AQSh prezidenti Donald Tramp, jinsiy jinoyatlarda ayblanib hukm qilingan Jeffri Epsteinning tergoviga oid barcha fayllarni eʼlon qilishni Adliya vazirligiga buyuruvchi qonun loyihasini imzoladi.
Seshanba kuni Vakillar palatasi va Senatda katta qo‘llab-quvvatlash bilan qabul qilingan qonun, fayllarning «qidirish va yuklab olish mumkin bo‘lgan formatda» 30 kun ichida e’lon qilinishini belgilaydi.
Prezident Tramp chorshanba kuni o‘zining “Truth Social” platformasida qonun loyihasini imzolaganini e’lon qildi va shu tariqa fayllarni e’lon qilish uchun 30 kunlik muddatni boshlab berdi.
Epsteinning jabrlanuvchilari va respublikachi aʼzolarining bosimi ostida prezident Tramp yakshanba kuni bu masala boʻyicha avvalgi pozitsiyasini oʻzgartirib, qonun loyihasi qabul qilinishini qoʻllab-quvvatladi. U ilgari vafot etgan moliyachiga qarshi olib borilgan federal tergovdan ko‘plab hujjatlarning maxfiyligini ochishga oylar davomida qarshilik ko‘rsatgan edi.
Vakillar palatasi seshanba kuni ertalab bu chora bo‘yicha bahsni boshladi, undan so‘ng bir necha soat ichida ovoz berish bo‘lib o‘tdi. Epsteinning bir nechta jabrlanuvchilari qonun loyihasi qabul qilinishini qo’llab-quvvatlash uchun Kapitol tepaligida hozir bo’lishdi.
Rezolyutsiya Palatada deyarli bir ovozdan qoʻllab-quvvatlandi va 427-1 ovoz bilan qabul qilindi. Luizianalik respublikachi vakil Kley Xiggins yagona qarshi ovoz berdi. Ikki respublikachi va uch nafar demokrat ovoz berishdan tiyildi. Keyinchalik Senat ham rezolyutsiyani qabul qildi.
Vakillar palatasining Nazorat qo‘mitasi allaqachon Epsteinning mulkidan minglab hujjatlarni oshkor qilgan bo‘lsa-da, bu yangi rezolyutsiya hozirda Adliya vazirligida saqlanayotgan materiallarni o‘z ichiga oladi.
Bu yozuvlarga Epsteinning aybdor sherigi Gislayn Maksvellga tegishli fayllar, shuningdek, ishda tilga olingan hukumat amaldorlari hamda boshqa shaxslar haqidagi maʼlumotlar kirishi mumkin. Qolaversa, nashr Adliya vazirligining ichki hujjatlarini ham o‘z ichiga olishi mumkin.
Senat chorshanba kuni ertalab Epstein qonun loyihasi qabul qilingani va Prezident Trampga imzo chekish uchun yuborilganini tasdiqladi.
Oʻsha kuni kechqurun prezident Tramp ijtimoiy tarmoqlarda qonun loyihasiga imzo chekkanini eʼlon qildi.
Odatda ommaviy axborot vositalari va jamoatchilik ishtirok etadigan qonun imzolash marosimlaridan farqli o’laroq, bu imzolash yashirincha sodir bo’ldi. E’lon prezidentning ikkinchi muddatidagi rekordini targ’ib qilgan, Epstein bilan aloqadorlikda ayblangan demokratlarni tanqid qilgan va uning birinchi muddatidagi ikkita impichment sudini ko’rib chiqqan uzoq ijtimoiy media postiga kiritilgan.
«Ehtimol, bu demokratlar va ularning Jeffri Epstein bilan aloqalari haqidagi haqiqat tez orada ochiladi, chunki MEN ENDIGINA EPSTEIN FAYLLARINI E’LON QILISH HAQIDAGI QONUNLOYIHASIGA IMZO CHEKDIM!» deb yozdi u.
U, shuningdek, respublikachi qonunchilardan bu chorani qo‘llab-quvvatlashni so‘raganini hisobga olgan holda, “ovozlar deyarli bir ovozdan qabul qilinganini” ta’kidladi.
Adliya vazirligiga endi 30 kun ichida Epstein bilan bog’liq materiallarini e’lon qilish topshirildi.
Biroq, ba’zi to’siqlar fayllarning to’liq e’lon qilinishiga to’sqinlik qilishi mumkin.
Vakillar palatasi qonun loyihasida Adliya vazirligi «faol federal tergovga yoki davom etayotgan ta’qibga xavf soladigan hujjatlarni ushlab turishi mumkin, bunda bunday ushlab turish tor doirada va vaqtinchalik bo’lishi kerak» deyilgan.
Bu qoida potentsial kechikishlarga olib kelishi mumkin, ayniqsa prezident Trampning Epsteinning taniqli demokratlar, masalan, Bill Klinton va Larri Samers bilan aloqalarini tekshirish haqidagi chaqirig’ini inobatga olsak, «ular va u bilan nima bo’layotganini aniqlash uchun».
Klinton Epsteinning jinoyatlari haqida hech qanday ma’lumotga ega emasligini qat’iy inkor etdi, Samers esa 2019 yilgacha Epstein bilan aloqani davom ettirish haqidagi o’zining «noto’g’ri qarori» uchun uzr so’radi.
Ogayo shtati Case Western Reserve universitetining konstitutsiyaviy huquq professori Jonatan Entin BBCga bergan intervyusida shunday dedi: «Bu potentsial to’siqdir».
«Agar, aslida, bu jiddiy tergov bo’lsa, ehtimol prokurorlar ayblov qo’yish yoki yo’qligini hal qilguncha hamma narsani e’lon qilishni istashmaydi.»
Faylni e’lon qilishni yoqlab chiqqanlar uchun to’liq oshkor qilishdan boshqa har qanday natija yana savollar va potentsial g’azabni keltirib chiqarishi mumkin.
Respublikachilarning bir qancha qonunchilari prezident Trampning Adliya vazirligiga Epstein aloqalarini tekshirish bo’yicha ko’rsatmasi fayllarni chiqarish tezligiga to’sqinlik qilishi mumkinligidan xavotir bildirishdi.
Kentukkilik vakil Tomas Massi va uning Jorjiyalik respublikachi hamkasbi Marjori Teylor Grin, agar yozuvlar Adliya vazirligi tomonidan tegishli ravishda e’lon qilinmasa, Vakillar palatasi zalida fayllarda ko’rsatilgan «ba’zi erkaklar» ning ismlarini «albatta» o’qib berishlarini e’lon qilishdi.
Potentsial kechikishlardan tashqari, jamoatchilik e’lon qilingan Epstein hujjatlarida ko’plab tahrirlarga duch kelishi ham mumkin.
Vakillar palatasining Nazorat qo’mitasi tomonidan ilgari e’lon qilingan fayllarda shaxsiy hayotni himoya qilish uchun ismlar va telefon raqamlari tez-tez qora rangga bo’yalgan.
Professor Entinning so’zlariga ko’ra: «Shunchaki har qanday narsani qo’yib yuborish ko’plab shaxsiy ma’lumotlarni oshkor qilishi mumkin, bu jamoatchilik iste’moli uchun dolzarb yoki mos emas.»
Yangi qabul qilingan qonun bosh prokurorga jabrlanuvchilarning ismlarini, tibbiy yozuvlarini va «shaxsiy maxfiylikka aniq asossiz aralashuvni tashkil etadigan» boshqa shaxsiy ma’lumotlarni o’z ichiga olgan yozuvlarni «ushlab turish yoki tahrir qilish» ga ruxsat beradi.
Jinsiy zo’ravonlik holatlari bo’yicha ixtisoslashgan bir advokat Kongressning ushbu qoidani takomillashtirishini qo’llab-quvvatlashini bildirdi, shu bilan birga fayllar e’lon qilingan taqdirda ham Epstein omon qolganlariga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkinligini ta’kidladi.
Sanford Heisler Sharp McKnightning Vashingtondagi (Kolumbiya okrugi) ofisining hamkor direktori Kristin Dunn shunday dedi: «Aktning o’zida ular bu erda jabrlanuvchilarning shaxsiy huquqlarini mustahkamlovchi aniq tilni kiritishgani meni xursand qildi.»
«Men ikkilanyapman, chunki shaffoflik deyarli har doim yaxshi narsa deb o’ylayman, kimdir ularga nur sochmaguncha narsalar o’zgarmaydi deb o’ylamayman, dedi u. «Ammo shunga qaramay jabrlanuvchilar uchun buni ommaviy axborot vositalarida qayta yashash qiyin bo’ladi.»
Bosh prokurorga shuningdek, maxfiy materiallar va jinsiy zo’ravonlik bilan bog’liq suratlarni yashirish vakolati berilgan.
Adliya vazirligi Epstein tergovlaridan olingan 300 gigabaytli ma’lumotlarida «katta hajmdagi» voyaga etmaganlarning suratlari va videolarini, shuningdek, bolalarni jinsiy zo’ravonlikni aks ettiruvchi minglab yuklab olingan videolar va suratlarni o’z ichiga olganini ko’rsatdi.
Bundan tashqari, katta hakamlarning maxfiyligi qoidalari bilan himoyalangan ma’lumotlar, ular qonun loyihasida aniq ko’rsatilmagan bo’lsa ham, ushlab turilishi mumkin.
AQSh Bosh prokurori Pam Bondi chorshanba kuni ertalab Epstein fayllari haqidagi savolga javob berar ekan, shunday dedi: «Biz qurbonlarni himoya qilgan holda maksimal shaffoflik bilan qonunga rioya qilishda davom etamiz.»
Kayla Epstein ushbu hisobotga hissa qo’shdi.
Rim papasi Leo XIV AQShning Indiana shtatida o‘tkazilgan katolik yoshlar konferensiyasida videokonferensiya orqali Vatikan tomondan savol-javob sessiyasida ishtirok etdi.
Vladimir Putinning aytishicha, bu reja tinchlik uchun «asos» bo’lishi mumkin, lekin Rossiya kurashni davom ettirishga tayyorligini ogohlantirdi.
Sudda sudya Tornxill qo’shiqchining musiqasini telefoni orqali chalib, unga «aloqasiz» havolalar qiladi.
Trumpning bayonotlari bir guruh demokratlar AQShning harbiy xizmatchilarini noqonuniy buyruqlarga bo’ysunmaslikka chaqirganidan keyin paydo bo’ldi.
Konnor Grabb Ta’Kiya Yangga, uning mashinasi Kolumbus chekkasida unga qarab harakatlanayotganda o‘t ochdi.