«`html
Buyuk Britaniyaning eng yirik ishlanmagan neft zaxirasi bo’lgan Rouzbanks neft konini har tomonlama baholash, agar hukumatning roziligi berilsa, uning atrof-muhitga potentsial ta’sirining ko’lamini ochib berdi.
Dasturchilarning prognozlariga ko’ra, Rouzbanks konidan olingan neft mahsulotlaridan foydalanish natijasida atmosferaga qariyb 250 million tonna issiqxona gazlari chiqariladi.
Yillik miqdor o’zgarishi mumkin bo’lsa-da, bu ko’rsatkich Buyuk Britaniyaning 2024-yilda 371 million tonnaga teng bo’lgan umumiy emissiyasi bilan taqqoslaganda ancha katta.
Shunga qaramay, konni ishlab chiquvchi uning emissiyasi Buyuk Britaniyaning xalqaro iqlim majburiyatlari kontekstida «ahamiyatli emas» deb ta’kidladi.
Aksincha, muxoliflar baholashni loyiha keltirib chiqaradigan «iqlim o’zgarishining ulkan zarari e’tirofi» deb ta’rifladilar.
Shetlanddan taxminan 80 milya shimoli-g’arbda joylashgan Rouzbanks neft va gaz koni Buyuk Britaniya suvlarida foydalanilmagan qazilma yoqilg’i konlaridan birini ifodalaydi.
Hisob-kitoblarga ko’ra, kon 300 million barrelgacha neft, shuningdek, tabiiy gaz zaxiralariga ega va u Norvegiyaning Equinor energetika korporatsiyasi va Britaniyaning Ithaca Energy firmasi tomonidan birgalikda egalik qilinadi.
Dastlab 2023-yilda ma’qullangan, yanvar oyidagi keyingi sud qarori konning atrof-muhit oqibatlarini, xususan, qazib olingan qazilma yoqilg’ilarni yoqishning iqlimga ta’sirini batafsilroq baholashni talab qildi.
Hozirda jamoatchilik bilan maslahatlashuvlar olib borilmoqda, ular 2025-yil 20-noyabrda yakunlanishi rejalashtirilgan.
Maslahatlashuvlardan so’ng Energetika vaziri loyihaning rivojlanishiga ruxsat berish yoki bermaslikni hal qiladi.
Greenpeace UK tashkilotining iqlim bo’yicha katta kampaniyasi vakili Pol Morozzo yangilangan raqamlarni «uyatsiz e’tirof… Rouzbanks neft va gazini yoqish natijasida kelib chiqadigan iqlimning ulkan zarari» deb ta’rifladi.
Tarixan, bunday loyihalar uchun atrof-muhitga ta’sirni baholash faqat qazilma yoqilg’ilarni qazib olish oqibatlarini hisobga olgan.
Biroq, o’tgan yilning iyun oyida Oliy sudning qarori hokimiyatlardan qazib olingan resurslardan foydalanishning atrof-muhitga ta’sirini hisobga olishni talab qildi. Ushbu qaror Surrey shahridagi mahalliy gaz loyihasiga qarshi chiqish natijasida kelib chiqqan.
Keyin bu qaror Uplift va Greenpeace kabi atrof-muhitni muhofaza qilish guruhlari tomonidan Rouzbanks neft koniga qarshi keyingi e’tirozda qo’llanildi va yanvar oyida ijobiy natijaga olib keldi.
Keyinchalik Equinor kompaniyasiga konning «to’liq ta’sirini» qayta hisoblash topshirildi, bu esa keyingi 25 yil ichida qo’shimcha 249 million tonna CO2 emissiyasi bo’yicha qayta ko’rib chiqilgan bahoga olib keldi.
Bu yangilangan ko’rsatkich faqat qazib olish jarayoni bilan bog’liq bo’lgan dastlabki 4,5 million tonna bahosidan 50 baravar ko’pdir.
Uplift ijrochi direktori Tessa Xonning ta’kidlashicha, Rouzbanks loyihasi hukumatning iqlim o’zgarishiga qarshi kurashish majburiyatining muhim sinovi bo’ladi.
«Bu ulkan neft koni Buyuk Britaniyaning iqlim majburiyatlariga mos kelmaydi. Dunyo allaqachon yoqish uchun xavfsiz bo’lganidan ko’ra ko’proq neftga ega», dedi u.
Buyuk Britaniya 2050-yilgacha nol emissiyaga erishishga sodiq va Energetika vaziri Ed Miliband doimo qazilma yoqilg’idan voz kechishni yoqlab kelgan.
Seshanba kuni bo’lib o’tgan sanoat konferensiyasida u Buyuk Britaniyaning qazilma yoqilg’iga qaramligini o’zining «Axilles to’pig’i» deb ta’rifladi va energiya xarajatlarini kamaytirish uchun toza energiya yagona maqbul yechim ekanligini ta’kidladi.
Rouzbanks konidan qazib olingan qazilma yoqilg’ining ichki foydalanish uchun kafolati yo’q va xalqaro bozorda sotiladi.
Shu sababli, loyiha ichki gaz narxlariga sezilarli ta’sir ko’rsatishi dargumon. Buyuk Britaniyaning mustaqil iqlim maslahatchilari 2022-yilda ichki neft va gaz qazib olishning davom etishi «narxlarga eng ko’pi bilan marginal ta’sir ko’rsatadi» degan xulosaga kelishdi.
Biroq, Equinor kompaniyasining Buyuk Britaniya bo’yicha katta vitse-prezidenti Arne Gurtner avvalroq shunday degan edi: «Agar Buyuk Britaniyaga Rouzbanks nefti kerak bo’lsa, u ochiq bozor mexanizmlari orqali Buyuk Britaniyaga boradi.»
BBCning Jastin Roulett bilan so’nggi iqlim va atrof-muhit yangiliklaridan xabardor bo’lish uchun Future Earth axborot byulletenimizga obuna bo’ling. Buyuk Britaniyadan tashqaridasizmi? Bu yerda bizning xalqaro axborot byulletenimizga obuna bo’ling.
Iqlim o’zgarishi bo’yicha qo’mita Buyuk Britaniya Parij kelishuvidan tashqari iqlim o’zgarishiga moslashishi kerakligini aytdi.
Dasturchilar sayt emissiyalarni kamaytirishga yordam beradi, deyishadi, lekin tanqidchilar tabiat bilan muvozanat kerakligini aytishadi.
Energetika vazirining aytishicha, Buyuk Britaniyaning qazilma yoqilg’iga qaramligi konferensiya nutqida asosiy «zaiflik»dir.
Yangi hisobot daraxt ekishning yo’qligi iqlim harakatlariga, tabiatni tiklashga va jamiyat farovonligiga xavf solayotganini aniqladi.
Hindistonning quyosh nurlari bulutlar, aerozollar va mahalliy ob-havo tufayli so’nggi 30 yil ichida kamaydi.
«`