Keniyalik taniqli faol Boniface Mvangi o’q-dorilarning noqonuniy egaligi bo’yicha rasman ayblanmoqda. Xabarlarga ko’ra, ayblovlar o’tgan oyda sodir bo’lgan norozilik namoyishlari bilan bog’liq bo’lib, unda kamida 19 kishi halok bo’lgan.
Janob Mvangi ayblovlarni rad etdi va hibsga olinganidan so’ng garov evaziga ozod qilindi.
Politsiya tomonidan berilgan dastlabki bayonotlardan farqli o’laroq, janob Mvangi «terrorchilik harakatlarini osonlashtirish»da ayblanmadi.
Yakshanba kuni tergovchilar janob Mvangining Nayrobining chekkasida joylashgan Lukenya shahridagi uyini tintuv qilish natijasida telefonlar, noutbuk va daftar musodara qilinganini bildirishdi. Bundan tashqari, qattiq disklar, kompyuterlar, ko’zdan yosh oqizuvchi gaz balloni va o’q otilmagan o’q uning shahardagi ofisidan topilgani xabar qilingan.
Janob Mvangining hibsga olinishi, ayniqsa terrorizm ayblovlari bilan bog’liq dastlabki taxminlar keng qoralashga sabab bo’ldi. Inson huquqlari tashkilotlari bu harakatni tanqidiy ovozlarni bostirishga urinish deb baholadi. Faol o’z ayblovlarini rad etib, X da shunday dedi: «Men terrorist emasman».
Taxminiy huquqbuzarliklar 25-iyun kuni hukumatga qarshi namoyishlar bilan bog’liq. Davlat tomonidan moliyalashtiriladigan Keniya Inson Huquqlari Milliy Komissiyasining (KNCHR) ma’lumotlariga ko’ra, namoyishchilar va huquqni muhofaza qilish organlari o’rtasidagi to’qnashuvlarda 19 kishi halok bo’lgan. Tartibsizliklar natijasida yuzlab odamlar jarohatlangan, mulk va biznesga zarar yetgan.
KNCHRning xabar berishicha, 25-iyun kuni o’limning aksariyati o’qotar qurollardan olingan jarohatlar natijasida sodir bo’lgan, inson huquqlari guruhlari esa buning uchun politsiyani ayblamoqda.
Biroq, Ichki ishlar vaziri Kipchumba Murkomen namoyishlarni «isyonkorlik niqobidagi terrorizm» va hukumatni beqarorlashtirishga qaratilgan «konstitutsiyaga zid urinish» deb baholadi. Uning so’zlariga ko’ra, bir nechta politsiya bo’limlariga hujum qilingan, natijada ko’plab xodimlar jarohatlangan va transport vositalari yoqib yuborilgan.
AFP axborot agentligining xabar berishicha, politsiya janob Mvangining uyini va ofisini tintuv qilish uchun ishlatgan orderda faolni norozilik namoyishlari paytida tartibsizliklarni qo’zg’atish uchun «bezorilarga» pul to’laganlikda ayblangan.
Dushanba kuni sud binosi tashqarisida tarafdorlari va jurnalistlar bilan suhbatda janob Mvangi shunday dedi: «Prezident o’z hukumatiga qarshi g’azab uydirilgan va odamlarga pul to’lanmoqda deb o’ylaydi».
«Odamlar [Keniya prezidenti Uilyam] Rutoni bekorga yomon ko’radilar», – deya qo’shimcha qildi u.
Keniya bayrog’ini ushlab turgan va «Men o’z vatanimni sevaman» degan so’zlar yozilgan futbolka kiygan janob Mvangi «butun umri davomida» «bezorilar» bilan hech qachon ishlamaganligini ta’kidladi.
U sud zaliga kirganida, unga hamdardlik bildirish uchun yig’ilgan faol va tarafdorlar davlat madhiyasini kuylashdi.
KNCHRning xabar berishicha, shu oy boshida bo’lib o’tgan keyingi noroziliklarda kamida 38 kishi halok bo’lgan.
O’tgan yilning iyun oyidan beri hukumatga qarshi noroziliklarning ketma-ket to’lqinlarida 100 dan ortiq odam halok bo’ldi. Politsiya bu namoyishlarni bostirishda haddan tashqari kuch ishlatganlikda ayblanmoqda, bu esa o’z navbatida yanada noroziliklarni keltirib chiqardi.
Prezident Uilyam Ruto politsiyani zo’ravon namoyishchilarni o’ldirish o’rniga oyog’iga otishga chaqirdi.
Yakshanba kuni 37 ta huquq tashkilotidan iborat koalitsiya janob Mvangining «asossiz terrorizm ayblovlari» bilan hibsga olinishini qoralab, buni «yuzlab keniyalik yoshlar soxta terrorizm ayblovlari bilan hibsga olingan tizimli tazyiqlarning so’nggi kuchayishi» deb ta’rifladi.
«Javobgarlikni talab qilayotgan yosh namoyishchilarni maqsadli ta’qib qilishdan boshlangan narsa Keniyaning demokratiyasiga qarshi to’liq hujumga aylandi», – deyiladi tashkilotlarning qo’shma bayonotida.
Faxriy siyosatchi va Siaya okrugi gubernatori Jeyms Orengo «Boniface Mvangini va siyosiy ongi yuqori darajada bo’lgan bolalarimizni terrorizmda ayblash kulgili», dedi.
Janob Mvangi avval ham bir necha bor hibsga olingan va ko’plab norozilik namoyishlarining markaziy figurasiga aylangan.
May oyida u va ugandalik faol Agather Atuhayre Tanzaniyada hibsga olingan, u yerga xiyonatda ayblanayotgan Tanzaniyalik muxolifat yetakchisi Tundu Lissuning sudida ishtirok etish uchun borishgan edi.
Bir necha kundan keyin ozodlikka chiqarilgandan so’ng, ikkala shaxs ham o’g’irlab ketilgan, qiynoqqa solingan va jinsiy zo’ravonlikka duchor bo’lganliklarini aytishdi. Shundan so’ng ular ushbu masala bo’yicha Sharqiy Afrika mintaqaviy adliya sudida da’vo arizasi berishdi.
Janob Mvangi Keniyaning eng taniqli va qo’rqmas faollaridan biri sifatida keng e’tirof etiladi, uning hayotining katta qismi ijtimoiy adolatga bag’ishlangan.
U ko’plab norozilik namoyishlarida ko’rinib turgan, ularning ba’zilari dramatik va ramziy harakatlar bilan ajralib turgan. Bunga 2013-yilda qon bilan qoplangan cho’chqalarni parlament darvozasiga olib kelgan namoyish kiradi, bu «ochko’z deputatlar»ning ish haqini oshirishni talab qilishiga norozilik edi.
2024-yilda u odamlarni ko’chalarga tobut olib kelishga chaqirdi, bu deputatlar Keniyaliklardan «o’limgacha» soliq olganliklari va politsiya tomonidan norozilik namoyishlarida o’ldirilgan odamlarni ifodalashi edi.
U o’zining jasur va g’azablantiruvchi harakatlari uchun ko’p marta kaltaklangan, hibsga olingan va ushlab turilgan. U ko’pincha o’zining yillar davomidagi faoliyatidan kelib chiqqan jismoniy va hissiy chandiqlar haqida gapirgan, ammo u hech qachon chekinmagan.
Sobiq fotojurnalist janob Mvangi 2007-yilgi saylovlardan keyin sodir bo’lgan o’limga olib kelgan zo’ravonliklarni hujjatlashtirgani uchun global e’tirofga sazovor bo’ldi. Uning kuchli suratlari inqirozning og’irligini aks ettirdi, unda 1000 dan ortiq odam halok bo’ldi va 350 000 kishi o’z uy-joylaridan ko’chib ketdi.
Keyinchalik u 2008-yilda CNN Africa yilning fotojurnalisti mukofotiga sazovor bo’ldi.
Janob Mvangi bu suratlarni hujjatlashtirish tajribasi unga shaxsiy ta’sir ko’rsatganini va hafsalasini pir qilganini aytdi. Keyinchalik u faollikka o’tdi va o’shandan beri boshqa mukofotlarga sazovor bo’ldi, jumladan, 2020-yilda New African jurnalining Afrika qit’asidagi eng nufuzli 100 kishisi ro’yxatiga kiritildi.
O’tingBBCAfrica.comAfrika qit’asidagi yangiliklar uchun.
Bizni Twitterda kuzating@BBCAfrica, FacebookdaBBC Africayoki Instagramdabbcafrica
Pol Biya dunyodagi eng keksa prezident va u o’zini dolzarb ekanligini ko’rsatmoqchi, ammo ko’pchilik bunga ishonmaydi.
Ishchilar qisman qurilgan inshootda tebranishlarni his qilishganini va teshiklarni qum bilan yopish buyurilganini xabar qilishdi.
Deklaratsiyada aytilishicha, har ikki tomon avgust o’rtalariga qadar yakuniy tinchlik bitimiga imzo chekishi kerak.
Kardiffdagi Somaliland jamiyati 150 yildan ortiq vaqtdan beri mavjud.
Mxvanazining portlovchi da’volari to’xtatib turish va ikkita surishtiruvning boshlanishiga olib keldi.