Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibi Gʻazo shahrida va uning atrofidagi hududlarda ocharchilikning tasdiqlanishini «insoniyatning muvaffaqiyatsizligi» deb baholadi.
Antonio Guterrish bu vaziyatni BMT tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan, global ochlik darajasini kuzatuvchi va hududning baʼzi qismlarida oziq-ovqat xavfsizligi holatini oʻzining eng ogʻir klassifikatsiyasi boʻlgan 5-bosqichga koʻtargan Oziq-ovqat xavfsizligi bosqichlarini integratsiyalashgan tasnifi (IPC) hisobotidan soʻng «inson qoʻli bilan yaratilgan falokat» deb taʼrifladi.
IPC hisobotida Gʻazodagi yarim milliondan ortiq odam «ochlik, qashshoqlik va oʻlim» bilan tavsiflangan «halokatli» sharoitlarni boshdan kechirayotgani koʻrsatilgan.
Isroil hisobot natijalari bilan bahslashib, uni «mutlaqo yolgʻon» deb atadi va hududda ochlik mavjudligini rad etdi.
BMT Isroilning Gʻazoga yordam kirishini cheklashda davom etayotganini taʼkidlamoqda, Isroil esa bu daʼvoni rad etadi.
Bu rad etishlar 100 dan ortiq gumanitar tashkilotlar, joylardagi guvohlar, turli BMT agentliklari va Isroilning Buyuk Britaniya kabi bir qancha ittifoqchilarining daʼvolariga zid keladi.
IPC ochlik bilan bogʻliq oʻlim holatlarida «qabul qilib boʻlmaydigan darajada keskinlashuv»ning oldini olish uchun «zudlik bilan, keng koʻlamli javob» zarurligini taʼkidlaydi.
Hisobotda avgust oyining oʻrtalaridan sentabr oyining oxirigacha ocharchilik Gʻazo sektoridan Deir al-Balah va Xon Yunusga qadar kengayishi bashorat qilingan.
Ushbu davrda aholining deyarli uchdan bir qismi, taxminan 641 000 kishi IPC 5-bosqichida «halokatli sharoitlar»ga duch kelishi, IPC 4-bosqichida «favqulodda» sharoitlarga duch kelayotganlar soni esa 1,14 millionga yetishi kutilmoqda, bu aholining 58% ni tashkil qiladi.
Bundan tashqari, hisobotda 2026-yil iyun oyigacha toʻyib ovqatlanmaslik besh yoshgacha boʻlgan 132 000 nafar bolaning hayotiga xavf solishi bashorat qilingan.
Mojaro boshlanganidan beri Gʻazoning HAMAS tomonidan boshqariladigan sogʻliqni saqlash vazirligi toʻyib ovqatlanmaslik oqibatida 271 kishi, shu jumladan 112 nafar bola vafot etganini xabar qildi.
IPC 2004-yilda tashkil etilganidan beri faqat toʻrtta ocharchilikni tasniflagan, eng soʻnggisi 2024-yilda Sudanda sodir boʻlgan.
IPC ocharchilikni rasman eʼlon qilish vakolatiga ega emas; bu deklaratsiya odatda hukumatlar yoki Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan qilinadi.
Gʻazo shahridan boʻlgan besh farzandning onasi 41 yoshli Reem Tavfiq Xader shunday dedi: «Ocharchilikning eʼlon qilinishi juda kech boʻldi, lekin bu hali ham muhim.
«Biz besh oydan beri hech qanday protein emadik. Mening eng kichik farzandim toʻrt yoshda – u meva va sabzavotlarning qanday koʻrinishi yoki taʼmini bilmaydi».
29 yoshli Rida Hijjehning xabar berishicha, uning besh yoshli qizi Lamiyaning vazni 19 kg dan 10,5 kg ga tushgan. U Lamiyaning urushdan oldin sogʻlom boʻlganini va ilgari hech qanday kasalligi boʻlmaganini aytdi.
«Bularning barchasi faqat ocharchilik tufayli sodir boʻldi», dedi u. «Bolaning yeyishga hech narsasi yoʻq. Sabzavotlar ham, mevalar ham yoʻq».
Hijjehning soʻzlariga koʻra, Lamiyaning hozir oyoqlari shishib ketgan, sochlari siyraklashgan va asab bilan bogʻliq muammolari bor.
Hisobotga javoban BMTning yordam boʻyicha rahbari Tom Fletcher ocharchilikning butunlay oldini olish mumkinligini va oziq-ovqat Falastin hududiga «Isroil tomonidan tizimli toʻsiqlar tufayli» kiritilmayotganini taʼkidladi.
BMT Bosh kotibi Antonio Guterrish shunday dedi: «Gʻazodagi doʻzaxiy hayotni tasvirlashga soʻz qolmaganday tuyulganda, yangi soʻz qoʻshildi: «ocharchilik»».
U buni «sir emas», balki «inson qoʻli bilan yaratilgan falokat, axloqiy ayblov va insoniyatning muvaffaqiyatsizligi» deb taʼrifladi.
Uning qoʻshimcha qilishicha, Isroil «xalqni oziq-ovqat va tibbiy yordam bilan taʼminlash majburiyati, shu jumladan, xalqaro huquq boʻyicha aniq majburiyatlarga ega».
Falastinlik qochqinlar boʻyicha BMT agentligi (Unrwa) rahbari Filipp Lazzarini shunday dedi: «Bu ocharchilik reja asosida va Isroil hukumati tomonidan inson qoʻli bilan yaratilgan».
BMTning Inson huquqlari boʻyicha rahbari Volker Turk ocharchilikni «Isroil hukumati tomonidan qabul qilingan harakatlarning bevosita natijasi» deb taʼrifladi, bu harakatlar yordamning kirishini «noqonuniy ravishda cheklab qoʻydi».
Buyuk Britaniya tashqi ishlar vaziri Devid Lammi ocharchilikni «axloqiy gʻazab» deb taʼrifladi.
«Isroil hukumatining Gʻazoga yetarli yordam kirishiga ruxsat bermasligi ushbu inson qoʻli bilan yaratilgan halokatga sabab boʻldi», deb yozdi u X da.
Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyaxu bayonotida shunday dedi: «Isroilda ocharchilik siyosati yoʻq, Isroilda ocharchilikning oldini olish siyosati mavjud. Urush boshlanganidan beri Isroil Gʻazo sektoriga 2 million tonna yordam kirishini taʼminladi, bu har bir kishi uchun bir tonnadan ortiq yordam degani».
Soʻnggi oylarda Isroil Gʻazo sektoridagi yordam vaziyati boʻyicha keng xalqaro qoralashlarga duch keldi.
Oʻtgan oy, bir necha haftalik bosimdan soʻng, Isroil armiyasi Gʻazoga gumanitar yordam tashlaganini eʼlon qildi, bu esa keyinchalik yordam agentliklari tomonidan «gʻalati chalgʻituvchi narsa» sifatida tanqid qilindi.
Shundan beri qoʻshimcha yordam tashlashlar amalga oshirildi, ammo ularning xavfsizligi boʻyicha xavotirlar paydo boʻldi, xabarlarga koʻra, fuqarolar tushayotgan palletlar natijasida jarohatlangan va halok boʻlgan.
Hafta boshida BBC Verify 10 ta alohida holatni aniqladi, ularda yordam Isroil armiyasi odamlarni kirmaslik haqida aniq ogohlantirgan hududlarga tashlangan.
Havo orqali yordam tashlashdan tashqari, Isroil BMT karvonlari uchun gumanitar yoʻlaklar belgilashini aytdi. Biroq, seshanba kuni BMT Gʻazoga kirayotgan «yordam tomchilari» «keng tarqalgan ocharchilikning oldini olish» uchun yetarli emasligi haqida ogohlantirdi.
Isroil harbiy yordamni muvofiqlashtirish boʻyicha masʼul boʻlgan Cogat tashkilotining xabar berishicha, har kuni taxminan 300 ta yuk mashinasi kirmoqda, ammo BMT har kuni 600 ta yuk mashinasi kerakligini taʼkidlamoqda.
IPC hisoboti Isroilning Gʻazo shahrini egallashga qaratilgan yangi harbiy hujumni boshlashga tayyorgarlik koʻrishiga toʻgʻri keldi.
Isroil armiyasi Gʻazoda oʻz kampaniyasini HAMAS tomonidan 2023-yil 7-oktabrda Isroilning janubiga uyushtirilgan hujumga javoban boshladi, natijada taxminan 1200 kishi halok boʻldi va 251 kishi oʻgʻirlab ketildi.
Hududning HAMAS tomonidan boshqariladigan sogʻliqni saqlash vazirligining maʼlumotlariga koʻra, oʻshandan beri Gʻazoda kamida 62 122 kishi halok boʻlgan.
Gʻazo aholisining aksariyati bir necha bor koʻchirilgan, taxminlarga koʻra, uylarning 90% dan ortigʻi shikastlangan yoki vayron qilingan, sogʻliqni saqlash, suv taʼminoti, sanitariya va gigiyena tizimlari qulagan.
Guruh mudofaa firmasida sodir etilgan oʻgʻirlikdan keyin Old Baileyda paydo boʻldi.
Rida Hijjehning aytishicha, Gʻazo shahrida ocharchilik tasdiqlanganligi sababli, uning qizi 9,5 kg vazn yoʻqotgan.
Rossiya va Xitoy gipertovushli raketalar boʻyicha global poygada yetakchilik qilmoqda – AQSh yetib olishga harakat qilayotgani va Buyuk Britaniyada bunday raketalar yoʻqligi bizni qanchalik xavotirga solishi kerak?
Gʻazoning HAMAS tomonidan boshqariladigan sogʻliqni saqlash vazirligi «sogʻliqni saqlash tizimining qolgan qismiga putur yetkazadigan har qanday qadamni» rad etishini aytdi.
Fransiya va Germaniya, jumladan 27 davlat hukumatlari Gʻazodagi jurnalistlar himoya qilinishi kerakligini aytdi.