«`html
Papa Leo XIV Isroil havo hujumlari shaharga ta’sir qilganidan bir hafta o’tib, Livan poytaxti Bayrutga keldi.
O’zining o’lchovli va ongli yondashuvi bilan tanilgan Papaning yaqinda mojarodan zarar ko’rgan mamlakatga tashrif buyurish qarori uning birinchi xorijiy safari boshida muhim bayonotni anglatadi.
Turkiyada uch kun bo’lganidan so’ng, uning diplomatik aloqalarini kuzatish uning ruhiy yetakchi va Vatikanning davlat rahbari sifatidagi rollarini qanday muvozanatlashtirish niyatida ekanligi haqida tushuncha beradi.
Papa Leoning jurnalistlar bilan munosabatlari yumshoq xulq-atvori va yaxshilab o’ylangan so’zlari bilan ajralib turadi.
Bunga zid ravishda, uning o’tmishdoshi Papa Fransisk ko’pincha muxbirlar bilan uzoq va ehtirosli suhbatlarda qatnashib, to’g’ridan-to’g’ri yuragidan gapirardi.
Ushbu yondashuv vaqti-vaqti bilan uning yordamchilarining potentsial xavflarni boshqarish yoki o’rnatilgan pozitsiyalar yoki diplomatik me’yorlardan chetga chiqqanga o’xshagan bayonotlarni aniqlashtirish uchun aralashuvini talab qildi.
Papa Fransisk o’zining avtobiografiyasida 2013-yilda lavozimga kirishganidan so’ng, cherkov uchun o’z qarashlarini amalga oshirish uchun shoshilinchlik hissi bilan harakat qilib, nisbatan qisqa muddatli papiylikni kutganini ta’kidladi.
Papa Leoning papa sifatidagi olti oyi davomida u o’z lavozimining jiddiyligini ongli ravishda o’zlashtirayotganga va o’z imkoniyatlarini diqqat bilan o’lchayotganga o’xshaydi, vaqti-vaqti bilan hissiy mulohazalar paydo bo’ladi.
Istanbuldagi Muqaddas Ruh soborida u kichik xristian ozchiligiga murojaat qilar ekan, ularning iliq kutib olishi va umumiy ibodatidan ta’sirlanib, ko’z yoshlarini tiyib turgan ko’rinardi.
Bu lahza may oyida Avliyo Pyotr Bazilikasining balkonida paydo bo’lganini aks ettirdi, o’shanda u milliarddan ortiq odamni imon masalalarida boshqarishning og’ir mas’uliyatini o’z zimmasiga olgan edi.
Vatikanni boshqaruvchi davlat arbobi sifatida u ko’pincha tinglashga ustunlik beradiganga o’xshaydi, ammo uning hozirgi safari kuchli xabarlarni etkazish qobiliyatini namoyish etadi.
Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo’g’on bilan birga turib, u qudratli davlatlarni iqtisodiy va harbiy hukmronlikdan foydalanganlikda tanqid qilib, bu global mojarolarning kuchayishiga sabab bo’lganini aytdi va «insoniyatning kelajagi xavf ostida», deb e’lon qildi.
Turkiyaning Iznik shahrida xristianlar kengashining 1700 yilligini nishonlash tadbirida u shunday dedi: «Biz urush, zo’ravonlik yoki fundamentalizm yoki fanatizmning har qanday shaklini oqlash uchun dindan foydalanishni qat’iy rad etishimiz kerak.»
Istanbuldan Bayrutga parvoz paytida u Isroil va Falastin o’rtasidagi uzoq davom etayotgan mojaroni ko’rib chiqib, yechim Falastin davlatini o’z ichiga olishi kerakligini ta’kidladi.
«Hammamiz bilamizki, hozirda Isroil bu yechimni hali ham qabul qilmaydi», dedi u, Vatikan Isroil bilan «do’stligini» davom ettirishini va vositachilik qilish istagini tasdiqladi.
Livan, jiddiy boshqaruv muammolariga duch kelgan mamlakatga kelganidan so’ng, Papa Leo yetakchi siyosatchilar bilan uchrashib, ularga xalqqa xizmat qilish burchini eslatdi.
Papa Turkiyaga va Livanga tashrifini «tinchlik elchisi» bo’lish harakati deb ta’rifladi, bu ayniqsa Livanda katta umid uyg’otdi.
«Bu men uchun juda muhim. U boshqa mamlakatlarga ham tashrif buyurishi mumkin edi, ammo Livan hali ham urushayotgan paytda unga ustunlik berdi», dedi Maronit katolik cherkovi rahbari Patriarx Bechara al-Rahi BBCga bergan intervyusida.
«Livanliklar tashlab ketilganini his qilganda, u umid olib keladi va biz o’zimizni yuqori his qilamiz», deya qo’shimcha qildi u.
Tashrif Livanning xristian aholisiga, mamlakat uchdan bir qismini tashkil qiladi deb baholanadi, lekin unga turtki beradi, barcha Livan fuqarolariga ikki kunlik milliy ta’til berildi va turli dinlarga mansub shaxslar uni kutib olishdi.
Hatto Buyuk Britaniya va AQSh tomonidan terroristik tashkilot deb hisoblangan shia musulmon siyosiy partiyasi va militsiyasi Hizbulloh ham o’z tabriklarini yo’lladi.
Ochiq xatda guruh Papaning «sharafli ishtiroki» uchun «to’liq xush kelibsiz» va «chuqur minnatdorchilik» bildirdi. Livan va Vatikan bayroqlari bilan bir qatorda uning motorli korteji Bayrut aeroportidan o’tayotganda Hizbulloh bayroqlari ham ko’rinib turardi.
Livan davrida Papa Leo Patriarx Bechara al-Rahi, shuningdek, boshqa mahalliy xristian, musulmon va druzlar yetakchilari bilan uchrashadi.
U o’zini xalqlar, dinlar, xristian konfessiyalari va hatto Katolik cherkovi ichida ko’prik quruvchi sifatida ko’rsatdi, bu erda taraqqiyparvar va an’anaviylik o’rtasidagi bo’linishlar kengaygan ko’rinadi.
Biroq, birlikni ta’qib qilishning cheklovlari yo’q emas.
Turkiyada Papa o’tgan birlikni nishonlashda turli xristian an’analarini birlashtirishga intilganda, Rus pravoslav cherkovi vakil yuborishdan bosh tortdi.
Tanqid muqarrar. Ba’zilar Papaning Turkiyaga tashrifidan prezident Erdo’g’on bilan muxolifatning bostirilishi yoki jurnalistlarning qamoqqa olinishi masalasini ko’tarish uchun foydalanmaganidan hafsalasi pir bo’lganini bildirishdi.
Livanda ba’zilar Papa Leoning urushdan eng ko’p jabr ko’rganlarga tashrif buyurmaganidan g’azabda.
Isroil chegarasi yaqinidagi Sarda xristian qishlog’idan Geryes Jabbour shunday dedi: «Bizdan hech kim so’ramagan ham yo’q.»
«Biz holdan toyganmiz, o’nlab yillar orqaga chekinib ketdik, lekin biz Papa hatto o’ylamaydigan odamlarmiz», dedi u, Livanning janubida boshqalar orasida shunga o’xshash fikrlarni aks ettirgan holda.
May oyidagi kun uning kutilmaganda kuchli axloqiy platformaga ega bo’lganini ko’rsatgan bo’lsa-da, u Janubiy Side Chikagodan kelgan odam bo’lib qolmoqda, xatoliklar jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin bo’lgan rolga aylanmoqda.
Papa Fransiskdan farqli o’laroq, u tez o’zgarishlarni xohlamaydiganga o’xshaydi, lekin Papa Leoning birinchi xorijiy safari uning jahon sahnasida o’z ovozini topayotganini ko’rsatadi.
Papa Leo XIV tayinlash to’g’risidagi bullada Nikolas Hudsonning «ruhiy sovg’alarini» maqtadi.
Uch rohiba monastirdan o’z ixtiyorlariga qarshi olib ketilgan va qariyalar uyiga joylashtirilgan, deyishdi.
Papa o’zining birinchi xorijiy safari uchun Turkiyaga keldi va uchinchi jahon urushi «bo’lakma-bo’lak kurashilayotganini» aytdi.
Livanda o’t ochishni to’xtatish bo’yicha kelishuvga erishilganidan bir yil o’tgach, Isroil Hizbullohning urushdan tiklanishga qaratilgan harakatlari, deya ta’kidlagan narsalarga hujumlarni davom ettirmoqda.
Mashina 2014 yilda marhum Papa Fransiskni Baytlahmga tashrif buyurganida olib ketgan edi.
«`