«`html
Kanada Bosh vaziri Mark Karni Amerika Qo’shma Shtatlari bilan savdo muzokaralarini davom ettirishga shoshilmayotganga o’xshaydi.
Dam olish kunlari u AQSh prezidenti Donald Tramp bilan qachon oxirgi marta gaplashgani haqidagi savolga javob berib, «Kimga qiziq? Bu detal. Zarur bo’lganda yana gaplashaman», dedi.
Karni, shuningdek, AQShdagi hamkasbi bilan zudlik bilan muhokama qilishni talab qiladigan «dolzarb masala» yo’qligiga ishonishini qo’shimcha qildi.
Bosh vazirning shoshilinchlik yetishmasligi tanqidlarga sabab bo’ldi va Kanada AQSh bilan savdo muzokaralariga yondashuvini o’zgartirayotganmi, degan savollarni tug’dirdi.
Biroq, Karni kelasi hafta Vashingtonga FIFA Jahon chempionati qur’a tashlash marosimiga borishi rejalashtirilgan va u chorshanba kuni jurnalistlarga u va Tramp uchrashishi mumkinligini aytdi.
Kanada kelgusi yilda Meksika va AQSh bilan birga xalqaro turnirga mezbonlik qiluvchi davlatlardan biri hisoblanadi.
Karni o’zi va Tramp vaqti-vaqti bilan qisqacha muloqot qilishlarini, jumladan, seshanba kuni matnli xabarlar orqali ham gaplashganini aytdi.
Shu bilan birga, u odamlarning «har bir kichik almashinuvga» e’tibor qaratishlarini istamasligini va agar muzokaralar qayta tiklansa, e’tibor shunga qaratilishi kerakligini ta’kidladi.
«Bu shunday muzokaralardan biriki, unda har ikki tomon ham ko’p vaziyatni sun’iy ravishda yaratadi», dedi Jon Xopkins universiteti qoshidagi Kanada tadqiqotlari markazi direktori Kris Sands.
«Trampga bitimga juda muhtoj bo’lib ko’rinishni xohlamaydi. Karniga ham umidsiz bo’lib ko’rinishni xohlamaydi, shuning uchun ular beparvo ko’rinishga harakat qilib, bir-birlarini o’ynashadi. Ammo, albatta, stol ustida pul bor va kelishilishi kerak bo’lgan ko’p narsa bor.»
Ikki davlat o’rtasidagi muhokamalar o’tgan oyda to’xtatildi, sababi Tramp Ontario viloyati tomonidan buyurtma qilingan va AQShda namoyish etilgan AQShning sobiq prezidenti Ronald Reyganni aks ettirgan tarifga qarshi reklamadan xafa bo’lgan.
To’xtab qolishiga qaramay, Kanada vakillari Kapitol tepaligidagi AQSh qonun chiqaruvchilari bilan mamlakat manfaatlarini himoya qilishda davom etmoqda, deb xabar berdi Manitoba viloyati savdo vakili Richard Madan BBCga bergan intervyusida.
Biroq, Madanning qo’shimcha qilishicha, rasmiy savdo muzokaralari shu nuqtadan uzoqqa bormagan.
Ontarioning Reygan reklamasi – unda sobiq prezident Ronald Reygan tariflar «har bir amerikalikka zarar keltiradi» deydi – Trampga ta’sir qilgan bo’lishi mumkin, qisman ko’p amerikaliklar o’zlarini moliyaviy qiyinchiliklarda his qilayotgani sababli, dedi janob Sands.
Bu norozilik Tramp uchun siyosiy jihatdan sezgir vaqtda, AQShda kelgusi yilgi oraliq saylovlar yaqinlashganda yuzaga keladi.
Madan Kongressning ko’plab a’zolari allaqachon kampaniya faoliyatiga kirishganini ta’kidladi. «Ular arzonchilik bo’yicha ba’zi siyosiy to’siqlarga duch kelishmoqda va bu tariflar yordam bermayapti», dedi u.
Fox Newsning noyabr oyidagi so‘rovi shuni ko‘rsatdiki, AQSh saylovchilarining 76 foizi iqtisodiyotga nisbatan salbiy fikrda, iyul oyida bu ko‘rsatkich 67 foizni tashkil etgan va ko‘pchilik Trampning iqtisodiy siyosati ularga zarar yetkazdi, deb hisoblaydi.
Prezident shu oy boshida ko‘plab oziq-ovqat mahsulotlariga bo‘lgan tariflarni bekor qildi va agar ishlab chiqarishni AQShga ko‘chirish bilan bog‘liq muayyan shartlar bajarilsa, Kanada va Meksikadan import qilinadigan metallar uchun tariflarni pasaytirishga ochiqligini bildirdi.
Muzokaralar to‘satdan to‘xtatilishidan oldin Tramp va Karni metallar va energiya bo‘yicha kelishuvga erishish imkoniyatini muhokama qilayotgan edi, Kanada rasmiylari bunga Kanada po‘lat va alyuminiy sektorlariga tariflarni kamaytirishga umid qilgan edi.
AQSh Kanada tovarlariga 35 foiz soliq soldi – garchi ularning aksariyati amaldagi erkin savdo bitimi bo‘yicha ozod qilingan. U, shuningdek, Kanada tovarlariga sektorga xos tariflar joriy qildi, jumladan, metallarga 50 foiz va avtomobillarga 25 foiz soliq.
Kanada eksportining taxminan to‘rtdan uch qismi AQShga sotiladi, bu esa uning iqtisodiyotini ayniqsa sezgir qiladi. Biroq, Karni amaldagi erkin savdo bitimi bo’yicha tarifdan ozod qilinganligi sababli, Kanada boshqa davlatlarga qaraganda kamroq tariflarga duch kelayotganini ta’kidladi.
Karnining asosiy e’tibori kelgusi o’n yil ichida Kanadaning AQShga aloqador bo’lmagan eksportini ikki barobarga oshirish majburiyatiga qaratilgan. Bosh vazir yaqinda Kanadani xorijda targ’ib qilish uchun bir qator xalqaro safarlarga, jumladan, Birlashgan Arab Amirliklari va Janubiy Afrikadagi G20 sammitiga tashrif buyurdi.
Shu bilan birga, Karni hukumati savdoda yuzaga kelgan muammolarni hal qilishda AQSh tariflaridan zarar ko’rgan sohalarga moliyaviy yordam ko’rsatish niyatini bildirdi.
Ushbu yordam Kanada alyuminiy ishlab chiqaruvchilari tomonidan mamnuniyat bilan kutib olinadi, ular AQShdagi mijozlar bilan shartnoma majburiyatlarini bajarish uchun tarif bilan bog’liq dastlabki xarajatlarni o’z zimmalariga olishgan.
Biroq, Kanada Alyuminiy Uyushmasi prezidenti va bosh ijrochi direktori Jan Simard BBCga amerikaliklar metall zaxiralari kamayishi bilan bosimni his qila boshlaganini aytdi. Uning ta’kidlashicha, AQSh o’zi ishlab chiqaragandan ko’ra sezilarli darajada ko’proq alyuminiy iste’mol qiladi, bu uni importga bog’liq qiladi.
«Vaqt biz tomonda va og’riq ularning tomonida», – dedi janob Simard.
«Biz yo’nalishimizda qolishimiz mumkin va bizningcha, Kanada uchun vaqtni olish va shoshilinch ravishda kelishuvga erishmaslik foydali.»
Shunga qaramay, Karni tezkor qarorga erishish uchun tashqi bosimga duch kelmoqda.
Madan AQShning og’ir texnikaga tariflari Manitobaga sezilarli ta’sir ko’rsatganini va bu sektordagi odamlar «qattiq tashvishda» ekanligini ta’kidladi.
Muxolifatchi konservatorlar Karnining so’nggi bayonotlarini tanqid qilib, u «minglab ish o’rinlarining yo’qolishini o’zining tashvishi emas, deb rad etgan va haqorat qilgan» deb da’vo qilishdi.
Ular, shuningdek, uni kampaniya davomida va’da qilinganidek, Kanada uchun «g’alaba» bo’yicha muzokaralar olib borishda va etkazib berishda muvaffaqiyatsizlikda ayblashdi.
Seshanba kuni Karni muzokaralar haqidagi dam olish kunlaridagi izohlari «so’zlarni noto’g’ri tanlash» ekanligini tan oldi.
Biroq, AQShdagi oraliq saylovlar va Kanada, AQSh va Meksika o’rtasidagi uzoq muddatli erkin savdo bitimini 2026 yilga mo’ljallangan ko’rib chiqish bilan, ba’zilar umid qilmoqda, qaror yaqinlashishi mumkin.
Janob Sandsning ta’kidlashicha, AQSh Savdo vakilining ofisi dekabr oyining boshida erkin savdo bitimi, USMCA (yoki Kanadada CUSMA) bo’yicha ommaviy eshituvlar o’tkazadi.
Uning fikricha, Kanada ham, AQSh ham erkin savdoni davom ettirishni yoqlab chiqadigan biznes tashkilotlaridan xabar olishlari mumkin.
Bu Karni uchun «Xususiy sektor bitimni xohlashlarini aytdi. Biz nima qila olamiz?» deyishga imkoniyat yaratishi mumkin», dedi janob Sands.
Davlat ayblovlari AQSh prezidentiga qarshi 2020 yilgi saylovlardan kelib chiqqan oxirgi jinoiy ish edi.
G’arbiy Virginiyalik respublikachi va ko’mir magnati avvalroq to’lovlarni undirishga urinishlarni «siyosiy sabablarga ko’ra» deb atagan.
Olti nafar demokrat qonun chiqaruvchi tomonidan yaratilgan video xiyonat nima ekanligi haqida keskin partiyaviy bahsni keltirib chiqardi.
Tramp ma’muriyati o’z sa’y-harakatlari atrofidagi barcha ko’rinadigan tartibsizliklarga qaramay, kelishuvga erishishga jiddiy o’xshaydi.
Yaqinda rezident bo’lmaganlar Amerika Qo’shma Shtatlarining eng mashhur 11 ta bog’iga kirish uchun har bir kishi uchun 100 dollar to’lashlari kerak bo’ladi.
«`