«`html
Braziliya prezidenti Luis Inasiu Lula da Silva BBCga bergan eksklyuziv intervyusida sobiq AQSh prezidenti Donald Tramp bilan «hech qanday aloqasi yo’qligini» aytdi.
Lula Trampni tez-tez tanqid qilib kelgan bo’lsa-da, bu bayonot uning o’zi va AQShdagi hamkasbi o’rtasida aloqa uzilganiga ishonishining eng aniq belgisi bo’ldi.
AQSh Braziliya bilan savdo balansi ijobiy bo’lishiga qaramay, Donald Tramp iyul oyida Braziliya tovarlariga 50% boj kiritdi va buni Braziliyaning sobiq o’ng qanot prezidenti Jair Bolsonaroning davlat to’ntarishi ayblovi bo’yicha davom etayotgan sud jarayoni bilan izohladi.
Lula bu bojxona tariflarini «juda siyosiy» deb baholadi va AQSh iste’molchilari Braziliya xomashyosi uchun yuqori narxlar orqali yukni o’z zimmalariga olishlarini ta’kidladi.
Tramp ma’muriyatining tariflari Braziliyaning AQShga eksportiga salbiy ta’sir ko’rsatdi, jumladan, Lula qimmatroq bo’lishini kutayotgan kofe va mol go’shti kabi mahsulotlar: «Amerika xalqi prezident Trampning Braziliya bilan munosabatlarida yo’l qo’ygan xatolari uchun to’laydi.»
Ta’kidlash joizki, ikki rahbar hech qachon to’g’ridan-to’g’ri muloqot qilmagan. Aloqa o’rnatish yoki munosabatlarni rivojlantirishga urinishlar yo’qligi haqidagi savolga Prezident Lula shunday javob berdi: «Men hech qachon qo’ng’iroq qilishga urinmadim, chunki u hech qachon suhbatlashishni xohlamagan.»
Tramp ilgari Lulani «istalgan vaqtda unga qo’ng’iroq qilishga» taklif qilgan edi. Biroq, Lulaning ta’kidlashicha, Tramp ma’muriyati a’zolari «gaplashishni xohlamaydilar».
U BBCga AQSh tariflari haqida Braziliya yangiliklari orqali xabar topganini aytdi.
Trampga murojaat qilib, u AQSh prezidenti «madaniy tarzda muloqot qilmadi. U ularni [tariflarni] o’z portalida – ijtimoiy tarmoqlarda e’lon qildi.»
AQShdagi hamkasbi bilan munosabatlarini aniqlash so’ralganda, u shunchaki: «Hech qanday aloqa yo’q», dedi.
Lula AQSh rahbari bilan keskin munosabatlarini istisno sifatida ko’rsatib, AQShning sobiq prezidentlari, Buyuk Britaniya Bosh vazirlari, Yevropa Ittifoqi, Xitoy, Ukraina, Venesuela va «dunyodagi barcha davlatlar» bilan o’rnatgan munosabatlarini ta’kidladi.
Braziliya prezidentining bu yil Rossiyada Ikkinchi jahon urushi yubileyi nishonlanishida ishtirok etishi uning Prezident Putin bilan aloqalari davom etayotganini ko’rsatadi. Tramp va Putin bilan munosabatlarining qiyosiy xususiyati haqida savol berilganda, u oxirgi munosabatlarni himoya qildi va ularning «avvalgi davrlarda» prezidentlik lavozimlarida birga ishlaganliklarini ta’kidladi.
«Mening Tramp bilan aloqam yo’q, chunki Tramp birinchi marta saylanganida men prezident emas edim. Uning munosabatlari Braziliya bilan emas, Bolsonaro bilan», – deya aniqlik kiritdi Lula.
U, shuningdek, yaqinlashib kelayotgan Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasida Tramp bilan uchrashib qolsa, «uni kutib olaman, chunki men madaniyatli fuqaroman», deb ta’kidladi. Biroq, u Tramp «Amerika Qo’shma Shtatlari prezidenti bo’lishi mumkin, [lekin] u dunyoning imperatori emas!», deb qo’shib qo’ydi.
Lulaning Trampni tanqidiga izoh so’ralganda, Oq uy vakili BBCni AQSh prezidentining Braziliya bo’yicha avvalgi ommaviy bayonotlariga yo’naltirdi.
Lula yaqinda sudlangan vorisi Jair Bolsonaroning ahvoliga ham to’xtalib o’tdi.
Braziliya Oliy sudining 4-1 ko’pchilik ovozi bilan sobiq prezident Lulaga saylovda yutqazganidan keyin davlat to’ntarishini rejalashtirganlikda aybdor deb topildi va 27 yilga ozodlikdan mahrum etildi.
Lula BBCga Bolsonaro va uning sheriklari «mamlakatga zarar yetkazganini, davlat to’ntarishiga urinishganini va mening o’limimni rejalashtirganini» aytdi.
Bolsonaroning advokatlari beradigan shikoyatlarga ishora qilib, Lula Bolsonaroning «o’z himoyasini davom ettirishiga» umid qilishini, lekin «hozircha u aybdor», dedi.
U, shuningdek, Trampni Bolsonaroning ta’qibga uchrayotgani va AQSh rahbari Braziliyada demokratiya yo’qligi haqidagi da’volari bilan «haqiqatni o’ylab topgani» uchun tanqid qildi.
Lula BBCga, agar 2021-yil 6-yanvarda Kapitoliyga bostirib kirish AQShda emas, Braziliyada sodir bo’lganida, Tramp sudga tortilishi mumkinligini aytdi.
BBCga bergan keng qamrovli intervyusida u Birlashgan Millatlar Tashkilotini isloh qilishni ham yoqladi.
U BMT Xavfsizlik Kengashining doimiy a’zolari bo’lgan beshta davlat – qarorlarga veto qo’yish huquqiga ega ekanligini va bu Ikkinchi jahon urushida g’alaba qozonganlar foydasiga muvozanatni buzganini, Braziliya, Germaniya, Hindiston, Yaponiya, shuningdek Afrika davlatlari kabi milliardlab odamlarni ifodalovchi davlatlarni chetlab o’tganini tanqid qildi.
Uning so’zlariga ko’ra, natijada BMT «mojarolarni hal qilishga qodir emas» va beshta doimiy a’zo urushga kirish haqida «bir tomonlama» qarorlar qabul qilmoqda.
U adolatsiz saylovlar va inson huquqlarining buzilishi hujjatlashtirilgan Rossiya va Xitoy bilan davom etayotgan ittifoqlarini himoya qildi va shu bilan birga «demokratik» BMTga chaqirdi.
Rossiya Ukrainaga qarshi urush olib borayotgan bir paytda, Braziliyaning Rossiya neftini sotib olishi haqidagi savolga u Braziliya Ukrainani Rossiya tomonidan bosib olinishini qoralagan birinchi davlatlardan biri ekanligini va «Braziliya Rossiyani moliyalashtirmaydi, biz Rossiyadan neft sotib olamiz, chunki Xitoy, Hindiston, Buyuk Britaniya yoki AQSh kabi biz ham neft sotib olishimiz kerak».
Uning so’zlariga ko’ra, agar BMT «faoliyat ko’rsatganda» na Ukraina urushi, na G’azo urushi – u «urush emas», balki «genotsid» deb ta’riflagan – sodir bo’lmagan bo’lar edi.
BBC Prezident Luladan noyabr oyida bo’lib o’tadigan COP30 iqlim sammiti haqida so’radi, unda Braziliya Amazonka shahri Belemda dunyo liderlariga mezbonlik qiladi.
Mamlakat ichkarisida Braziliya prezidenti Amazonka daryosining og’zi yaqinida neft qidiruv burg’ulashlarini qo’llab-quvvatlagani uchun tanqidlarga uchradi.
Braziliyaning davlat neft kompaniyasi Petrobas va boshqa firmalar qidiruv ishlari uchun bloklar sotib olishdi va litsenziyalarni kutishmoqda.
Uning atrof-muhit vaziri Marina Silva rejalarga keskin qarshi chiqdi va ba’zi tabiatni muhofaza qilish guruhlari Amazonka yaqinidagi suvlarda neft to’kilishi xavfi borligidan xavotirda.
Prezident Lula Braziliya tadqiqotlarida qonunlarga qat’iy rioya qilayotganini va agar neft to’kilishi sodir bo’lsa, «Braziliya javobgar bo’lishini va har qanday muammoni hal qilishini» ta’kidladi.
U fossil yoqilg’isiz dunyoni qo’llab-quvvatlashini, lekin «bu vaqt hali kelmagan», deb qo’shib qo’ydi.
«Energiya o’tishiga tayyor bo’lgan va fossil yoqilg’isidan voz kechishga qodir bo’lgan har qanday davlatni bilmoqchiman», – deb javob berdi u. Ammo bu masala so’l qanot tarafdorlari orasida bahsli bo’lib chiqdi.
79 yoshli Lula 2026-yilgi prezidentlik saylovlarida yana ishtirok etish-etmaslik haqida hali qaror qabul qilmaganini aytdi.
Uning so’zlariga ko’ra, uning sog’lig’i va partiyasi bunga ta’sir qiladi, shuningdek, bu siyosiy jihatdan qulaymi va uning g’alaba qozonish imkoniyati bormi, degan savol ham muhim.
Lula so’nggi paytlarda so’rovlarda pasayishga uchradi, lekin Tramp Braziliyaga tariflar kiritganidan so’ng ko’tarilishga erishdi.
U o’z merosi ochlikni kamaytirish, ishsizlikni kamaytirish va ishchilar sinfining daromadlarini oshirishni o’z ichiga olishini aytib xulosaladi.
Prezident Klaudiya Sheynbaum va Bosh vazir Mark Karneyning uchrashuvi yangi iqtisodiy ikki tomonlama munosabatlarni boshlashga qaratilgan.
Davlat tashrifi payshanba kuni davom etadi, chunki u qirollik tomoshasidan Bosh vazir Kir Starmer bilan siyosiy muzokaralarga o’tadi
Davlat tashriflari ko’pincha dunyo sahnasida “sartorial diplomatiyadan” foydalanish imkoniyati sifatida ko’riladi.
Havo harakatini boshqaruvchilar Spirit reysini ogohlantirishdi, chunki u Prezident Donald Trampning samolyotiga Buyuk Britaniyaga davlat tashrifi uchun uchib ketayotganida juda yaqin kelgan.
Qirol Charlz Donald Trampni Buyuk Britaniyaga davlat tashrifining birinchi to’liq kunida Vindzor qasrida qabul qiladi.
«`