«`html
Soyali Tashqi Ishlar Vaziri Devid Lammi Isroil hukumatining mintaqadagi azob-uqubatlarning «yangi cho’qqilari»ni ta’kidlagan holda, G’azodagi tinch aholi duch kelayotgan og’ir ahvolga nisbatan o’zining noroziligini bildirdi.
Seshanba kuni BBCga bergan intervyusida Lammi Isroilning javobini «juda umidsizlantiruvchi» deb ta’rifladi va G’azodagi sharoitni «dahshatli» deb baholadi.
Lammining so’zlari Buyuk Britaniya va yana 27 davlatning dushmanlik harakatlarini zudlik bilan to’xtatishga chaqiruvchi va Isroilni G’azo aholisiga yordamni «tomchilatib berishda» ayblagan qo’shma bayonotidan so’ng yangradi.
Bayonot yordam tarqatilishini kutayotgan tinch aholi orasida o’nlab odamlarning o’limi haqidagi xabarlardan so’ng e’lon qilindi. Isroil bayonotni «haqiqatdan uzilgan» deb rad etdi va u «Hamasga noto’g’ri xabar yuboradi» deb ta’kidladi.
G’azoda o’t ochishni to’xtatish bo’yicha ko’plab xalqaro chaqiriqlar avvalroq qilingan bo’lsa-da, eng so’nggi bayonot Isroilning harakatlariga nisbatan tanqidning sezilarli kuchayishini anglatadi.
Bayonotda shunday deyilgan: «Biz yordamni tomchilatib berishni va suv va oziq-ovqatga bo’lgan eng asosiy ehtiyojlarini qondirishga intilayotgan bolalar, shu jumladan, tinch aholining g’ayriinsoniy o’ldirilishini qoralaymiz. 800 dan ortiq falastinlik yordam izlayotgan vaqtda o’ldirilgani dahshatli holatdir.»
Dushanba kuni G’azodagi Hamas boshqaruvidagi Sog’liqni saqlash vazirligi dam olish kunlari oziq-ovqat ta’minotini kutayotgan paytda Isroil otishmasi natijasida 100 dan ortiq falastinlik o’ldirilganini xabar qildi.
Vazirlik, shuningdek, oldingi 48 soat ichida 12 nafar bola, shu jumladan 33 kishi ochlik oqibatida vafot etganini ma’lum qildi.
Sog’liqni saqlash vazirligi ma’lumotlariga ko’ra, 2023 yilda mojarolar boshlanganidan beri ochlik bilan bog’liq o’limlarning umumiy soni 101 taga yetdi, ularning 80 nafari bolalar.
BBC Breakfastda so’zga chiqqan Lammi shunday dedi: «Siz begunoh bolalarning ovqat uchun qo’llarini cho’zayotganini va ularning otib o’ldirilganini ko’rsangiz… albatta, Britaniya bu haqda gapirishi kerak.»
U qo’shimcha qildi: «Bu odatda diplomat bo’lishga harakat qilayotgan tashqi ishlar vaziri tomonidan ishlatiladigan so’zlar emas.»
Tavsiflangan voqealar urush jinoyatlarini tashkil etadimi, degan savolga javoban, Lammi bunday qaror Xalqaro jinoiy sud va Xalqaro sudning huquqiy ekspertlarining vakolatiga kirishini aytdi.
U yana shunday dedi: «Rostini aytsam, bu advokatlardan ham o’tib ketdi, men bu urushning tugashini xohlayman. Britaniya xalqi televizor ekranlarida dahshatlarni ko’rib turibdi va ular bu urush tugashi kerak va tugatiladi deb hisoblashadi.»
«Ular biz ko’rayotgan bolalarning azob chekayotganidan juda xafa bo’lishadi.»
Hukumat 2024 yilda Isroilga «hujumkor» maqsadlarda ishlatilishi mumkin bo’lgan uskunalar uchun berilgan 350 ta qurol eksporti litsenziyasidan 30 tasini to’xtatib qo’ydi.
Qurol sotishga qo’shimcha cheklovlar kiritish imkoniyati haqidagi savolga javoban, Lammi G’azoda ishlatilishi mumkin bo’lgan qurollarni yetkazib berishni to’xtatib qo’yganidan mamnunligini bildirdi.
Lammining aytishicha, agar «Isroil hukumati bu urushni qanday olib borayotganida o’zgarish alomatlari bo’lmasa», Buyuk Britaniya «kelgusi haftalarda ko’proq ish qiladi».
U Buyuk Britaniya hukumati qanday harakatlarni ko’rib chiqayotgani haqida batafsil ma’lumot berish «o’rinli bo’lmasligini» aytdi va «bardavom o’t ochishni to’xtatish»ga yana bir bor chaqirdi.
«Afsuski, hozircha xalqaro hamjamiyat bu urushni tugata olmadi», dedi u va Buyuk Britaniya buni qilish uchun «bir tomonlama harakat qila olmasligini» va «ittifoqchilarimiz bilan hamkorlikda ishlashi» kerakligini qo’shimcha qildi.
Soyali Sog’liqni saqlash vaziri Ues Striting «Falastin davlatini tan olishga hali imkoniyat bor ekan, tan olishga» chaqirdi.
U deputatlarga Isroilning tibbiyot xodimlari va yordam olishga urinayotgan tinch aholiga hujumlari «qonuniy o’zini himoya qilishdan tashqari, tinchlik istiqbollariga putur yetkazadi» dedi.
Isroil may oyida G’azoga yordam yetkazib berishga nisbatan 11 haftalik to’liq blokadani qisman yengillashtirganidan beri va AQSh bilan birgalikda BMT nazorat qiladigan mavjud tizimni chetlab o’tish uchun G’azo Gumanitar Jamg’armasi (GHF) tomonidan boshqariladigan yangi yordam tizimini yaratishga yordam berganidan beri falastinliklarning oziq-ovqat kutayotgan paytida o’ldirilishi haqida deyarli har kuni xabarlar kelib turibdi.
Isroilning aytishicha, AQShning xususiy xavfsizlik pudratchilaridan foydalanib, Isroil harbiy zonalari ichidagi joylardan oziq-ovqat paketlarini tarqatadigan ushbu tizim Hamasning ta’minotni o’g’irlashiga yo’l qo’ymaydi.
Ammo BMT va uning hamkorlari buni xavfli va betaraflik, neytrallik va mustaqillikning gumanitar tamoyillarini buzish deb atab, u bilan hamkorlik qilishdan bosh tortdilar.
Isroil 2023 yil 7 oktyabrda Hamas boshchiligidagi Isroil janubiga qilingan hujumga javoban G’azoda urush boshladi, unda taxminan 1200 kishi halok bo’ldi va 251 kishi garovga olindi.
O’shandan beri G’azoda 59 000 dan ortiq odam halok bo’ldi, deb xabar beradi hududning sog’liqni saqlash vazirligi.
G’azo aholisining aksariyati bir necha bor ko’chirilgan va uylarning 90% dan ortig’i shikastlangan yoki vayron bo’lgan deb taxmin qilinadi. Sog’liqni saqlash, suv ta’minoti, sanitariya va gigiena tizimlari qulab tushdi va oziq-ovqat, yoqilg’i, dori-darmon va boshpana tanqisligi kuzatilmoqda.
Isroil tinch aholining azob-uqubatlari «yangi cho’qqilarga yetdi» degan qo’shma bayonotni rad etdi.
Markaziy shahar G’azo-Isroil urushi davrida katta quruqlik operatsiyasidan holi bo’lgan kam sonli hududlardan biridir.
Isroil Mudofaa Kuchlari (IDF) «ogohlantiruvchi o’qlar otganini» aytdi va xabar qilingan o’limlar soniga e’tiroz bildirdi.
Suveydada beduin va druz jangchilari o’rtasidagi to’qnashuvlarda yuzlab odamlar halok bo’ldi, deyiladi xabarlarda, chunki hukumat tartibni qayta tiklashga intilmoqda.
Hamas boshqaruvidagi sog’liqni saqlash vazirligi va fuqarolik mudofaa agentligining ma’lumotlariga ko’ra, G’azo Gumanitar Jamg’armasi tomonidan boshqariladigan ikkita hudud yaqinida 100 dan ortiq odam jarohatlangan.
«`