AQShning sobiq prezidenti Donald Trumpning kuyovi va elchisi Jared Kushner dushanba kuni Isroilga qaytib keldi, chunki vositachilar mo’rt G’azo sulh shartnomasini keyingi, murakkab bosqichga olib chiqishda yangi qiyinchiliklarga duch kelishmoqda.
Hamasning qurolsizlanishi, G’azoni qayta qurish va kelajakdagi boshqaruvi, shuningdek, hududga xalqaro xavfsizlik kuchlarini joylashtirish imkoniyati kabi asosiy bahsli nuqtalar hal qilinmagan.
Isroil va Hamasning sezilarli yon berishlarini talab qilishi mumkin bo’lgan muhokamalar uchun aniq muddatning yo’qligi taraqqiyot istiqbollariga shubha tug’dirmoqda.
Yaqinda yuzaga kelgan muammolardan biri bu Isroil nazorati ostidagi hududni belgilovchi «Sariq chiziq» orqasida, Rafah janubiy shahri ostidagi tunnellarda bo’lganligi taxmin qilinayotgan ko’plab Hamas jangchilari bilan bog’liq.
O’tgan hafta AQShning maxsus elchisi Stiv Vitkoff qurollarini tashlagan jangchilar uchun amnistiya berishni taklif qilib, buni G’azoning qolgan qismi uchun potentsial «model» sifatida taklif qildi.
Vitkoffning hisob-kitoblariga ko’ra, 200 nafar jangari qamal qilingan, ammo bu raqam tasdiqlanmagan.
Ommaviy axborot vositalarining xabar berishicha, Kushner va Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyaxu dushanba kuni Quddusda bo’lib o’tgan uchrashuvda bu masalani muhokama qilishgan.
Hamas avvalroq o’z jangchilarining taslim bo’lishini rad etgan va xavfsiz o’tishni talab qilgan edi, bu shart Isroil tomonidan hozircha rad etilgan.
Isroil hukumatining vakilining ta’kidlashicha, Netanyaxu va Kushner «biz hozirda hali ham bo’lgan birinchi bosqich, qolgan garovga olinganlarni olib kelish va ushbu rejaning ikkinchi bosqichining kelajagi, bu Hamasni qurolsizlantirishni, G’azoni demilitarizatsiya qilishni va Hamasning kelajakda G’azoning kelajagida hech qanday rol o’ynamasligini ta’minlashni o’z ichiga oladi», dedi.
G’azo mojarosi Hamas boshchiligidagi 2023-yil 7-oktabrda Isroilning janubiy qismiga qilingan hujumdan kelib chiqqan bo’lib, natijada taxminan 1200 kishi halok bo’lgan va 251 kishi garovga olingan.
O’shandan beri Isroilning G’azoga hujumlari oqibatida 69 000 dan ortiq odam halok bo’lgan, bu haqda Hamas boshqaruvidagi Sog’liqni saqlash vazirligi xabar bergan, uning raqamlarini BMT ishonchli deb hisoblaydi.
O’tgan oyda boshlangan sulhning dastlabki bosqichi dushmanlikni to’xtatish, barcha garovga olinganlarni ozod qilish va G’azoga gumanitar yordamni ko’paytirishga qaratilgan edi.
Yigirma nafar tirik garovga olingan va 24 nafar vafot etgan asirning jasadi ozod qilindi, to’rt jasad esa G’azoda qolmoqda.
Evaziga Isroil 250 nafar falastinlik mahbusni va aybsiz yoki sudlarsiz G’azodan ushlab turilgan 1718 nafar hibsga olinganni ozod qildi. Shuningdek, G’azodan 315 nafar falastinlikning jasadini qaytardi.
Isroil ham, Hamas ham bir-birlarini sulhni buzganlikda ayblashdi, Isroil garovga olinganlarning jasadlarini qaytarishda kechikishlar, Hamas esa Isroil kamida 240 nafar falastinlikni o’ldirganini va yordam kirishini cheklaganini ta’kidladi.
Hamas avvalroq qurolsizlanishni rad etgan va faqat Falastin davlati tashkil etilgandan keyingina shunday qilishini aytgan edi. Isroil bosib olingan G’arbiy Sohilning bir qismini boshqaradigan G’arb tomonidan qo’llab-quvvatlanadigan Falastin ma’muriyatining G’azoni boshqarishda ishtirok etishiga qarshi. Davlatlar aniq maqsadlarsiz ko’p millatli kuchlarga qo’shin kiritishga ikkilanishmoqda, chunki ular Hamas va boshqa falastinlik guruhlar bilan to’qnashuvlardan qo’rqishadi.
Isroil harbiylari hozirda G’azo hududining 53 foizini egallab turibdi va rejaning keyingi bosqichida yana chekinishi kutilmoqda.
Muzokaralarda yaqin orada hech qanday yutuq bo’lmagani sababli, manbalar Reuters axborot agentligiga Isroil nazorati ostidagi hududni Hamas boshqaradigan hududlardan ajratib turadigan G’azoni amalda bo’linishi tobora ehtimoldan yiroq emasligini aytishdi, qayta qurish bo’yicha muzokaralar Isroil nazorati ostidagi hududlar bilan cheklanishi mumkin.
Arab davlatlari hozirgi ajratish G’azoning doimiy bo’linishiga aylanishi mumkinligidan xavotirda.
Trumpning rejasida Falastin davlatchiligiga yo’l yo’q, bu tushuncha Isroil tomonidan rad etilgan.
Sobiq prezident Vashingtonga maxsus reysda kelgan Koreya va Vetnam urushlarining qariyb 80 nafar faxriysini hayratda qoldirdi.
AQSh Harbiy-dengiz kuchlarining Gerald R Ford aviatashuvchisi dunyodagi eng katta harbiy kemasi hisoblanadi.
Siyosiy xaritalarni qayta chizish bo’yicha siyosiy tortishuvlar kuchaymoqda, respublikachilar ham, demokratlar ham 2026-yilgi oraliq saylovlar oldidan ustunlikka intilmoqda.
Yetti oila 27 nafar qiz va maslahatchi halok bo’lgan Texas lageri egalarini qo’pol beparvolikda ayblab sudga berdi.
Oliy sud Trumpning hakamlar hay’atining yakdillik bilan chiqargan hukmini bekor qilishning so’nggi umidi. U bu ishni qabul qiladimi yoki yo’qmi, aniq emas.