AQShlik moda dizayneri Uilli Chavariya Adidas Originals bilan hamkorlikdagi poyabzali «madaniy o’zlashtirish»da ayblanib, tanqidga uchraganidan so’ng, uzr so’radi.
Bahsga sabab bo’lgan Oaxaca Slip-On poyabzali, mahalliy hunarmandlar tomonidan yaratilgan, an’anaviy Meksika charm sandallari (huarachas)dan ilhomlangan.
Tanqid bildirganlar orasida Meksika prezidenti ham bor edi. Tanqidlar poyabzalning dizayn yaratuvchilari bo’lgan mahalliy aholi bilan maslahatlashmasdan yoki ularga e’tirof bildirmasdan, Xitoyda ishlab chiqarilgani haqidagi xabarlarga qaratilgan edi.
BBCga bergan bayonotida Chavariya shunday dedi: «Bu poyabzalning ushbu dizaynda o’zlashtirilgani va Oaxaca hamjamiyati bilan to’g’ridan-to’g’ri va mazmunli hamkorlikda ishlab chiqilmagani uchun chuqur afsusdaman». BBC Adidasdan izoh olish uchun murojaat qildi.
Madaniy o’zlashtirish odatda «bir xalq yoki jamiyatning urf-odatlari, amaliyotlari, g’oyalarini, odatda ko’proq hukmron bo’lgan xalq yoki jamiyat a’zolari tomonidan tan olinmasdan yoki noto’g’ri qabul qilinishi» sifatida tushuniladi.
Meksika prezidenti Klaudiya Sheynbaum matbuot anjumanida bu masalaga to’xtalib, «Katta kompaniyalar ko’pincha mahsulotlar, g’oyalar va dizaynlarni mahalliy aholidan oladi», dedi.
Prezident Sheynbaum qo’shimcha qildi: «Biz ularni qo’llab-quvvatlash uchun qonuniy qismni ko’rib chiqmoqdamiz».
Meksika Madaniyat vazirining o’rinbosari Marina Nunezning ta’kidlashicha, Adidas o’g’irlik qurboni bo’lgan odamlarga «qaytarish»ni muhokama qilish uchun Oaxakalik rasmiylar bilan bog’langan.
Bahsli qora rangli, ochiq oyoqli poyabzalning reklama rasmlari brendning ham, Chavariyaning ham ijtimoiy media platformalaridan olib tashlandi.
Chavariyaning bayonotiga shaxsiy mulohaza ham kiritilgan: «Maqsad har doim Oaxaca va uning ijodiy jamiyatlarining kuchli madaniy va badiiy ruhini hurmat qilish edi – go’zalligi va qarshiligi meni ilhomlantirgan joy. Oaxaca nomi shunchaki so’z emas – bu tirik madaniyat, uning xalqi va uning tarixi.»
U dizayn jarayonida Oaxakalik hamjamiyatni to’g’ridan-to’g’ri jalb qilmaganidan afsusda ekanligini yana bir bor ta’kidladi.
«Bu Oaxaca, Villa Hidalgo Yalalagning Zapotek hamjamiyati va uning xalqi loyiq bo’lgan hurmat va hamkorlik yondashuvidan pastroq», dedi u.
«Men bilaman, sevgi shunchaki berilmaydi – u harakat orqali qozoniladi.»
Bundan oldin Chavariya 2024 yilgacha Calvin Klein kompaniyasida dizayn bo’yicha katta vitse-prezident lavozimida ishlagan va hozirda o’z brendining asoschisi va bosh ijodiy direktori lavozimida ishlaydi.
Adidas BBCning izoh so’rab qilgan murojaatiga hali javob bermadi.
Associated Press xabariga ko’ra, Adidas juma kuni Meksika rasmiylariga xat bilan javob berdi.
Kompaniyaning xabar berishicha, u «Meksika mahalliy xalqlarining madaniy boyligini chuqur qadrlaydi va tanqidning ahamiyatini tan oladi» hamda mahalliy jamiyatlarga «zararni qanday tuzatish»ni muhokama qilish uchun uchrashuv so’radi.
Ushbu bayonot Tramp Lotin Amerikasi narkotik kartellariga qarshi harbiy kuch ishlatishga yashirincha ruxsat bergani haqidagi xabardan so’ng e’lon qilindi.
Zara, M&S va Next reklamalari «sog’lig’iga zararli darajada ozg’in» ko’rinadigan modellari tufayli taqiqlandi – nol o’lcham qaytmoqdami?
Rezina tufli ishlab chiqaruvchisi, Jahon chempionati oldidan «aniq sport tendentsiyasi» bilan raqobatlashayotganini da’vo qilmoqda.
Trumpning beqaror savdo siyosati jahon iqtisodiyotini xaosga soldi va AQShda ba’zi narxlarni oshirdi.
Bu reklamani nazorat qiluvchi organ M&S va Next reklamalarini juda ozg’in ko’ringan modellarni ko’rsatgani uchun taqiqlaganidan keyin sodir bo’ldi.