Mudofaa vazirining so’zlariga ko’ra, Rossiya razvedka kemasi Buyuk Britaniya hududiy suvlari yaqinida uning harakatini kuzatib turgan Qirollik havo kuchlari uchuvchilarining ishiga to’sqinlik qilish maqsadida lazerlardan foydalangan.
Jon Xili jurnalistlarga bergan bayonotida «Yantar» kemasining harakatlarini «o’ta xavfli» deb baholadi va hukumat ushbu hodisaga «nihoyatda jiddiy» munosabatda bo’layotganini qo’shimcha qildi.
Uning ta’kidlashicha, hozirda Shotlandiya shimolida joylashgan kema shu yilning o’zida, jumladan, so’nggi haftalar ichida ikki marta Buyuk Britaniya suvlariga kirgan.
Buyuk Britaniya kemani kuzatishda davom etadi va agar «Yantar» yo’nalishini o’zgartirsa, «harbiy imkoniyatlar tayyor», deb tasdiqladi u.
«Rossiya va Prezident Putinga murojaatim aniq: biz sizni kuzatib turibmiz. Biz sizning harakatlaringizdan xabardormiz. Agar «Yantar» shu hafta janubga qarab harakatlansa, biz tayyormiz», dedi u.
Xilining ta’kidlashicha, lazer hodisasi «Yantar»ning harakatini kuzatish uchun joylashtirilgan Qirollik dengiz floti fregati va RAF Poseidon P-8 samolyoti tomonidan kuzatuv ostida bo’lganida sodir bo’lgan. Hodisa so’nggi ikki hafta ichida sodir bo’lgan deb taxmin qilinmoqda.
Dauning-stritdagi matbuot anjumanida Mudofaa vaziri Qirollik dengiz flotining «Yantar»ni «bizning kengroq suvlarimizda bo’lganida» yaqinroq kuzatishga ruxsat berish uchun harakat qoidalariga o’zgartirish kiritganini ma’lum qildi.
Xilining ta’kidlashicha, 2015 yilda foydalanishga topshirilgan kema Rossiyaning Chuqur dengiz tadqiqotlari bo’yicha Bosh boshqarmasi (GUGI) bilan bog’liq bo’lib, bu tashkilotga «tinchlik davrida kuzatuv va mojarolar davrida sabotaj o’tkazish» vazifasi yuklangan.
«Agar «Yantar» o’z yo’nalishini o’zgartirsa, harbiy imkoniyatlarimiz tayyor. Men bu imkoniyatlarni oshkor qilmayman, chunki bu faqat Prezident Putinga foyda keltiradi», dedi u.
Lazerlar keltirishi mumkin bo’lgan potentsial xavflar haqidagi savolga Xili shunday javob berdi: «Britaniya harbiy samolyotlari uchuvchilariga xalaqit beradigan, to’sqinlik qiladigan yoki xavf tug’diradigan har qanday harakat juda xavflidir.»
Rossiya elchixonasi o’z bayonotida «Britaniyaning suv osti aloqalash vositalariga hech qanday qiziqishi yo’qligini» ta’kidladi.
Bayonotda davom etilishicha, «Mamlakatimizning harakatlari Buyuk Britaniya manfaatlariga daxl qilmaydi va uning xavfsizligiga putur etkazishga qaratilmagan.»
Bundan tashqari, «Londonning rusofobik yo’nalishi va kuchayib borayotgan militaristik ritorikasi Yevropa xavfsizligining yomonlashishiga hissa qo’shadi, bu esa yangi va xavfli vaziyatlarni yaratishi mumkin.»
«Biz Britaniya tomonini Yevropa qit’asida davom etayotgan inqirozni yanada kuchaytirishi mumkin bo’lgan har qanday vayronkor harakatlardan tiyilishga chaqiramiz.»
Milliy xavfsizlik strategiyasi bo’yicha Qo’shma qo’mita raisi, leyboristlar deputati Mett Vestern shunday dedi: «Bugungi yangiliklar shuni ko’rsatadiki, Rossiya Buyuk Britaniya xavfsizligiga real va bevosita tahdid solmoqda.»
U qo’shimcha qildi: «Mudofaa vazirining ushbu masalaga jiddiy yondashuvini olqishlayman, ammo qo’shimcha choralar ko’rish kerak. Yanada qat’iy javob zarur bo’lishi mumkin.»
Mudofaa vaziri avvalroq ogohlantiruvchi xabar bergan edi «Yantar»ning Buyuk Britaniya suvlarida paydo bo’lishi haqida yanvar oyida «Rossiya tajovuzining kuchayayotgan yana bir misoli» sifatida baholagan edi.
Kemaning joylashuvini kuzatish veb-sayti Marine Traffic ma’lumotlariga ko’ra, kema 2 noyabrdan beri o’z joylashuvini uzatmagan va oxirgi marta Boltiq dengizi, Latviya qirg’oqlarining shimolida kuzatilgan.
6 noyabr kuni Gollandiya dengiz floti o’zining ikkita kemasi «Yantar»ni Shimoliy dengizdan olib chiqib ketganini xabar qildi, u yerda Gollandiya hududiy suvlari yaqinida harakat qilgan.
«Yantar»ning hozirgi joylashuvi aniq bo’lmasa-da, parvozlarni kuzatish veb-sayti FlightRadar24 RAF Poseidon P-8 kuzatuv samolyoti Shotlandiya qirg’og’i yaqinida aylanib yurganini ko’rsatadi, garchi bu «Yantar»ni kuzatish bilan bevosita bog’liqmi yoki yo’qmi, noma’lum.
Rossiya Mudofaa vazirligi tomonidan boshqariladigan «Yantar»ni okean tadqiqot kemasi sifatida e’tirof etadi. G’arb davlatlari uning missiyasi dengiz osti kabellarini xaritalashni o’z ichiga oladi degan gumon bilan Yevropa suvlaridagi faoliyatini doimiy ravishda kuzatib boradi.
Atlantika kengashi, Amerika xavfsizlik ilmiy-tadqiqot markazining katta ilmiy xodimi Elizabet Brou «Yantar»ning lazerlardan foydalanishini «shubhasiz, keskinlashuv» deb baholadi.
«Maqsad – uchuvchilarning o’z vazifalarini bajarishiga to’sqinlik qilish», dedi u BBC Radio 4’ning World At One dasturida.
«Lazerlarning aniq intensivligi noma’lum bo’lsa-da, ular uchuvchilarning ko’r bo’lishiga olib kelmagan taqdirda ham, bu harakat shubhasiz provokatsiya edi», deb qo’shimcha qildi u.
Buyuk Britaniya va uning NATOdagi ittifoqchilari Rossiya tomonidan dengizdagi kabellar, quvurlar va internet aloqasi uchun zarur bo’lgan boshqa muhim infratuzilmaga tahdid xavfi borligi haqida xavotir bildirishdi .
O’z murojaatida Mudofaa vaziri Rossiyaning NATO havo hududiga bostirib kirishidan ogohlantirdi va Xitoy va butun dunyo bo’ylab qurolli mojarolar tahdidlarini ta’kidlab, «Bizning dunyomiz o’zgarmoqda. U tobora oldindan aytib bo’lmaydigan va xavfli bo’lib bormoqda.»
Alohida holda, Mudofaa vazirligi parlament qo’mitasi tomonidan AQSh mudofaa resurslariga haddan tashqari bog’liqligi va Buyuk Britaniya va uning chet el hududlarini harbiy tajovuzdan himoya qilishga tayyorgarlik ko’rmaganligi uchun tanqidlarga duch keldi.
Qo’mitaning ta’kidlashicha, Buyuk Britaniya va uning Yevropadagi ittifoqchilari AQShning potentsial ravishda chiqib ketishiga tayyorgarlik ko’rish uchun o’z imkoniyatlarini kuchaytirishi kerak.
Xilining ta’kidlashicha, Buyuk Britaniya hukumati Qo’mitaning Amerikaning NATOga sodiqligi haqidagi «boshqa nuqtai nazariga ega».
Biroq, u qo’mitaning Britaniya «majburiyatimizni tezlashtirishi» kerakligi haqidagi da’vosida «haq ekanligini» tan oldi, bu leyboristlar hukumati o’tgan yili hokimiyatga kelganidan beri amalga oshirayotgan harakatdir.
Hisobot Buyuk Britaniya mudofaa kompaniyalariga yangi €150 milliard (£130 milliard) miqdoridagi Yevropa Ittifoqi mudofaa kreditlash sxemasi tomonidan moliyalashtiriladigan loyihalarda ishtirok etish imkonini berish uchun EI bilan kelishuvga erishishga qaratilgan muzokaralar bilan bir vaqtga to’g’ri keldi. kelgusi yilda ishga tushirilishi rejalashtirilgan.
Leyboristlar hukumati yaqin haftalarda kelishuvni yakunlashni maqsad qilgan, bu esa Britaniya kompaniyalariga Yevropa Ittifoqiga a’zo davlatlarning dastlabki arizalarida ishtirok etish imkonini beradi, arizalar shu oyning oxirigacha topshirilishi kerak.
Xili jurnalistlarga Buyuk Britaniya dasturga qo’shilishga qiziqish bildirayotganini aytdi, ammo Britaniya firmalarining ishtirok etishi uchun Buyuk Britaniya to’laydigan a’zolik badali bo’yicha ikki tomon o’rtasida kelishmovchiliklar bo’lgani haqida «har qanday narxda emas».
Xabarlarga ko’ra, Yevropa Ittifoqi Buyuk Britaniya ishtirok etishidan oldin milliarderlab yevro miqdorida a’zolik badalini so’ramoqda.
U, shuningdek, ishtirok etish uchun har qanday moliyaviy hissa «soliq to’lovchilarimiz va sanoatimiz uchun pul uchun yaxshi qiymat» bo’lishi kerakligini qo’shimcha qildi.
Juda tanqidiy hisobotda Buyuk Britaniyada murakkab harbiy tahdidlarga qarshi kurashish uchun zarur resurslar yo’qligi aytilgan.
Buyuk Britaniya harbiy qo’mondoni ser Richard Naytonning aytishicha, uning belgiyalik hamkasbi shu hafta xodimlar va uskunalar shaklida yordam so’ragan.
Buyuk Britaniya hukumati Uelsda qurilgan Ajax zirhli avtomobilini sotib olishga ittifoqchilarning qiziqishi borligiga ishonadi.
Harbiy uylarning ahvoli yomonligi so’nggi yillarda xizmat qilayotgan xodimlar orasida doimiy shikoyat bo’lib kelgan.
Kevin Bazeli qirol Charlz tomonidan ochilgan yodgorlikni bag’ishlash marosimida qatnashdi.