Önemli bir veri ihlalinin ardından oluşturulan gizli bir programın, binlerce Afgan’ın Birleşik Krallık’a yerleşmesini kolaylaştırdığı ortaya çıktı.
Şubat 2022’de meydana gelen ihlal, Taliban’ın Afganistan’da yeniden yükselişe geçmesinin ardından İngiltere’ye yerleşmek için başvuran yaklaşık 19.000 kişinin kişisel verilerini içeriyordu.
Önceki hükümet, verilerin bir kısmının Facebook’ta ortaya çıkmasının ardından Ağustos 2023’te olaydan haberdar oldu.
Buna yanıt olarak, sızıntıdan etkilenenler için dokuz ay sonra yeni bir yerleşim planı başlatıldı ve bu da yaklaşık 4.500 Afgan’ın İngiltere’ye gelmesine yol açtı.
Hem veri ihlalinin hem de sonraki yer değiştirmelerin varlığı, hükümet tarafından alınan bir süper ihtiyati tedbirle gizli tutuldu.
Büyük güvenlik açığının, hükümetin tepkisinin ve İngiltere’de oturma izni verilen Afganların sayısının ayrıntıları, Yüksek Mahkeme yargıcının kararıyla gagging emrini kaldırmasının ardından Salı günü ortaya çıktı.
Sızdırılan veriler, Taliban’a karşı potansiyel olarak savunmasız olan kişilerin adlarını, iletişim bilgilerini ve bazı aile bilgilerini içeriyordu.
Hükümet Salı günü ayrıca şunları açıkladı:
Avam Kamarası’na hitap eden Savunma Bakanı John Healey, bilgileri tehlikeye atılanlardan “içten bir özür” diledi ve ihlalin bazı ayrıntıların Facebook’ta bulunmasıyla ortaya çıktığını belirtti.
Olayı, bir elektronik tablonun “yetkili hükümet sistemlerinin dışına” e-postayla gönderilmesine bağladı ve bunu “ciddi bir departman hatası” olarak nitelendirdi. Ancak Metropolitan Polisi resmi bir soruşturmayı gereksiz gördü.
Healey, sızıntının o dönemde Afganistan’dan tahliye ile bağlantılı “birçok veri kaybından biri” olduğunu ve kıdemli askeri yetkililerin, hükümet yetkililerinin ve Parlamento Üyelerinin isimlerini içerdiğini belirtti.
Savunma Bakanlığı, veri ihlali sonucunda herhangi bir kişinin tutuklanıp tutuklanmadığını veya öldürülüp öldürülmediğini açıklamadı, ancak Healey milletvekillerine bağımsız bir incelemenin, kimsenin yalnızca bu nedenle hedef alınmasının “oldukça düşük bir ihtimal” olduğunu tespit ettiğini bildirdi.
İncelemenin ayrıca gizli planın, sızıntının oluşturduğu “potansiyel olarak sınırlı” risk göz önüne alındığında “son derece önemli bir müdahale” olduğu sonucuna vardığını da ekledi.
Yüksek Mahkeme’deki kararında Yargıç Chamberlain, sızdırılan kişisel verileri içeren Facebook gönderisini görüntüleyen bazı kişilerin “Taliban sızmaları olmasının veya Taliban ile uyumlu kişilerle bu konuda konuşmasının oldukça mümkün” olduğunu belirtti.
İhlalden etkilenenlere, “dikkatli olmaları” ve çevrimiçi etkinliklerini korumak ve bilinmeyen kişilerden gelen iletişimlerden kaçınmak gibi önlemler almaları konusunda uyarıda bulunan bir e-posta gönderildi.
Healey, plan kapsamında İngiltere’ye yerleşen kişilerin zaten göç istatistiklerinde yer aldığını doğruladı.
Salı günkü açıklama, Ağustos 2021’de ABD birliklerinin Afganistan’dan çekilmesi ve bunun da Taliban’ın iktidarı yeniden ele geçirmesi ve hızla Kabil’i kuşatmasına yol açmasından kaynaklanıyor.
Sızıntı, İngiltere hükümeti tarafından Taliban misillemelerinden korkanların başvurularını hızlandırmak ve İngiltere’ye yerleşmelerini kolaylaştırmak için oluşturulan Afgan Yerleştirme ve Yardım Politikası (Arap) planına başvuranların isimlerini içeriyordu.
36.000 Afgan’ın İngiltere’ye yerleştirildiği tahliye, başlangıcından bu yana önemli eleştirilerle karşı karşıya kaldı. Dış İlişkiler Komitesi’nin 2022 tarihli bir soruşturması, bunu “bir felaket” ve “bir ihanet” olarak nitelendirdi.
Hükümet geçen yıl sızıntıya yanıt olarak yeni yerleşim planını kurduğunda, basın mensupları planların farkına vardı.
Hükümet daha sonra, medya kuruluşlarının sızıntının herhangi bir ayrıntısını veya hatta ihtiyati tedbirin varlığını bildirmesini engelleyen bir mahkeme ihtiyati tedbiri istedi ve aldı. Healey, bu türden başka bir ihtiyati tedbirin olup olmadığını bilmediğini belirtti.
Avam Kamarası’na, gölge savunma bakanı olarak görev yaparken bile, “eşi görülmemiş” ihtiyati tedbir nedeniyle ihlali tartışmasının engellendiğini bildirdi.
Yargıç Chamberlain, mahkemede kararının bir özetini okuyarak, gagging emrinin “ciddi ifade özgürlüğü endişelerine yol açtığını” söyledi.
Şöyle devam etti: “Süper ihtiyati tedbir, bir demokraside işleyen olağan hesap verebilirlik mekanizmalarını tamamen kapatma etkisine sahipti.
“Bu, benim ‘denetim boşluğu’ olarak tanımladığım şeye yol açtı.”
Salı günü açıklanan mahkeme belgeleri, o zamanki Savunma Bakanı Ben Wallace’ın, hükümete “veri tehlikesiyle daha fazla risk altına girmiş olabilecek kişilere yardım etmek için makul olarak yapabileceği her şeyi” yapması için zaman tanımak amacıyla katı ihtiyati tedbir için “şahsen” başvurduğunu ortaya koydu.
İhtiyati tedbir, Taliban’ın sızdırılan verilerin varlığından haberdar olmayabileceği gerekçesiyle Kasım 2023’te uzatıldı.
Ancak Yargıç Chamberlain, Savunma Bakanlığı’nın iç incelemesinin Taliban’ın “muhtemelen veri setindeki temel bilgilere zaten sahip olduğunu” ve varlığının onaylanmasının etkilenenlerin karşılaştığı “riski önemli ölçüde” artırmasının “olası olmadığını” tespit etmesi nedeniyle tedbiri kaldırmaya karar verdi.
Gizli plan kurulduğunda hükümette bulunan gölge savunma bakanı James Cartlidge, “bu veri sızıntısı asla olmamalıydı ve ilgili tüm veri protokollerinin kabul edilemez bir ihlaliydi” dedi.
Yüzlerce Arap başvuru sahibi ve aile üyesine yardımcı olan Leigh Day firmasından avukat Erin Alcock, ihlali “feci bir başarısızlık” olarak nitelendirdi.
Bu ayın başlarında hükümet, ayrı bir veri ihlalinde bilgileri tehlikeye atılan Afganlara ödeme teklif ettiğini doğruladı.