Vetnam-Amerikalik astronavt, shu yil boshida Blue Origin kosmik parvozidan so’ng yuzaga kelgan «ta’qib to’lqini» deb ta’riflagan narsa tufayli kelib chiqqan depressiya bilan bog’liq tajribasi haqida gapirdi. Ushbu parvoz 1963-yildan beri birinchi marta faqat ayollardan iborat kosmik missiya bo’lgani bilan ahamiyatli edi.
34 yoshli olim va fuqarolik huquqlari faoli Amanda Nguyen, shuningdek, pop yulduz Keti Perri va Blue Origin asoschisi Jeff Bezosning rafiqasi jurnalist Loren Sanches kabi shaxslarni ham o’z ichiga olgan 11 daqiqalik Blue Origin parvozi ekipaji a’zosi edi.
Suborbital parvoz, ayniqsa, uning xarajati va atrof-muhitga ta’siri bilan bog’liq ba’zi doiralarda tanqidlarga sabab bo’ldi.
Kosmosga chiqqan birinchi vetnamlik ayol sifatida tarixga kirgan Nguyenning ta’kidlashicha, kelib chiqqan reaksiya uning orzularini «ayollarga nisbatan nafrat selida» qoldirgan.
Instagramdagi postida Nguyen, taniqli AQSh yangiliklar boshlovchisi, ahvolini so’rash uchun qo’ng’iroq qilgan ekipaj a’zosi Geyl Kingga «mening depressiyam yillar davom etishi mumkin»ligini aytganini ma’lum qildi.
U sayohatdan keyingi ommaviy axborot vositalarining yoritilishi va ijtimoiy tarmoqlardagi reaktsiyani «inson miyasi bardosh berishga mo’ljallanmagan hujum» deb ta’rifladi.
«Men bir hafta davomida Texasdan chiqa olmadim, o’rnimdan turolmadim. Bir oy o’tgach, Blue [Origin]dagi yuqori lavozimli xodim menga qo’ng’iroq qilganida, yig’idan gapira olmay qolganim sababli unga telefonni qo’yishga majbur bo’ldim.»
Nguyenning ilmiy ishi ayollar salomatligini o’rganishni o’z ichiga oladi va u Blue Origin parvozi davomida tajribalar o’tkazgan, u «olim sifatida erishgan barcha narsalarim – ayollar salomatligi bo’yicha tadqiqotlarim, ushbu lahzaga tayyorgarlik ko’rish uchun sarflagan yillarim, kosmosda o’tkazgan tajribalarim, birinchi vetnamlik ayol astronavt sifatida yaratilayotgan tarix, AQSh-Vetnam urushining 50 yilligi, qayiq qochqinining farzandi, omon qolgan o’zimga bergan va’dam […] ayollarga nisbatan nafrat selida ko’milib ketdi».
Nguyen jinsiy zo’ravonlik qurbonlarining fuqarolik huquqlarini himoya qilish bo’yicha advokatlik faoliyati bilan keng tanilgan.
U ilgari universitetda o’qiyotganida zo’rlanganidan keyin astronavt bo’lish orzularini to’xtatib qo’ygan edi va keyinchalik adolat uchun ko’p yillik kampaniyani boshqargan, bu haqda u mart oyida The Guardian nashriga bergan intervyusida o’rtoqlashdi.
Endi, orzusini amalga oshirganidan sakkiz oy o’tgach, Nguyen «g’amginlik tumani yo’qola boshladi» dedi va qo’llab-quvvatlagan va yaxshi tilaklar bildirganlarga minnatdorchilik bildirdi. «Sizlarning barchangiz meni qutqardingiz», – dedi u.
Salbiy holatlarga qaramay, u «parvozdan kelib chiqqan juda ko’p yaxshi narsalar bor»ligini ta’kidladi va ayollar salomatligi bo’yicha tadqiqotlariga ommaviy axborot vositalarining e’tibori ortganini va advokatlik faoliyati bilan bog’liq holda jahon yetakchilari bilan uchrashish imkoniyatini keltirdi.
Blue Originning New Shepard raketasi aprel oyida Texasdagi saytidan uchirilib, olti kishidan iborat ayol ekipajni 11 daqiqalik parvozda kosmosning xalqaro miqyosda tan olingan chegarasidan o’tkazdi.
Aerokosmik muhandis Aisha Bowe va film prodyuseri Kerianne Flynn ham ekipaj a’zolari edi.
New Shepard raketasi to’liq avtomatlashtirilgan bo’lib, inson ishtirokini talab qilmaydi.
Blue Origin – bu tadbirkor va Amazon asoschisi Jeff Bezos tomonidan 2000-yilda asos solingan xususiy kosmik kompaniya.
Havaskor reaktiv uchuvchi NASAning so’nggi o’n yilliklardagi hukumatdan tashqaridan kelgan birinchi ma’muri bo’ladi.
NASAning Jonni Kim va kosmonavtlar Sergey Ryjikov va Aleksey Zubritskiy XKSda 245 kun bo’lgandan so’ng Yerga qo’nishdi.
Birinchi marta Aditya-L1 Quyoshni o’zining maksimal faollik davrida kuzata oladi.
Jeff Bezosning kosmik kompaniyasi qayta foydalanish mumkin bo’lgan tezlatgichning birinchi muvaffaqiyatli qo’nishini ko’rdi – bu SpaceX tomonidan ilgari surilgan yutuq.
Durham universiteti Yerga o’xshash sayyoralarni o’rganishi mumkin bo’lgan kamerani ishlab chiqish uchun Buyuk Britaniya jamoasi bilan ishlamoqda.