«`html
Kabinet vazirining soʻzlariga koʻra, Buyuk Britaniya armiyasining asosiy eʼtibori Angliya kanalini kesib oʻtayotgan boshpana izlovchilarni toʻxtatishdan koʻra, milliy mudofaaga qaratilgan.
AQSh prezidenti Donald Tramp oʻzining yaqinda boʻlib oʻtgan davlat tashrifi chogʻida Buyuk Britaniyaga noqonuniy migratsiyaga qarshi kurashda harbiy ishtirok etish imkoniyatini taklif qildi.
Biroq, Savdo vaziri Piter Kayl bu taklifni rad etdi va BBC Breakfast dasturida Buyuk Britaniya Chegara xizmati aynan mamlakat chegaralarini nazorat qilishga vakolatli ekanligini aytdi.
Xabarlarga koʻra, juma kuni erta tongda taxminan 1000 nafar migrant kanalni kesib oʻtgan, bu hukumatning Fransiya bilan «bitta kirsa, bitta chiqadi» kelishuvi doirasida yana ikkita deportatsiya bilan bir vaqtga toʻgʻri keldi.
Shimoliy Fransiyadan oltita qayiq joʻnab ketgan deb ishoniladi, chunki kontrabandachilar kanalning odatda shamolli sharoitlaridagi tinchlikdan foydalanishdi. Dengiz notinchligi tufayli oʻtishlar bir hafta oldin toʻxtatilgan edi.
Fransiya hukumati juma kuni dengizda qiyinchiliklarga duch kelgan 23 kishini qutqardi; ammo, boshqalar yordamdan bosh tortishdi va Buyuk Britaniya tomon yoʻl olishni davom ettirdilar.
Migrantlar, jumladan, ikki nafar yosh bola keyinchalik Dover portidan avtobusda tashib ketilayotgani kuzatildi.
Ichki ishlar vazirligi shanba kuni 1000 ta oʻtish koʻrsatkichini tasdiqlashi kutilmoqda. 2025-yilda shu vaqtgacha taxminan 32 000 kishi sayohat qildi, bu yil uchun rekorddir.
Juma kuni ertalab, Eritreyalik bir erkak hukumatning Fransiya bilan kelishuvi asosida deportatsiya qilingan ikkinchi migrantga aylandi, uning chiqarib yuborilishining oldini olish uchun Oliy sudga bergan shikoyati rad etilgandan soʻng.
Ichki ishlar vazirligi ushbu ish natijasini taʼminlash uchun odam savdosiga oid qoidalarni muvaffaqiyatli kuchaytirdi.
Juma kuni tushdan keyin Ichki ishlar vazirligi manbalari Eronlik erkak ham kichik qayiqda kanalni kesib oʻtgandan soʻng Fransiyaga qaytarilganini tasdiqladi.
Payshanba kuni Chequersda boʻlib oʻtgan matbuot anjumanida Prezident Tramp harbiy aralashuv Leyboristlar hukumatining diplomatik yondashuvidan koʻra samaraliroq toʻsiq boʻlishini aytdi, bu yondashuv qaytarish boʻyicha muzokaralar olib borishga va sud koʻrsatmalarini kuchaytirishga qaratilgan.
Bosh vazirning qishloq qarorgohida Ser Kir Starmer bilan birga nutq soʻzlagan Tramp bunday kuch zarur ekanligini taʼkidladi, chunki noqonuniy migratsiya «mamlakatlarni ichkaridan yoʻq qiladi».
U shunday dedi: «Sizga odamlar kelmoqda va men bosh vazirga buni toʻxtatishimni aytdim va harbiy kuchlarni chaqirsangiz ham, qanday vositalardan foydalansangiz ham, ahamiyati yoʻq».
AQSh prezidentining daʼvolari haqida soʻralganda, Kayl BBC Breakfast dasturida shunday javob berdi: «Xoʻsh, u harbiy kuchlardan foydalanishni taklif qildi, lekin bizda hozir tashkil etilgan va mustahkamlangan va ushbu hukumat ostida yangi vakolatlarga ega boʻlgan Buyuk Britaniya Chegara xizmati bor».
«Aslida, dengiz floti Buyuk Britaniya Chegara xizmati bilan ishchi aloqaga ega va zarurat tugʻilganda dengiz flotiga murojaat qilish mumkin, shuning uchun bizning harbiy kuchlarimiz va chegaralarimizni xavfsiz va ishonchli saqlash oʻrtasida bizga kerak boʻlgan funktsional munosabatlar mavjud».
«Ammo hozir bizga kerak boʻlgan narsa – bu bizning armiyamiz butun dunyo boʻylab milliy mudofaamiz bilan bevosita bogʻliq boʻlgan barcha asosiy masalalarga qaratilgan».
Soya mudofaa vaziri Jeyms Kartlidj Trampning noqonuniy migratsiyani kamaytirish uchun harbiylardan foydalanish mumkinligi haqidagi taklifini rad etib, bu «juda murakkab» boʻlishini aytdi.
U BBC Look Eastga shunday dedi: «Bizda chegara xizmati bor… bizga toʻsiq kerak» va Konservativ hukumatning Ruanda rejasini misol qilib keltirdi, u «juda samarali» boʻlishini aytdi.
Oliy sud Afrika davlatini inson huquqlarining buzilishi tufayli umuman xavfsiz deb hisoblab boʻlmaydi degan qarorga keldi va reja Leyboristlar oʻtgan yili hokimiyatga kelganidan deyarli darhol bekor qilindi.
Tramp AQShning janubiy chegarasida kirib kelayotgan migrantlar uchun boshpana berishni keng qamrovli taqiqlashni amalga oshiruvchi bir qator farmonlar chiqardi va chegara xavfsizligiga yordam berish uchun qoʻshinlarni yubordi.
AQSh chegara patrul xizmati tomonidan migrantlarni hibsga olish Tramp hokimiyatga kelganidan beri kamayib bormoqda.
Konservatorlar va Reform UK migratsiya boʻyicha qatʼiyroq choralar koʻrishga chaqirmoqda, Reform esa Buyuk Britaniyaga kichik qayiqda kelgan har bir kishining boshpana talab qilishini taqiqlashini aytdi.
Hech bir partiya harbiy kuch ishlatishni taklif qilmadi, garchi Nayjel Faraj Reform hukumati kichik qayiqlarni Fransiyaga qaytarib olib borishini aytdi «mutlaq soʻnggi chora sifatida».
Mudofaa vazirligi yaqinda shunday dedi harbiy aktivlar «mudofaa vazifalari uchun» sotib olingan va noqonuniy migratsiyaga qarshi kurashish uchun «optimallashtirilmagan».
Buyuk Britaniya Qoʻshma Kuchlari qoʻmondonligining sobiq qoʻmondoni general Ser Richard Barrons Britaniya armiyasining ishtiroki migratsiya oqimlari bilan bogʻliq «juda boshqacha geografiya» bilan cheklanishidan ogohlantirdi.
BBC Radio 4 dagi The World Tonight dasturida gapirar ekan, u shunday dedi: «Agar ular juda ehtiyotkorlik bilan muvofiqlashtirilmagan boʻlsa, menimcha, Fransiya fransuz sohillarida Britaniya qoʻshinlaridan unchalik xursand boʻlmaydi».
Uning qoʻshimcha qilishicha, harbiylar tijorat dronlaridan foydalangan holda qayiqlar joyini aniqlash boʻyicha mavjud saʼy-harakatlarga «unchalik koʻp narsa qoʻshishi» dargumon.
«Migrantlar Buyuk Britaniyaga kelganida, Ichki ishlar vazirligida ularni yigʻishtirish uchun tizim mavjud va harbiylar bunga ishchi kuchi qoʻshadi, lekin ular muammoni oʻzgartirmaydi».
Ichki ishlar vaziri Shabana Mahmud oʻzi «bezovta qiluvchi, soʻnggi daqiqalardagi daʼvolar» deb atagan narsaga qarshi kurashishga vaʼda berdi va Kayl uni migrantlarni qaytarish boʻyicha uchuvchi «bitta kirsa, bitta chiqadi» sxemasining muvaffaqiyatini taʼminlash uchun «qattiq harakat qilmoqda» deb taʼrifladi.
«Biz bu yerda boʻlishga haqqi boʻlmagan odamlarni imkon qadar tezroq qaytarishga ishonch hosil qilmoqdamiz», dedi u va sud orqali «koʻplab ishlar» oʻtayotganini qoʻshimcha qildi.
Qaytishlar soni boʻyicha biron bir maqsadli koʻrsatkich bormi, degan savolga Kayl shunday javob berdi: «Bizning maqsadimiz – qirgʻoqqa kelgan va qolishga haqqi boʻlmagan har bir kishi mamlakatdan chiqarib yuborilishini taʼminlash, bu bizning maqsadimiz.
«Biz tizimni toʻliq nazorat qilmoqchimiz, odamlar tez, samarali va tezkor ravishda yetkazib beradigan ishlaydigan tizimni koʻrishlarini taʼminlamoqchimiz, odamlar bu yerga umuman kelmasin, bu bizga kerak boʻlgan toʻsiqdir».
Hozirda kichik qayiqda Buyuk Britaniyaga kelgan 100 ga yaqin erkak Xitrou yaqinidagi immigratsiya olib tashlash markazlarida saqlanmoqda va ushbu sxema boʻyicha Fransiyaga olib ketilishi mumkin.
Ichki ishlar vazirligi kelasi hafta davomida qoʻshimcha deportatsiya reyslari rejalari haqida eʼlon qildi va hukumatning migrantlarga olib tashlashga qarshi dalillar taqdim etish uchun vaqtni qisqartirishga qaratilgan murojaatini boshladi.
Sxema avgust oyining boshida kuchga kirganidan beri 5500 dan ortiq migrant Buyuk Britaniyaga yetib keldi, ammo hukumat davom etayotgan olib tashlash reyslari toʻsiq boʻlib xizmat qilishiga umid qilmoqda.
Siyosiy tahlillarni oʻqish, Buyuk Britaniya boʻylab tushunchalarga ega boʻlish va muhim daqiqalar bilan tezlashish uchun bizning Politics Essential yangiliklar byulletenimizga obuna boʻling. U har hafta ish kunlarida toʻgʻridan-toʻgʻri elektron pochtangizga yetkaziladi.
Iyun oyida aʼzo davlatlar mudofaa xarajatlarini koʻpaytirishga kelishib oldilar va NATOning oʻzaro xavfsizlik kafolatini yana bir bor tasdiqladilar.
Eʼlonda dasturning «suiisteʼmol qilinishi» tilga olinadi va toʻlov amalga oshirilmasa, kirishni cheklaydi.
AQSh federal sudyasi Trampning gazetaga qarshi daʼvosining mazmuni bilan bogʻliq muammolarni keltirib chiqardi va unga tuzatish kiritish uchun 28 kun berdi.
AQShga har qanday davlat tashrifi qirol Charlzning 2022-yilda taxtga oʻtirganidan keyingi birinchi tashrifi boʻladi.
Amerikaning yetakchi kechki teleboshlovchilari Jimmi Kimmelning ishdan chetlatilishini «soʻz erkinligiga nisbatan ochiq hujum» deb taʼkidlamoqda.
«`