«`html
Yalang’och sichqonlar, kal ko’rinishi va tishli tumshug’i bilan mashhur bo’lgan g’ayrioddiy yer osti kemiruvchilari, o’zlarining ajoyib uzoq umr ko’rishlarining potentsial kaliti bo’lgan genetik sirni ochishdi.
Ushbu o’ziga xos mavjudotlarga qaratilgan yangi tadqiqot ularning umrining uzayishiga sabab bo’lishi mumkin bo’lgan rivojlangan DNKni tiklash mexanizmini aniqladi.
Bu kemiruvchilarning maksimal umri deyarli 40 yilni tashkil etadi, bu ularni dunyodagi eng uzoq umr ko’radigan kemiruvchi turiga aylantiradi.
Science jurnalida chop etilgan natijalar, shuningdek, yalang’och sichqonning yoshga bog’liq kasalliklarga chidamliligiga oid tushunchalarni berishi mumkin.
Ularning saraton, neyrodegenerativ kasalliklar va artritga chidamliligi olimlarni ularning fiziologiyasining asosiy mexanizmlarini o’rganishga undadi.
Shanxay (Xitoy) shahridagi Tonji universiteti tadqiqot guruhi tomonidan olib borilgan tadqiqot DNKni tiklashga qaratilgan bo’lib, bu bizning hujayralarimizda sodir bo’ladigan asosiy jarayondir. Genetik kodimizning asosiy qismi bo’lgan DNK zanjirlari shikastlanganda, zararni tuzatish mexanizmi faollashadi va shikastlanmagan zanjirdan tanaffusni tuzatish uchun shablon sifatida foydalaniladi.
Ushbu tadqiqot, xususan, zararni sezish va tiklash tizimida ishtirok etadigan ma’lum bir oqsilni o’rgandi.
Zarar aniqlangandan so’ng, hujayralar c-GAS deb nomlangan oqsilni ishlab chiqaradi. Ushbu oqsil bir nechta funktsiyalarni bajaradigan bo’lsa-da, tadqiqotchilar uning odamlardagi roliga e’tibor qaratishdi, bu DNKni qayta yig’ish jarayoniga xalaqit beradi va to’sqinlik qiladi.
Olimlarning fikriga ko’ra, bu aralashuv saraton kasalligining rivojlanishiga va umrning qisqarishiga olib kelishi mumkin.
Biroq, yalang’och sichqonlarda tadqiqotchilar xuddi shu oqsil teskari ta’sir ko’rsatishini, DNK zanjirlarini tiklashga yordam berishini va har bir hujayra ichidagi genetik kodning yaxlitligini saqlashini aniqladilar.
Kembrij universitetining DNKni tiklash va qarish bo’yicha tadqiqotchisi professor Gabriel Balmus ushbu kashfiyotni hayajonli yutuq va bu hayvonlarning ajoyib uzoq umrini tushunishda faqat «muz tog’ining uchi» deb ta’rifladi.
«Siz cGASni biologik Lego qismi deb o’ylashingiz mumkin – odamlarda va yalang’och sichqonlarda bir xil asosiy shakl, ammo sichqon versiyasida bir nechta ulagichlar ag’darilgan bo’lib, u butunlay boshqa tuzilma va funktsiyani yig’ishga imkon beradi.»
Professor Balmusning tushuntirishicha, millionlab yillar davomida yalang’och sichqonlar bu yo’lni qayta yo’naltirgan va «undan o’z foydasiga foydalangan» ko’rinadi.
«Bu topilma tubdan savollarni tug’diradi: evolyutsiya qanday qilib bir xil oqsilni teskari ta’sir qilish uchun qayta dasturladi? Nima o’zgardi? Va bu alohida holatmi yoki kengroq evolyutsion naqshning bir qismimi?»
Muhimi shundaki, olimlar inson salomatligini yaxshilash va keksalikda hayot sifatini yaxshilash uchun bu kemiruvchilardan nimani o’rganish mumkinligini tushunishga intilishmoqda.
«Agar biz yalang’och sichqonning biologiyasini qayta yaratishimiz mumkin bo’lsa», dedi professor Balmus, «biz qarigan jamiyat uchun juda zarur bo’lgan terapiyalarni olib kelishimiz mumkin edi.»
Sanderlend va Janubiy Shildsdagi kasalxonalar genetik kasalliklar bo’yicha milliy tadqiqotda ishtirok etmoqda.
Tovus o’rgimchaklarining turlari boshqa hayvonlarga qaraganda ko’proq, olimlarning fikricha, ular sababini bilishlari mumkin.
Tibbiy epizoddan o’n to’rt yil o’tgach, genetik test Kris Vorvudning davolanishining bir qismidir.
Ruandadagi tadqiqot urg’ochi tog ‘gorillalari o’rtasidagi ijtimoiy aloqaning ahamiyatini ochib beradi.
Kuba va Buyuk Britaniyadagi tadqiqotchilar birgalikda go’zal, ammo yo’qolib ketish xavfi ostida turgan Polymita salyangi biologik sirlarini ochish ustida ishlamoqda.
«`