340 million aholisi, 71 ta shtatlararo avtomobil yoʻllari va 5000 dan ortiq fuqaro aviatsiyasi aeroportlariga ega boʻlgan Qoʻshma Shtatlarda yuqori tezlikdagi temir yoʻl (YTY) tarmogʻi sezilarli darajada yoʻq. Biroq, hozirda qurilayotgan ikkita YTY loyihasi va rejalashtirilgan boshqa loyihalar bilan AQSh nihoyat Xitoy, Yaponiya va Evropaning ilgʻor temir yoʻl tizimlariga yetib olishga tayyor boʻlyaptimi?
Yuqori tezlikdagi temir yoʻl ittifoqining Rik Xarnish bu birinchi ikki loyihaning boshlanishini ijobiy rivojlanish deb biladi. U Kaliforniyaning togʻli relyefidan kelib chiqqan holda muhandislik jihatidan murakkab San-Frantsisko-Los-Anjeles yoʻnalishini va nisbatan tekis yerga ega boʻlgan Las-Vegas-Los-Anjeles loyihasini ta’kidlaydi.
Keyingi rejalar Portlend-Sietl-Vankuver koridorini va Dallas-Hyuston liniyasini oʻz ichiga oladi. Biroq, Xarnishning ta’kidlashicha, birinchisining taraqqiyoti sekin, Texas loyihasi esa Tramp ma’muriyatining 63,9 million dollarlik grantini bekor qilganidan keyin noaniqlikka duch kelmoqda.
Bu Xitoyning YTY tarmogʻi bilan keskin farq qiladi, u juda tez orada 50 000 kilometrdan oshadi deb kutilmoqda va Evropa Ittifoqining 8556 kilometrlik YTY liniyalariga ega, bu borada Ispaniya peshqadam hisoblanadi.
Buyuk Britaniya High Speed 1 ga ega boʻlsa-da, High Speed 2 loyihasida yaxshi hujjatlashtirilgan moliyalashtirish muammolari bilan bogʻliq qiyinchiliklarga duch kelmoqda. Xalqaro temir yoʻllar ittifoqi YTYni soatiga 250 km/soat (155 milya/soat) dan yuqori tezlikda harakatlanadigan poyezdlar deb belgilaydi.
Temir yoʻl boʻyicha jurnalist Uil Doigning fikricha, AQShning ortda qolishi avtomobilga yoʻnaltirilgan madaniyat, yangi infratuzilmaga qarshilik va hukumatning temir yoʻl loyihalariga investitsiyalarni kamaytirish tarixidan kelib chiqadi. Oq uyning bosimi ostida yaqinda Amtrak bosh direktori iste’foga chiqqani vaziyatni yanada murakkablashtirmoqda.
Hozirda YTY operatsiyalariga ega boʻlmagan Amtrak oʻzining Shimoliy-Sharqiy koridorida yangi 160 milya/soat tezlikdagi poyezdlarni ishga tushiradi, ammo liniyaning faqat cheklangan qismi bunday tezlikka imkon beradi. Kaliforniya yuqori tezlikdagi temir yoʻl loyihasi va Brightline West loyihasi Amtrakdan mustaqil ravishda davom etmoqda va mos ravishda 2033 va 2028 yillarda yakunlanishi koʻzda tutilgan.
Xarnish YTYni amalga oshirishning murakkabligini, maxsus, darajali ajratilgan koridorlarni talab qilishini ta’kidlaydi. Tarmogʻining 2030 yilga kelib taxminan 60 000 km ga yetishi kutilgan Xitoyning doimiy kengayishi sezilarli iqtisodiy foyda keltiradi; 21st Europe YTY tarmogʻiga bogʻlangan shaharlarda 14,2% iqtisodiy oʻsishni keltiradi. Xitoyning Janubi-Sharqiy Osiyo YTY loyihalarida ishtiroki uning geosiyosiy ta’sirini ham ta’kidlaydi.
Evropaning keng YTY tarmogʻi davlat infratuzilmasiga uzoq muddatli yondashuvni aks ettiradi, 21st Europe esa Evropa Ittifoqi va Buyuk Britaniyada yanada kengaytirishni himoya qiladi. Xarnish AQSh YTY rivojlanishida federal hukumatning muhim rolini ta’kidlaydi, bu rol yaqinda Texas loyihasining bekor qilinishida namoyon boʻldi, bu Transport vaziri Sean Daffining fikricha, «soliq toʻlovchilar pulining behuda sarflanishi» hisoblanadi.
Alstom rahbari Skott Sherin AQShning temir yoʻllarga investitsiyani ustuvor deb bilish siyosiy irodasiga shubha qiladi. U shuningdek, YTY liniyalarini zich qurilgan shahar markazlariga birlashtirishning qiyinchiliklarini ham koʻrsatadi. Doig Xitoy-Amerika hamkorligining potentsial foydalarini tan oladi, ammo uni hozirgi vaziyatda siyosiy jihatdan ehtimolsiz deb biladi.