O’zlarining mustaqil tabiatiga mos ravishda, mushuklarinsonlar jamiyatiga qachon va qayerda integratsiya qilishni tanlab olganga o’xshaydi.
So’nggi ilmiy tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, yovvoyi yirtqich hayvonlardan xonaki hamrohlarga o’tish avvalgi ishonchdan ko’ra yaqinda va boshqa geografik joyda sodir bo’lgan.
Arxeologik joylardan topilgan skelet qoldiqlarini tahlil qilish shuni ko’rsatadiki, mushuklar va odamlar o’rtasidagi yaqin munosabatlar bir necha ming yil oldin, Levantdan ko’ra Shimoliy Afrikada boshlangan.
«Ular hamma joyda bor, ular televizion dasturlarning mavzusi va internet madaniyatida hukmronlik qiladi», – dedi Oksford universiteti professori Greger Larson.
«Bugungi kunda mushuklar bilan kuzatilayotgan munosabatlar taxminan 3500-4000 yil oldin boshlangan bo’lib, avvalgi 10 000 yilga nisbatan ancha yaqinroqdir.»
Barcha zamonaviy xonaki mushuklar Afrika yovvoyi mushuk turlarining avlodidir.
Ularni xonakilashtirish bilan bog’liq holatlar, shu jumladan, ularning yovvoyi jonzotlardan inson hamrohlariga aylanish davri tadqiqotchilar uchun uzoq vaqtdan beri jumboq bo’lib kelgan.
Ushbu sirni ochish uchun olimlar Yevropa, Shimoliy Afrika va Anatoliya bo’ylab arxeologik joylarda topilgan mushuk suyaklaridan olingan DNKni tahlil qildilar. Ular suyaklarni aniqladilar, ularning DNKini tahlil qildilar va natijalarni zamonaviy mushuklarning genetik profillari bilan taqqosladilar.
Natijalar shuni ko’rsatadiki, mushuklarni xonakilashtirish Levantdagi qishloq xo’jaligi boshlanishida boshlanmagan. Buning o’rniga, bu bir necha ming yillar o’tib, Shimoliy Afrikada sodir bo’lgan.
«Odamlar birinchi bo’lib qishloq xo’jaligi aholi punktlarini tashkil etgan hududda sodir bo’lganidan ko’ra, bu asosan Misr hodisasidir», – dedi professor Larson.
Bu qadimgi Misrning mushuklarni hurmat qiladigan, ularni san’at asarlarida abadiylashtiradigan va muqaddas hayvonlar sifatida mumiyalovchi jamiyat tushunchasiga mos keladi.
Mushuklar odamlar bilan bog’langanidan so’ng, ular kemalarda mushuk va zararkunandalarga qarshi kurashuvchi sifatida o’z rollari uchun qadrlanib, butun dunyo bo’ylab tashilgan. Ularning Yevropaga kiritilishi taxminan 2000 yil oldin sodir bo’lgan, bu avvalgi farazlardan ancha kechroqdir.
Ular Yevropa bo’ylab va Buyuk Britaniyaga rimliklar bilan birga tarqaldi, keyinchalik ipak yo’li bo’ylab sharqqa, Xitoyga qarab kengaydi.
Bugungi kunda mushuklar Antarktidadan tashqari barcha qit’alarda mavjud.
Kutilmagan kashfiyotda olimlar xonaki mushuklar kelishidan ancha oldin Xitoyda odamlar bilan birga yovvoyi mushuk turi yashaganligini aniqladilar.
Bular qoplon singari dog’lari bilan ajralib turadigan, taxminan 3500 yil davomida Xitoyning inson maskanlarida yashagan kichik yovvoyi mushuklardir.
Pekindagi Pekin universitetining professori Shu-Jin Luoning so’zlariga ko’ra, odamlar va qoplon mushuklari o’rtasidagi dastlabki munosabatlar asosan «kommunal» bo’lgan, ya’ni ikki tur bir-biriga zarar bermasdan yaqin joyda yashash holatini ko’rsatadi.
«Qoplon mushuklari odamlarning yonida yashashdan foyda ko’rdi, odamlar esa ularga deyarli ta’sir qilmagan, hatto ularni kemiruvchilarga qarshi tabiiy kurashuvchilar sifatida qabul qilishgan», deb tushuntirdi u.
Qoplon mushuklari hech qachon xonakilashtirilmagan va Osiyo bo’ylab yovvoyi hayvonlar sifatida mavjud bo’lishda davom etmoqda.
Qizig’i shundaki, qoplon mushuklari yaqinda xonaki mushuklar bilan duragay bo’lib, 1980-yillardan beri tan olingan o’ziga xos zot bo’lgan Bengal mushuklarini ishlab chiqardi.
Tadqiqot natijalari Science va Cell Genomics jurnallarida chop etilgan.
Nogironlarga o’z itlarini o’rgatishda yordam beradigan Dog Aid tashkiloti o’z murojaatini 15-yanvargacha uzaytirdi.
Paradise Parkda ishlovchilarning xabar berishicha, Suri vafot etgan paytda 10 yoshdan oshgan.
Politsiya xodimlari asosiy yo’lning yoqasida o’tirgan yirtqich qushni ko’rib hayron bo’lishdi.
Mushuk Rory itlardan yashirinib daraxtga chiqib oldi, bu esa universitet bog’bonlari tomonidan qutqaruvni talab qildi.
Gables Dogs & Cats Home xayriya tashkiloti nafaqaga chiqqan greyhoundlar ajoyib uy hayvonlari bo’lishini ta’kidlamoqda.