Amerika Qoʻshma Shtatlari Ukraina bilan uzoq kutilgan tabiiy resurslar bo‘yicha kelishuvga erishdi. Bu kelishuv, Moliya vazirligi tomonidan, Ukrainani urushdan keyingi tiklanishini qo‘llab-quvvatlash yo‘lida muhim qadam deb ta’riflandi.
Mazkur bitim, Prezident Donald Tramp tomonidan Ukraina uchun Rossiyaga qarshi kurashda har qanday yordamga shart sifatida faol ilgari surilgan edi va u Ukraina chidamliligini oshirishga xizmat qilishi kutilmoqda.
Rasmiy bayonotda AQSh ushbu kelishuv “Rossiyaga aniq signal” ekanini, AQSh ma’muriyatining “erkin, suveren va farovon” Ukraina asosidagi tinchlik poydevoriga sodiqligini ko‘rsatishini aytdi.
Kelishuv shartlariga ko‘ra, Ukrainalik-Amerikalik qo‘shma investitsiya fondi tashkil etiladi va unda foyda qanday taqsimlanishi bo‘yicha aniq tartib belgilangan.
Moliyaviy departamentning chorshanba kuni kunduzi e’lon qilgan xabariga ko‘ra, yangi yaratiladigan AQSh-Ukraina Tiklanish Investitsiya Foni AQShning 2022 yil fevralida Rossiya bosqini boshlanganidan buyon Ukrainaga bergan “katta moliyaviy va moddiy yordam”ini tan oladi.
“Prezident Tramp bu hamkorlikni amerikaliklar va ukrainaliklar orasidagi tinimsiz hamkorlik ramzi sifatida, barqaror tinchlik va farovonlik uchun tasavvur qilgan edi,” — dedi AQSh moliya vaziri Skott Bessent.
U, shuningdek, ta’kidladi: “Rossiya harbiy mashinasini qo‘llab-quvvatlagan hech qaysi davlat yoki shaxs Ukraina tiklanishida ishtirok etmaydi.”
Bessent videomurojaatida bu kelishuvni “Ukrainaning o‘sish imkoniyatlarini ochib beruvchi katalizator” sifatida tavsiflab o‘tdi.
Ukraina bosh vaziri o‘rinbosari Yuliya Sviridenko muhim muzokaralardan so‘ng chorshanba kuni Vashingtonga bordi.
X tarmog‘ida AQSh Moliya vazirligi tashqarisida e’lon qilgan postida Sviridenko, yangi jamg‘arma yurtimizga “xalqaro investitsiyalarni jalb qiladi”, deya qayd etdi.
Bitim e’lon qilinishiga AQSh rasmiylari tomonidan Ukraina ilgari kelishilgan ayrim bandlarni qaytadan ko‘rib chiqishni istagani sababli kechikish yuz bergan.
“Agar Ukraina ham tayyor bo‘lsa, biz bugungi kunduzi imzolashga tayyormiz”, — dedi Bessent chorshanba kuni ertalab, Kiyev tomonidan so‘nggi daqiqalarda tuzatish so‘ralganini tan olib.
Muzokaralar bilan tanish AQSh rasmiysi Ukraina dam olish kunlarida yakunlangan bitimni qayta ko‘rib chiqishga uringanidan norozilik bildirdi.
Ishonchli manbalarga ko‘ra, har ikki delegatsiya juma kuni kechasi va chorshanba tongigacha hamkorlikda bitim yuzasidan yakdil qarorga kelish uchun ish olib bordi, deya xabar berdi BBC.
Asosiy masalalar jamg‘armani boshqarish, oshkoralik tartiblari va barcha investitsiyalarni to‘liq izchil kuzata olish ta’minotidan iborat bo‘lgan.
“Hech narsa olib tashlanmadi”, — deb aniqlik kiritdi Bessent. “Bu — dam olish kunlari kelishilgan o‘sha bitim. Biz tomondan hech qanday o‘zgarish kiritilmadi.”
Texnik hujjatlar o‘tgan haftada har ikki davlat vakillari tomonidan tasdiqlandi.
Ukrainada grafit, titan va litiy kabi strategik minerallarning katta konlari bor — bu resurslar qayta tiklanadigan energiya, harbiy ishlab chiqarish hamda sanoat zanjirlari uchun tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Tramp ma’muriyatining xorijdagi mineral resurslarga qiziqishi Xitoy bilan keskinlashayotgan savdo ziddiyatlari fonida yuzaga chiqdi; bugungi kunda bu mamlakat dunyodagi nodir yer elementlarining 90 foizini yetkazib beradi.
Rasmiylarning aytishicha, kelishuv AQShga minerallardan tashqari Ukraina iqtisodiyotining boshqa sohalariga ham kengroq kirish imkonini berishi mumkin.
Bitimda Vashington tomonidan aniq xavfsizlik kafolatlariga oid tafsilotlar keltirilmagan, biroq u “AQShning Ukrainaning xavfsizligi yo‘lidagi aniq yordami” sifatida namoyish etilmoqda.
Kelishuv AQSh Prezidenti Tramp va Ukraina Prezidenti Vladimir Zelenskiy Papa Fransisk dafn marosimi doirasidagi uchrashuvdan so‘ng, Moskva va Vashington o‘rtasida Ukraina boʻyicha sulh bo‘yicha muzokaralar olib borilayotgan bir paytda imzolandi.
Tramp va Zelenskiyning so‘nggi uchrashuvi fevral oyidagi Oq uy uchrashuviga nisbatan ancha iliq kayfiyatda o‘tgan — bu esa AQSh prezidentining ham Ukraina, ham Rossiyaga nisbatan munosabatida ehtiyotkorlik bilan yumshashga olib keldi.
Tramp chorshanba kuni kelishuvga to‘xtalib: “Biz doim nodir yer elementlarini izlaymiz. Ukrainada esa ulkan zaxiralar bor, endi bizga manfaatli bir bitim tuzildi”, dedi.
Dastlabki imzolash fevralda bo‘lishi belgilangan edi, biroq Tramp Zelenskini “Uchinchi jahon urushi bilan qimor o‘ynayotganlikda” tanqid qilib, janjaldan so‘ng bu to‘xtatilgandi.
Mahdawi aprel oyi o‘rtalarida Vermontda AQSh fuqaroligini olish uchun suhbata tashrif buyurganidan so‘ng hibsga olindi.
Prokurorlarning aytishicha, jabrlanuvchilardan biri ko‘zlari bog‘langan holda o‘qotar qurol bilan oʻgʻirlab ketilgan.
Xitoy eksportchilari BBCga “agar AQSh mahsulotlarimizdan voz kechsa, boshqa mamlakatlar ularni sotib olish imkoniga ega”, — dedi.
BBC Verify Salvadorlik shaxs xavfli to‘daning a’zosi sifatida xato qilib yuqori xavfsizlikdagi muassasaga deportatsiya qilinganligi haqidagi da’volarni o‘rganadi.
Mohsen Mahdawi aprel oyi o‘rtalarida Amerika fuqaroligi uchun suhbatda ishtirok etganidan so‘ng rasmiilar tomonidan hibsga olingan edi.