Prezident Vladimir Putin Ukrainadagi mojaroga barham berishning asosiy shartlarini yana bir bor tasdiqladi va Rossiya faqat Kiyev kuchlari Moskva da’vo qilayotgan hududlardan chiqib ketgan taqdirdagina harbiy harakatlarni to’xtatishini bildirdi.
Putin doimiy ravishda Rossiya tomonidan bosib olingan Ukraina hududlarini, jumladan, 2014 yilda anneksiya qilingan Qrim yarim orolini va asosan Moskva okkupatsiyasi ostida bo’lgan sharqiy Donbass mintaqasini rasman tan olishni talab qilib kelmoqda.
Biroq, Kiyev Donbassning qolgan qismlaridan voz kechish haqidagi har qanday taklifni rad etdi va Rossiyaning tajovuziga har qanday imtiyozlar berishni qabul qilib bo’lmas deb hisoblaydi.
Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy Putinning murojaatiga javoban Rossiya «urushga chinakam barham berish» harakatlarini «mensimaganini» ta’kidladi.
Qirg’izistonga tashrifi chog’ida jurnalistlar bilan suhbatda bo’lgan Putin Kiyevni «oxirgi ukrainalik» gacha kurashishga intilayotganlikda aybladi, bu ssenariyga Rossiya «asosan» tayyor edi.
U Rossiya jang maydonida ustunlikka ega ekanligini va harbiy harakatlar faqat Ukraina qo’shinlari Lugansk va Donetskni o’z ichiga olgan Donbass mintaqasidan chiqib ketgandan keyingina to’xtashini ta’kidladi.
«Agar ular chiqib ketmasa, biz bunga qurol kuchi bilan erishamiz», – dedi u.
Biroq, Rossiyaning Sharqiy Ukrainadagi bosqichma-bosqich yutuqlari katta insoniy qurbonlar hisobiga erishildi. AQShda joylashgan «Urushni o’rganish instituti» tahlil markazining ma’lumotlariga ko’ra, hozirgi sur’atda Moskvaga Donetsk viloyatining qolgan hududlarini egallash uchun yana deyarli ikki yil kerak bo’ladi.
Ushbu mulohazalar Putinning AQSh va Ukraina o’rtasida amerikalik va rossiyalik rasmiylar tomonidan oktyabr oyida ishlab chiqilgan tinchlik rejasi bo’yicha qizg’in muhokamalarni o’z ichiga olgan so’nggi diplomatik faollik bo’yicha birinchi ommaviy izohidir.
Dastlab Moskva talablarini kuchli qo’llab-quvvatlaydigan deb qabul qilingan reja, keyinchalik Jenevada ukrainalik va amerikalik muzokarachilar o’rtasidagi muzokaralar davomida qayta ko’rib chiqildi, unda Yevropa vakillari ham ishtirok etdi.
Biroq, Moskva va Kiyev o’rtasida asosiy kelishmovchilik nuqtasi bo’lgan bosib olingan hududlar masalasi, Ukraina uchun xavfsizlik kafolatlari talabi bilan birga hal etilmagan deb ishoniladi.
Putinning ta’kidlashicha, qayta ko’rib chiqilgan loyiha Rossiyaga taqdim etilgan va kelajakda urushni tugatish bo’yicha kelishuv uchun «asos» bo’lib xizmat qilishi mumkin.
Biroq, u «diplomatik tilda ifodalash kerak bo’lgan ayrim aniq nuqtalarni» muhokama qilishning «mutlaq zarurligini» ta’kidladi.
Qrim va Donbass Rossiya de facto nazorati ostida, ammo qonuniy ravishda emas, deb tan olinishi mumkinligi haqidagi savolga Putin shunday dedi: «Bu bizning amerikalik hamkasblarimiz bilan bo’ladigan muhokamamizning mohiyati».
U AQSh delegatsiyasi, jumladan, maxsus elchi Stiv Uitkoff kelasi hafta Moskvaga tashrif buyurishini tasdiqladi. AQSh prezidenti Donald Tramp jurnalistlarga Uitkoffga prezidentning kuyovi Jared Kushner hamrohlik qilishi mumkinligini aytdi.
Zelenskiy payshanba kuni videokonferensiya orqali qilgan murojaatida Ukraina va AQSh delegatsiyalari «Jenevada erishgan kelishuvlarimizni bizni tinchlik va xavfsizlik kafolatlari yo’liga olib chiqadigan shaklga o’tkazish» uchun uchrashishini aytdi.
Ukraina prezidenti hech qanday ism aytmagan bo’lsa-da, uning devon rahbari Andrey Yermak avvalroq AQSh armiyasi kotibi Den Driscoll hafta oxirida Kiyevga tashrif buyurishi rejalashtirilganini aytgan edi.
Chorshanba kuni Tramp Rossiya va Ukraina o’rtasida «qolgan kelishmovchiliklar juda kam» ekanligini aytdi va bu masalalarni muhokama qilish uchun prezident Zelenskiy bilan uchrashuv tinch kelishuvga erishishga bog’liq ekanligini ta’kidladi.
Jurnalistlarga bergan izohida Putin Ukraina rahbariyatiga nisbatan nafratini yana bir bor ta’kidladi, uni noqonuniy deb hisoblaydi. Uning qo’shimcha qilishicha, shuning uchun ular bilan hech qanday hujjat imzolashdan «foyda yo’q».
Ukraina 2022 yil fevral oyida Rossiyaning to’liq miqyosli bosqini boshlanganidan beri harbiy holatda bo’lib kelmoqda va shuning uchun belgilangan saylovlarni o’tkaza olmadi. Shu yil boshida Ukraina parlamenti prezident Zelenskiyni qonuniyligini tasdiqlash uchun bir ovozdan ovoz berdi, uning vakolat muddati bahorda tugagan edi.
Putin, shuningdek, Yevropa liderlarining Rossiya kelgusi o’n yilliklarda Yevropa qit’asiga hujum qilishi mumkinligi haqidagi ogohlantirishlarini rad etdi.
«Bu biz uchun juda kulgili tuyuladi», dedi u.
Oq uy va Donald Tramp tinchlik muzokaralari borasidagi so’nggi diplomatik harakatlarga umid bildirishgan bo’lsa-da, Yevropa yetakchilari Putinning urushni tugatish borasidagi chin niyatlariga shubha bildirishmoqda.
Chorshanba kuni Yevropa komissiyasi rahbari Ursula fon der Leyen Rossiyani Ikkinchi jahon urushidan keyingi tafakkurni saqlab qolganlikda aybladi va Yevropa qit’asiga suveren davlatlarni «bo’laklash» mumkin bo’lgan «ta’sir doirasi» sifatida qaraydi.
«Xavfdan qochishning yagona yo’li – bunga tayyorgarlik ko’rish», deydi Prezident Emmanuel Makron.
Yevropa komissiyasi rahbari Yevropa Ittifoqi Ukraina bilan birga bo’lishini va uni «har tomonlama» qo’llab-quvvatlashini aytdi.
AQSh prezidenti ovozni eshitmaganini, lekin u «odatiy» muzokaralarga o’xshashligini aytdi.
Rossiya AQSh prezidentining yaqin yordamchisi Rossiyaga sayohat qilishini tasdiqladi, Tramp uni Putin bilan uchrashishga topshirganidan bir necha soat o’tgach.
Qochqinlar BBCga Rossiya paramiliter kuchlari tomonidan sodir etilgan vahshiyliklar haqida dahshatli ma’lumot berishdi.