni qamrab oluvchi guruh bo’lib zo’ravonlik qilish bo’yicha milliy surishtiruv tashkil etilishini e’lon qildi va jarayonni nazorat qilish uchun omon qolganlar panelini tuzdi.
Biroq, rais hali tayinlanmagan.
BBCga ma’lum bo’lishicha, rais lavozimiga nomzod sifatida ko’rilgan sobiq katta ijtimoiy xodim Enni Xadson yaqinda uning nomzodiga oid ommaviy axborot vositalarida yoritilganidan so’ng o’z nomzodini qaytarib olgan.
Ko’rib chiqilayotgan yana bir shaxs – sobiq bosh konstebl o’rinbosari Jim Gamble.
Janob Gamble yaqinda omon qolganlar bilan uchrashdi va har ikki tomon ham konstruktiv muloqotda bo’lishdi.
Goddard xonim va Reynolds xonim avvalroq surishtiruvni boshqarish uchun tanlangan nomzodlarning muvofiqligiga shubha bildirgan va politsiya yoki ijtimoiy ish sohasida ishlagan shaxslarga qarshi chiqishgan edi.
Goddard xonim, Bredforddagi bolalar uyida yashab yurganida guruhlar tomonidan zo’ravonlikka uchragan, ushbu xizmatlar «bolalarni ommaviy zo’rlash va odam savdosini milliy darajada yashirishga eng katta hissa qo’shgan» deb ta’kidladi.
Reynolds xonim ham shunga o’xshash tarzda «bizga muvaffaqiyatsizlikka uchragan tizimlarni ifodalovchi muassasa ichidagi odamlarni» potentsial rais sifatida tayinlash manfaatlar to’qnashuvini keltirib chiqaradi, deb ta’kidladi.
Uch ayolning ta’kidlashicha, rasmiylar surishtiruv ko’lamini guruh bo’lib zo’ravonlik qilishdan tashqari, bolalarga nisbatan jinsiy zo’ravonlik va ekspluatatsiyaning kengroq masalalarini qamrab olgan holda uni suyultirishga urinmoqda.
Elizabet o’zining «ayniqsa, irq va ko’lamni kengaytirish hikoyasi bilan bog’liq masalalarda, ma’lum kun tartibiga xizmat qiladiganga o’xshagan tanlangan hikoyalar targ’ib qilinayotganini» kuzatganini aytdi.
BBCga bergan intervyusida u «qonuniy» tayyorgarlikdan o’tgan va «xolis» bo’lgan raisni xohlashini aytdi.
Elizabet, shuningdek, ommaviy axborot vositalariga sizib chiqish shubhalari fonida paneldagi atmosfera «juda zaharli bo’lib qolganini» tasvirlab berdi.
Barrouda pokistonlik birodarlar to’dasi tomonidan zo’ravonlikka uchragan Reynolds xonim, surishtiruvni «zo’ravonligimizning irqiy va diniy sabablarini kamaytiradigan tarzda» kengaytirish harakatini iste’foga chiqish qaroridagi «oxirgi burilish nuqtasi» deb atadi.
Filips hukumat surishtiruvning e’tiborini susaytirishga urinayotgani haqidagi da’volarni rad etdi va uning ko’lami «lazer bilan qaratilgan» bo’lib qolishini ta’kidladi.
Seshanba kuni bergan qo’shimcha bayonotida Goddard xonim Filipsning izohlariga tanqidiy javob berdi va uning rad etishlarini «ochiqchasiga yolg’on» deb atadi.
Goddard xonimning ta’kidlashicha, omon qolganlar panelining «ko’p» a’zolari guruh bo’lib zo’ravonlik qilish qurboni emas, balki bolalarga nisbatan jinsiy zo’ravonlik va ekspluatatsiyaning boshqa shakllari qurbonlari bo’lgan va faqat shu shaxslar kengroq surishtiruvni yoqlashgan.
Ichki ishlar vazirligining matbuot kotibi surishtiruv «Baronessa Kesi milliy surishtiruv o’tkazishga chaqirganida tavsiya qilganidek, «guruh bo’lib zo’ravonlik qilishga qaratilgan holda qoladi», dedi.
«Jabrlanuvchilar va omon qolganlar bilan murojaat shartlari bo’yicha mazmunli maslahatlashish uchun biz ularga savollar berishimiz va ularning javoblarini eshitishimiz kerak», – deya qo’shimcha qildi matbuot kotibi.
«Bu ko’lamni kengaytirish emas – bu ularning ovozlari surishtiruvni shakllantirishini ta’minlashdir.»
Palataning quyi palatasida Goddard xonim va Reynolds xonimning iste’foga chiqishiga javoban, Filips xonim ikki ayolning ketganidan afsusda ekanligini aytdi, ammo shunday qo’shimcha qildi: «Mening eshigim ularga doimo ochiq.»
U, shuningdek, «hamma jabrlanuvchilar ham bir xil fikrda emasligini» ta’kidladi va barcha omon qolganlar bilan aloqada bo’lishni davom ettirishini aytdi.
Filips xonim Reynolds xonim va Goddard xonim iste’foga chiqqan jabrlanuvchilarning surishtiruv paneli hukumat tomonidan emas, balki guruh bo’lib zo’ravonlik qiladigan xayriya tashkiloti tomonidan boshqarilishini qo’shimcha qildi.
Biroq, konservativ soya ichki ishlar vaziri Kris Filp hukumatning surishtiruvi «xaosga aylanib borayotganini» aytdi.
Uning ta’kidlashicha, vazirlar iyun oyida surishtiruv o’tkazishga «majbur bo’lishgan»: «Ehtimol, shuning uchun ham, oylar o’tib, hukumat hech qanday muhim narsa haqida ommaga hech narsa demagan.»
Konservatorlar xolislikni kafolatlash va jarayonga bo’lgan ishonchni tiklash uchun surishtiruvni katta sudya boshqarishini talab qilishdi.
Filips xonim bu taklifni rad etdi va bu mavzu bo’yicha oldingi surishtiruvni olib borgan Baronessa Kesi, u an’anaviy sud boshchiligidagi surishtiruvni xohlamasligini aytganini ta’kidladi.
Vazir, shuningdek, ko’p yillar davomida bu qizlarga muvaffaqiyatsizlikka uchramagan biror bir muassasaga biriktirilmagan raisni topish qiyinligini ta’kidladi, jumladan, bolalarni guruh bo’lib zo’ravonlik qurbonlaridan olib qo’ygan, ularning ba’zilarini jinoyatchi deb topgan bizning sudlarimiz ham bunga kiradi.
«Mamlakatimizda muvaffaqiyatsizlikka uchramagan hech qanday muassasa yo’q», – deya qo’shimcha qildi u.
Politsiyaning oilaviy zo’ravonlikni skrining qilish vositasi Elis Ragglesga yordam bera olmadi, deydi uning otasi o’zgarishni talab qilib.
Himoya qilish vaziri Dash so’rovnomasida «aniq muammolar» borligini, ammo hozircha bu hokimiyatlarning eng yaxshi vositasi ekanligini aytdi.
Egizak singlisi va jiyanlari otib o’ldirilgan ayol o’qotar qurollarni litsenziyalash qoidalari qonuniy kuchga kirganini olqishlaydi.
Pul shaxsiy muammolarni hal qilishda ularga yordam berish uchun jinoyatchilar bilan ishlaydigan mavjud loyihani kengaytiradi.
Ichki ishlar vazirligining vaziri Jess Filips deputatlarga guruh bo’lib zo’ravonlik qilish bo’yicha audit «juda tez orada» e’lon qilinishini aytdi.