Yükseliş Hareketi, 19 Haziran – 3 Temmuz 2025 tarihleri arasında, Özbekistan vatandaşlarının düğün gelenekleri, masrafları ve bunların aile bütçeleri üzerindeki etkileri konusundaki tutumlarını inceleyen bir anket gerçekleştirdi.
Ankete, ülke genelinden 1.247 katılımcı dahil edildi; bunların %34,3’ü 18-30 yaş arası, %35,5’i 30-45 yaş arası ve %30,2’si 50 yaşın üzerindeydi.
Temel bulgular şunları içeriyor:
Anket, çoğu ailenin gelir düzeyleri ile fiili veya planlanan düğün masrafları arasında önemli bir boşluk olduğunu ortaya koymaktadır.
Katılımcıların ortalama aylık aile gelirlerinin dağılımı, önemli bir bölümün, %81,24’ünün (özellikle bölgelerde) aylık 5 ila 12 milyon som arasında bir aile geliri bildirdiğini göstermektedir.
Harcanan (veya harcanması planlanan) yaklaşık miktar sorulduğunda, katılımcılar aşağıdaki cevapları vermiştir:
Planlanan veya gerçekleşen düğün masrafları genellikle (toplam katılımcıların %65,2’si) 50 ila 100 milyon som veya daha yüksek aralıktadır. Bu, bir ailenin yıllık gelirine eşdeğerdir ve bazen aşmaktadır.
Sonuç olarak, katılımcıların büyük çoğunluğu masrafları kendi birikimlerinden karşılamamaktadır. Ana finansman kaynakları şunlardır:
“Bu, düğünlerin birçok ailenin mevcut gelirine denk gelmeyen ve onları borca sokan, genç ailenin hayatının başlangıcında veya ebeveynler için finansal istikrarı açısından risk oluşturan muazzam bir mali yük olduğunu gösteriyor,” diye belirtiyor anket raporu.
Yüksek masrafların nedenleri sorulduğunda, katılımcılar kendi isteklerinden ziyade çoğu zaman dış etkenleri belirten birden fazla cevap seçebilmişlerdir.
Katılımcıların %46,11’i tarafından belirtilen “Toplumun baskısı/gösteriş yapma zorunluluğu”, en baskın neden olmuştur. Bu, düğünlerin statünün toplum tarafından değerlendirildiği kamusal etkinlikler olarak köklü bir kültürel algısını yansıtmaktadır. “Utanç” korkusu ve “iyi bir izlenim bırakma” arzusu, aileleri karşılayabileceklerinden daha fazla harcamaya zorlamaktadır.
Katılımcıların %31,36’sı tarafından “Gençlerin istek ve hayalleri” belirtilirken, %29,03’ü tarafından “Ebeveynlerin istek ve hayalleri” belirtilmiştir. Çoğu zaman, yaşlı nesil, bunu kendi hırslarını yerine getirme ve topluma ve akrabalara karşı bir görev olarak görerek, gösterişli kutlamalarda ısrar etmektedir.
“Çöpçatanlardan gelen gereksinimler”: Bu faktör de önemli bir rol oynamakta ve katılımcıların %16,6’sına göre iki aile arasında bir “yarış” yaratmaktadır.
Bu nedenle, yüksek düğün masrafları, yeni evlilerin bir tercihten ziyade, muazzam sosyal baskının ve yaşlı nesil ve toplumun bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
“Çevrenin aileler üzerinde baskı kurarak pahalı düğünler yapmaya zorladığını düşünüyor musunuz?” sorusuna verilen yanıtlar, toplumda görüş ayrılığını göstermekle birlikte, baskının varlığını kabul etmeye doğru hafif bir eğilim bulunmaktadır.
En büyük grup düğün masraflarını kişisel bir seçim olarak görse de, katılımcıların yarısı doğrudan veya dolaylı olarak sosyal çevrenin aileler üzerinde pahalı kutlamalar yapması için baskı kurduğunu doğrulamaktadır. Bu, toplumda içsel bir çatışmaya işaret etmektedir: Bir yandan, bir seçim özgürlüğü arzusu varken, diğer yandan, yerleşik geleneklerin ve beklentilerin güçlü bir etkisi vardır. Sonuçlar, baskı algısının homojen olmadığını, ancak varlığı sorununun nüfusun önemli bir kısmı için geçerli olduğunu vurgulamaktadır.
“Bir düğün nasıl olmalı?” sorusuna gelince, çoğunluk (%39,62’si) “Mütevazı” veya “Ortalama, yakın akrabalarla” seçeneklerini seçerken, “Gösterişli, lüks” seçeneği çok daha az sıklıkla (%6,66’sı) seçilmiştir.
Birçok katılımcı (%44,51) gösterişli düğünlerin “ekstra stres ve borç nedeni” olduğu konusunda hemfikirdir ve harcanan paradan pişmanlık duymaktadır.
“Bu, toplumda gösterişli düğünlerin mantıksızlığına dair açık bir anlayışın ve onları daha mütevazı bir şekilde yapma konusunda güçlü bir arzunun olduğu anlamına geliyor. Ancak, bu rasyonel yaklaşım sosyal normlar ve gelenekler engelini aşamıyor. İnsanlar tuzağa düşmüş durumda: harcamak istemiyorlar, ancak bunu yapmak zorunda kalıyorlar,” diye belirtiyor anketin yazarları.
Bir seçim verilseydi, katılımcılar parayı eğitim, konut, seyahat, sağlık restorasyonu veya iş yatırımlarına yatırmayı tercih ederlerdi.
Anket, Özbekistan sakinlerinin gösterişli düğünler yerine parayı geleceğe – eğitim, konut, sağlık veya iş geliştirmeye – yatırmaya istekli olduklarını ortaya koydu.
“Sizce, bölgenizde düğün masraflarına yönelik tutum nasıl değiştirilebilir?” sorusuna çoğunluk, cevabı idari tedbirlerin getirilmesinde, eğitim çalışmalarında ve nüfusun finansal okuryazarlığının artırılmasında görmektedir.
Aşağıdaki değişiklikler en çok desteği almaktadır:
Düğün geleneklerini reforme etme ve basitleştirme yönünde bir kamu talebinin olduğu belirtilmektedir. İnsanlar kutlamaların en pahalı ve yorucu unsurlarından vazgeçmeye hazırlar.
“Özbekistan’daki modern düğün masrafları, ailelerin borca girmesinin ve bu durumun başlangıç fırsatlarını olumsuz etkilemesinin nedenidir. Aşırılığın ana itici gücü kişisel arzu değil, güçlü sosyal baskı, ‘gösteriş yapma’ kültü ve yaşlı neslin beklentileridir.
Toplumda, aşırı harcamanın zararına dair rasyonel bir anlayış ile kınanma korkusu nedeniyle geleneklere irrasyonel bir bağlılık arasında bir çatışma vardır. Nüfusun büyük bir kısmı, düğün ritüellerini basitleştirmeye hazır ve kutlamaların ve ilgili etkinliklerin ölçeğini küçültme fikrini destekliyor,” diye belirtiyor makale.