Buyuk Britaniya hukumati jinsiy jinoyatlarda ayblangan boshpana izlovchilarni mamlakatda qolish huquqidan mahrum etishini e’lon qildi.
Hozirda, bir yildan ortiq qamoq jazosi belgilanganlar, hamda terrorizm yoki harbiy jinoyatlarda ayblangan shaxslar, Qochqinlar Konvensiyasiga binoan boshpanadan voz kechish va deportatsiya qilinishiga duch kelishi mumkin.
Endi esa, ministrlar ushbu mezonlarni kengaytirib, jazo muddati qancha bo‘lishidan qat’i nazar, Buyuk Britaniyaning jinsiy jinoyatchilar reestriga kiritiladigan har qanday jinoyat uchun ayblangan shaxslarni ham ushbu cheklovlarga tushirishni istamoqda.
Ichki ishlar vaziri Yvette Cooper bu chora «bu dahshatli jinoyatlar jiddiy qabul qilinishini ta’minlashini» ta’kidladi.
Biroq, Konservativ partiya bu takliflarni «juda oz va juda kech» deb tanqid qildi.
BBC bilan suhbatda Cooper hukumat jinsiy jinoyatlarni «xususan jiddiy jinoyatlar» deb tasniflashga intilayotganini tasdiqladi, bu esa hukumatga jinsiy jinoyatlarda ayblangan boshpana izlovchilarning da’volarini rad etish bo‘yicha kengroq vakolat beradi.
Cooper, shuningdek, sudyalar deportatsiyani inson huquqlari asosida to‘xtatib qo‘yishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun «kuchliroq qoidalar»ni ilgari surdi hamda Parlament yangi yuridik asos yaratishi mumkinligini, ammo aniq tafsilotlar hozircha e’lon qilinmaganini aytdi.
Evropa Inson Huquqlari Konvensiyasining (ECHR) 8-moddasiga arizalar bo‘yicha hozirda ko‘rib chiqish ishlari olib borilmoqda. Bu modda immigratsiya ishlarida oilaviy hayot huquqini himoya qiladi va tez orada yangiliklar kutilmoqda.
Ba’zi migrantlar va boshpana izlovchilar deportatsiya to‘g‘risidagi qarorlarga qarshi kurashishda 8-moddadan samarali foydalangan.
BBC Radio 4ʼning Today dasturida ishtirok etgan Cooper, hukumat baʼzi sud qarorlariga rozilik bildirmaganidan xavotir bildirganini aytdi.
U shunday dedi: «Oilaviy hayotni hurmat qilish, boshqa omillar, jumladan, jamoatchilik manfaatlari, hukumat siyosati va chegarani himoya qilish va nazorat qilish borasidagi e’tibor bilan muvozanatli bo‘lishi zarur.»
Mazkur qonuniy o‘zgarish qancha ishga ta’sir ko‘rsatishi hozircha noma’lum.
Taklif qilinayotgan islohotlar Buyuk Britaniyada jinsiy jinoyatchilar reestriga kiritilgan shaxslarga taalluqli boʻladi.
Ichki ishlar vazirligi shuningdek, boshqa mamlakatlarda shunga o‘xshash jinsiy jinoyatlarda ayblangan va Buyuk Britaniyada ro‘yxatga kiritilish huquqiga ega bo‘lgan shaxslarni ham mazkur choralar doirasiga kiritishni rejalashtirmoqda.
Jazo choralari bo‘yicha ko‘rsatmalarga ko‘ra, Angliya va Uelsda jinsiy jinoyatlarning aksariyati bir yildan ortiq jazoni nazarda tutadi.
Biroq, birinchi marta sodir etilgan jinsiy tajovuz, fosh qilish yoki bolalar bilan jinsiy muloqot kabi kamroq og‘ir jinoyatlar 12 oydan kam jazolar bilan tugashi mumkin.
Cooper, bu yangi choralar oldin Abdul Ezedi ishi singari holatlarning oldini olishga yordam berishini ta’kidladi. U jinsiy jinoyatda aybdor deb topilganiga qaramasdan boshpana olgan edi.
Ezedi o‘tgan yil yanvar oyida janubiy Londonda sobiq qiz do‘sti va uning bolalariga zararli modda bilan hujum qilganlikda gumon qilinib, so‘ngra joniga qasd qilgan edi.
U avval 2018 yilda jinsiy tajovuz va fosh qilish bo‘yicha aybini tan olib, jinsiy jinoyatchilar reestriga kiritilgan va ikki marta rad etilganidan so‘ng 2020 yilda boshpana olgan edi.
Ushbu o‘zgarishlar hozirda Parlamentda ko‘rib chiqilayotgan Chegara xavfsizligi, Boshpana va Immigratsiya to‘g‘risidagi qonun loyihasiga o‘zgartirish sifatida kiritilishi kutilmoqda.
Bundan tashqari, hukumat chet ellik jinoyatchilar va ijtimoiy uy-joyda yashayotgan boshpana izlovchilar uchun apellyatsiya tartibini 24 hafta muddat bilan chegaralashni ham taklif qilmoqda, bu orqada qolayotgan ishlarni qisqartirishga qaratilgan.
Konservativlarning soya ichki ishlar vaziri Kris Filp yangi qonunlarni etarli emas deb baholadi hamda shu yili rekord darajada 10 mingta La Manche bo‘g‘ozidan o‘tish holati yuz berganini ta’kidladi.
U ta’kidladi: «Chet ellik jinoyatchilar Britaniya fuqarolari uchun xavf tug‘diradi va chiqarib yuborilishi kerak, biroq inson huquqlariga asoslangan huquqiy da’volar ko‘pincha deportatsiyani to‘xtatib qo‘yadi.»
Filp Konservatorlar chet ellik jinoyatchilarni chiqarish va Inson huquqlari to‘g‘risidagi qonunni cheklash bo‘yicha qat’iy islohotlarni ilgari surganini va advokatlar hamda faolchilarning deportatsiyaga to‘sqinlik qilishining oldini olish choralarini taklif qilganini aytdi.
«Leyboristlar bu choralarni rad etgan – ular chegara nazorati masalasida qat’iyatli emaslar,» deya qo‘shimcha qildi u.
Ichki ishlar vazirligi boshpana so‘rovlarini ko‘rib chiqishda sun’iy intellektdan (AI) foydalanish suhbatlar matnini yozib olish va mamlakat haqidagi ma’lumotlarni tez topish orqali ish vaqtini bir soatgacha qisqartirishi mumkinligini bildirdi.
Keyingi islohotlar immigratsiya bo‘yicha maslahat markaziga soxta maslahat bergan yoki o‘zini advokat deb noto‘g‘ri tanishtirgani uchun 15 000 funtgacha jarima solish vakolatini oshiradi.
Jamiyatda yashayotgan chet ellik jinoyatchilar uchun ham nazorat kuchaytiriladi: ular uchun majburiy elektron kuzatuv, qat’iy tungi komendantlik va nazorat zonalari belgilanadi.
Qochqinlar Kengashi rahbari Enver Solomon boshpana qarorlarini tezlashtirish choralarini olqishladi, lekin AIga haddan ortiq tayanish «teskari natija berishi» va keyinchalik sudda ko‘rib chiqiladigan noto‘g‘ri qarorlarga olib kelishi mumkinligini ogohlantirdi.
Angliya va Uels Yuristlar Palatasi ham xavotir bildirdi va belgilangan apellyatsiya muddati hozirgi sud tizimi bosimi ostida «amalga oshirilmaydigan» deb hisoblanishini taxmin qildi.
Siyosiy asosiy yangiliklarimizga obuna bo‘ling: har kuni o‘z pochtangizda Buyuk Britaniya bo‘ylab har xil siyosiy tahlil va oxirgi voqealardan muntazam xabardor bo‘ling.
Metropolitan Police komissari Sir Mark Rowley, kuchli moliyaviy yordam bo‘lmasa, huquqbuzarlik ko‘rsatkichlarini pasaytirish bo‘yicha asosiy vazifalarga erisha olmasligi haqida ogohlantirdi.
Deportatsiyani kutayotganlar orasida millati va jinoyatlari bo‘yicha rasmiy ma’lumotlar yil oxirigacha kutilmoqda.
Qochqinlarni ingliz tili darslari va ijtimoiy faoliyat orqali qo‘llab-quvvatlovchi xayriya tashkiloti hududiy ko‘ngillilar soni oshirilishini so‘ramoqda.
Qochqinlar uchun ish va yordam ko‘rsatuvchi yangi hamjamiyat kafesi — Bordersiz — iyun oyida ochilishi rejalangan.
Yuridik maslahatchi ayrim boshpana izlovchilar suhbat uchun yetti yilgacha kutishga majbur bo‘layotganini ma’lum qildi.