Margaret Tetcherdan ilhomlanib, Sanae Takaichi Yaponiyaning «Temir xonimi» bo’lishga intilmoqda.
Oldingi ikki urinishdan so’ng, Sanae Takaichi uzoq yillik orzusini amalga oshirdi.
64 yoshli ayol Liberal Demokratik Partiyaning (LDP) 70 yilligida uning yetakchisi etib saylandi va shu bilan Yaponiyaning birinchi ayol bosh vaziri bo’lish imkoniyatini yaratdi.
Sobiq hukumat vaziri, teleboshlovchi va bir vaqtlar og’ir metall musiqachisi bo’lgan u endi janjallar fonida saylovchilarning ishonchini qayta tiklashga harakat qilayotgan partiyani boshqarish, shuningdek, o’ta o’ng qanotning o’sishiga qarshi kurashish vazifasi bilan yuzma-yuz kelmoqda.
1961 yilda Nara prefekturasida tug’ilgan Takaichining ofis xodimi otasi va politsiyachi onasi bilan o’sishi siyosat olamidan uzoq edi.
Bir vaqtlar og’ir metall barabanchisi bo’lgan u ko’plab baraban tayoqchalarini olib yurishi va kuchli chiqishlar paytida ularni sindirishi bilan mashhur edi. U, shuningdek, suvga sho’ng’ishni yaxshi ko’rardi va avtomobil ishqibozi edi, uning sevimli Toyota Suprasi hozir Nara muzeyida namoyish etilmoqda.
Siyosatga kirishdan oldin Takaichi qisqa muddat teleboshlovchi bo’lib ishlagan.
Uning siyosiy uyg’onishi 1980-yillarda AQSh-Yaponiya savdo ziddiyatlari paytida sodir bo’lgan. Amerikaning Yaponiyaga bo’lgan nuqtai nazarlarini tushunishga intilib, u Yaponiyani tanqid qilishi bilan tanilgan kongressmen Demokrat Patrisiya Shrederda ishladi.
Takaichi amerikaliklarning yapon, xitoy va koreys tillari va oshxonalarini chalkashtirib yuborishini, Yaponiyaning Xitoy va Janubiy Koreya bilan qanday qilib birga guruhlanganini kuzatdi.
«Agar Yaponiya o’zini himoya qila olmasa, uning taqdiri har doim AQShning sayoz fikriga bog’liq bo’ladi», degan xulosaga keldi u.
U birinchi marta 1992 yilda parlament ofisiga mustaqil nomzod sifatida qatnashdi, ammo muvaffaqiyatga erisha olmadi.
U bir yil o’tib o’rinni qo’lga kiritib, 1996 yilda LDPga qo’shildi. Shundan beri u 10 marta parlament a’zosi etib saylandi, faqat bir marta mag’lubiyatga uchradi va partiya ichida taniqli konservativ ovoz sifatida o’zini namoyon qildi.
U, shuningdek, iqtisodiy xavfsizlik vaziri, savdo va sanoat bo’yicha davlat vaziri, ichki ishlar va kommunikatsiyalar vaziri sifatida rekord darajadagi lavozimlarda ishlagan.
2021 yilda Takaichi dastlab LDP yetakchiligi poygasiga kirdi, ammo Fumio Kishidaga yutqazdi. U 2024 yilda yana urinib ko’rdi va ovoz berishning birinchi bosqichida yetakchilik qildi, ammo oxir-oqibat Shigeru Ishibaga yutqazdi.
Bu yil, uchinchi urinishida u g’alabani ta’minladi va parlament tomonidan tasdiqlangandan so’ng Yaponiyaning birinchi ayol bosh vaziri bo’lish yo’liga chiqdi.
«Mening maqsadim Temir xonim bo’lish», dedi u yaqinda bo’lib o’tgan kampaniyasi davomida bir guruh maktab o’quvchilariga.
Takaichi – turmush qurgan ayollarga qizlik familiyalarini saqlab qolishga ruxsat beruvchi qonunchilikka doimiy ravishda qarshi chiqqan, bu an’analarga putur etkazadi, deb hisoblaydigan qat’iy konservatordir. U, shuningdek, bir jinsli nikohlarga ham qarshi.
Biroq, u yaqinda o’z pozitsiyasini o’zgartirdi. Kampaniyasi davomida u enagalarning to’lovlarini qisman soliqdan chegirib tashlashga va korporativ soliq imtiyozlarini o’z hududida bolalar parvarishi xizmatlarini ko’rsatadigan kompaniyalarga taklif qildi.
Uning oilasi va shaxsiy tajribasi uning siyosiy takliflarini shakllantiradi: ayollar salomatligi uchun kasalxona xizmatlarini kengaytirish, uy xo’jaliklariga ko’maklashuvchilarni ko’proq tan olish va Yaponiyaning qarib borayotgan jamiyati uchun parvarishlash variantlarini yaxshilash.
«Men hayotimda uch marta hamshiralik va parvarishlashni shaxsan boshdan kechirdim», dedi u. «Shuning uchun mening qat’iyatim parvarishlash, bolalarni tarbiyalash yoki bolalarning maktabga borishdan bosh tortishi sababli ishlarini tashlab ketishga majbur bo’lgan odamlar sonini kamaytirish uchun yanada kuchaydi. Men odamlar o’z faoliyatidan voz kechishga majbur bo’lmaydigan jamiyatni yaratmoqchiman.»
Marhum Shinzo Abening shogirdi sifatida u uning yuqori davlat xarajatlari va arzon qarz olishga asoslangan «Abenomika» iqtisodiy strategiyasini qayta tiklashga va’da berdi.
U Yaponiyaning urushda halok bo’lganlarini, jumladan, urush jinoyatlarida aybdor deb topilganlarni ham sharaflaydigan bahsli Yasukuni ibodatxonasiga tez-tez tashrif buyurgan.
U, shuningdek, mamlakatning o’zini-o’zi mudofaa qilish kuchlariga qo’yilgan konstitutsiyaviy cheklovlarni yumshatishni yoqlab chiqdi, ularga hozirda hujum qila oladigan qurollarga ega bo’lish taqiqlangan.
1955 yilda tashkil etilganidan beri LDP Yaponiya siyosatida hukmronlik qilib kelmoqda, ammo sekinlashgan iqtisodiyot, demografik pasayish va ijtimoiy norozilik fonida o’z pozitsiyalarini yo’qotmoqda.
Takaichi LDPning o’ng qanot fraktsiyasini ifodalaydi va uni saylash orqali partiya o’ta o’ng qanot Sanseito partiyasiga o’tib ketgan konservativ saylovchilarni qaytarib olishga umid qilmoqda.
«Yaponiya birinchi» platformasida kampaniya olib borgan Sanseito yaqinda bir o’rindan 15 o’ringa ko’tarildi va konservativ saylovchilarni o’ziga tortdi. LDP parlamentning ikkala palatasida ham ko’pchilikni yo’qotdi.
Takaichining o’zi ovoz berishning birinchi bosqichida g’alaba qozonganidan keyin nutqida bu masalani tan oldi: «Biz ayniqsa, asosiy tarafdorlarimiz, konservatorlar va partiya a’zolarimizdan qattiq tanqidga uchradik.»
«LDP Yaponiya hozirgi va kelajagi uchun o’zgarishi kerak. Biz doimo milliy manfaatlarni birinchi o’ringa qo’yamiz va mamlakatni muvozanat hissi bilan boshqaramiz.»
Parlament uning bosh vazir sifatidagi lavozimini 15 oktyabrda tasdiqlashi kutilmoqda.
Ichimliklar giganti shu hafta hujum uning ichki operatsiyalariga katta ta’sir ko’rsatganini aytdi.
Pop guruhi AKB48 muxlislardan odamlar yozgan qo’shiq va sun’iy intellekt tomonidan yozilgan yana bir qo’shiqdan o’zlarining keyingi singlini tanlashni so’radi.
Sentyabr oyida yaponiyalik yuz yoshlililar soni 99 763 taga yetdi, ularning 88 foizini ayollar tashkil etdi.
Yaponiyaning keyingi yetakchisi ancha zaiflashgan hukumatni boshqarish vazifasiga duch keladi.
Bosh vazir Yaponiya iqtisodiy qiyinchiliklarga duch kelganida ishonchni uyg’otish uchun kurashdi.