AQSh kuchlari Tinch okeanida giyohvand moddalar savdosida gumon qilingan to’rtta kemaga qarshi zarbalar natijasida 14 kishini o’ldirgani xabar qilindi, bu haqda Mudofaa vaziri Pit Hegset aytib o’tdi.
Meksika harbiy-dengiz floti Akapulko Tinch okeani sohilidagi shahardan taxminan 400 milya (643 km) uzoqlikda bo’lgan yagona omon qolgan odamni qidirayotganini aytdi.
Ushbu zarbalar AQSh Tinch okeani va Karib havzasi mintaqalarida narkotik moddalarni tashishda ishtirok etgan deb da’vo qilgan kemalarga qarshi qator harakatlardagi so’nggisidir.
Mudofaa vaziri Hegsetning ta’kidlashicha, Sharqiy Tinch okeanidagi so’nggi operatsiyalar dushanba kuni Prezident Donald Trampning ko’rsatmasi ostida sodir bo’lgan bo’lib, bu AQSh hukumati mamlakatga narkotik moddalar kirib kelishini cheklash kampaniyasi sifatida belgilagan narsaning kuchayishini anglatadi.
Ushbu zarbalar mintaqaviy tuzilmalar tomonidan qoralashga sabab bo’ldi va huquqshunoslar ularning qonuniyligi haqida savollar tug’dirdi. Bundan tashqari, AQSh Kongressining a’zolari, Demokratik va Respublikachilar partiyalarida ham, tashvish bildirishdi va prezidentning bunday harakatlarga ruxsat berish vakolatini so’roq qilishdi.
Meksika prezidenti Klaudiya Sheynbaum ertalabki matbuot anjumanida bu masalaga to’xtalib, «Biz bu hujumlarga qo’shilmaymiz», dedi. U, shuningdek, mamlakatning tashqi ishlar vaziri va harbiy-dengiz flotidan vakillari bilan birgalikda AQSh elchisi bilan muzokaralar olib borishni so’raganini ta’kidladi.
«Biz barcha xalqaro shartnomalar hurmat qilinishini xohlaymiz», dedi u.
Ushbu zarbalar hozirga qadar kamida 57 kishining o’limiga olib keldi va AQSh va Kolumbiya va Venesuela hukumatlari o’rtasidagi keskinlikning kuchayishiga hissa qo’shdi.
Zarbalarning aksariyati Janubiy Amerika sohillarida, Karib dengizida sodir bo’lgan bo’lsa-da, AQSh yaqinda o’z e’tiborini Tinch okeaniga ham qaratdi.
Mudofaa vaziri Hegset X da e’lon qilingan bayonotida dushanba kuni nishonga olingan to’rtta kema «bizning razvedka apparatimizga ma’lum bo’lgan, ma’lum narkotik moddalar savdosi yo’nalishlari bo’ylab harakatlanayotgan va narkotik moddalar olib o’tayotgan»ligini ta’kidladi.
U, shuningdek, dastlabki zarbada sakkiz nafar «narko-terrorchi» o’ldirilganini, keyingi ikkita zarbada mos ravishda to’rt va uch kishi halok bo’lganini aytdi.
Mudofaa vaziri Hegsetning so’zlariga ko’ra, zarbalardan bir kishi omon qolgan va Meksika qidiruv-qutqaruv idoralari «ishni qabul qilib, qutqaruvni muvofiqlashtirish uchun javobgarlikni o’z zimmasiga olgan».
Omon qolgan odamning holati va hozirgi joyi noma’lumligicha qolmoqda. Meksika harbiy-dengiz floti «dengizda inson hayotini himoya qilish» maqsadida qidiruv operatsiyalarini o’tkazish uchun patrul kemasi va samolyotni jo’natganini ko’rsatuvchi bayonot berdi.
Mudofaa vaziri Hegsetning postiga AQSh o’q-dorilari bilan urilganidan keyin yonayotgan bir nechta kemalar aks etgan video lavhalar kiritilgan.
«Departament boshqa vatanlarni himoya qilish uchun yigirma yildan ortiq vaqt sarfladi», deb yozdi u. «Endi biz o’zimiznikini himoya qilyapmiz.»
Zarbalarning kamida to’rttasi Tinch okeanida, muhim giyohvand moddalar savdosi yo’nalishida sodir bo’lgan, qolgan operatsiyalar esa Karib havzasida sodir bo’lgan.
Prezident Tramp xalqaro suvlarda kemalarni nishonga olishni davom ettirish uchun o’zining qonuniy vakolatini tasdiqladi. Biroq, u o’tgan hafta kampaniya quruqlikdagi nishonlarni o’z ichiga olish uchun kengaysa, Kongressning roziligini olishi mumkinligini aytdi.
Prezident Tramp quruqlikdagi nishonlarga zarba berishga tayyorligini aytdi, bu kampaniyaning sezilarli darajada kuchayishini anglatadi.
Ushbu zarbalar xalqaro huquq bo’yicha mutaxassislar, Venesuela va Kolumbiya hukumatlari tomonidan tanqidga uchradi.
Notr-Dam universitetining xalqaro huquq bo’yicha mutaxassisi va mudofaa vazirligining sobiq harbiy o’qituvchisi Meri Ellen O’Konnellning ta’kidlashicha, «jinoiy gumondorlar tegishli jarayonga haqli».
«Giyohvand moddalar savdosida gumon qilingan odamlarni qisqacha qatl qilish giyohvand moddalar savdosidan ko’ra kattaroq jinoyatdir», deb qo’shib qo’ydi u.
Kolumbiya tashqi ishlar vazirining o’rinbosari Maurisio Xaramillo o’tgan hafta BBCning Newsday dasturiga bergan intervyusida bu zarbalarni «mutanosib bo’lmagan va xalqaro huquqdan tashqari» deb ta’rifladi.
Janob Xaramilloning aytishicha, kemadagilarning «o’zini himoya qilish imkoniyati yo’q edi» va ular «hech qanday jarayonsiz» va «hech qanday sud qarorisiz» zarba berishdi.
Zarbalar Kolumbiya va Venesuela hukumatlari bilan keskinlikning kuchayishi bilan bir vaqtga to’g’ri keldi. AQSh Kolumbiya prezidenti Gustavo Petroga qarshi sanksiyalar kiritdi va uni giyohvand moddalar savdosiga chek qo’yish va kartellarning «rivojlanishiga» yo’l qo’yganlikda aybladi.
Karib dengizida AQSh qo’shinlar, samolyotlar va harbiy-dengiz kemalarini joylashtirdi va o’tgan hafta dunyodagi eng katta harbiy kema bo’lgan USS Gerald R Fordga bu hududga borishni buyurdi.
Prezident Tramp Venesuela prezidenti Nikolas Maduroni giyohvand moddalar savdosi tashkilotiga rahbarlik qilganlikda aybladi, janob Maduro bu ayblovlarni rad etmoqda. Venesuelada AQShning harbiy kuchlarini to’plash Prezident Trampning uzoq yillik muxolifi bo’lgan janob Maduroni hokimiyatdan chetlatishga qaratilganligi haqida xavotirlar ortib bormoqda.
Venesuela bosh prokurori BBCga Prezident Tramp Venesuela hukumatini ag’darmoqchi ekanligiga «shubha yo’q»ligini aytdi. U AQShni mamlakatning oltin, neft va mis zaxiralari, shu jumladan tabiiy resurslarini egallashga urinayotganlikda aybladi.
AQSh 2024 yilgi saylovdan so’ng, u erkin ham, adolatli ham emas deb rad etilgan ko’plab davlatlar qatorida janob Maduroni Venesuelaning qonuniy rahbari sifatida tan olmaydi. Saylov uchastkalaridan olingan muxolifat ma’lumotlari ularning nomzodi katta farq bilan g’alaba qozonganligini ko’rsatdi.
Shtatlar Tramp ma’muriyati 40 millionga yaqin odamga yordam beradigan dastur uchun favqulodda jamg’armadan foydalanishi kerak deb ta’kidlamoqda.
Uning advokatlari prezidentning immunitetiga murojaat qilishdi va ta’qib siyosiy sabablarga ko’ra ekanligini ta’kidlashdi.
U ularni giyohvand moddalardan kelib chiqadigan xavflarni yashirishda ayblamoqda, Tramp ma’muriyatining uning autizm bilan bog’liqligi haqidagi isbotlanmagan da’vosidan so’ng.
General Albert Paykning haykali 2020 yilda Jorj Floyd noroziliklari paytida ag’darilgan, Prezident Donald Trampning buyrug’i bilan qayta tiklandi.
Evropada Trampning eng yaqin ittifoqchisi Rossiya nefti bo’yicha kelishmovchiliklar fonida Vashingtonga yo’l oladi.