Atrof-muhit agentligi bir yil ichida suv kompaniyalari bilan bog’liq jiddiy ifloslanish hodisalari 60% ga oshganini xabar qildi.
Ma’lumotlar shuni ko’rsatadiki, 2024-yilda Angliya bo’ylab ifloslanish bilan bog’liq 2801 ta hodisa qayd etilgan bo’lib, bu 2023-yilda qayd etilgan 2174 ta hodisadan sezilarli darajada ko’pdir.
Ulardan 75 tasi baliqchilik, ichimlik suvi manbalari va aholi salomatligiga «jiddiy yoki doimiy» zarar yetkazuvchi hodisalar sifatida tasniflangan bo’lib, bu o’tgan yili 47 ta shunday hodisa qayd etilganidan ko’pdir.
Parlament a’zolarining partiyalararo guruhi bo’lgan Davlat hisoblari qo’mitasi ifloslanish darajasini «achinarli» deb qoraladi, shuningdek, tartibga soluvchi organlarni sanoatda javobgarlikning yetishmasligi uchun tanqid qildi.
Atrof-muhit agentligining ushbu ma’lumotlari suv sanoatini muhim tahlil qilishdan oldin e’lon qilinadi, uni dushanba kuni nashr etish rejalashtirilgan.
Suv komissiyasi raisi Ser Jon Kanliff sektorni atrof-muhit va moliyaviy ko’rsatkichlarini yaxshilashga qaratilgan tavsiyalarni bayon qilishi kutilmoqda.
Juma kuni The Guardian gazetasi tomonidan e’lon qilingan hisobotda Ofwat tartibga soluvchi organini bekor qilish imkoniyatini ham o’z ichiga olgan potentsial islohotlar taklif etildi. Hukumat vakili «Biz taxminlarga izoh bermaymiz», dedi.
Atrof-muhitni muhofaza qilish vaziri Stiv Rid ifloslanish ma’lumotlariga izoh berar ekan, shunday dedi: «Bu raqamlar sharmandali va ko’p yillik yetarli investitsiyalar va zaif tartibga solish daryolarimizni ifloslantiruvchi oqava suvlar darajasining rekord darajaga yetishiga olib kelganligining yaqqol eslatmasidir.»
Water UK sanoat guruhi ayrim kompaniyalarning faoliyatidagi kamchiliklarni tan oldi.
Water UK vakilining ta’kidlashicha, «Atrof-muhit agentligi infratuzilma va texnik xizmat ko’rsatishga yetarli investitsiya kiritilmaganligini ushbu natijalarning asosiy sababi sifatida ta’kidlashga haqli.»
Sanoatning 2016-yilgi darajaga nisbatan 2025-yilga kelib ifloslanish hodisalarini 40 foizga kamaytirish bo’yicha maqsadiga erishilmadi, 2024-yilgi daraja asl EA maqsadidan ikki baravar oshib ketdi.
Atrof-muhit agentligi har yili suv kompaniyalari ob’ektlaridan suv yo’llariga tozalanmagan oqava suvlar chiqarilishi kabi ifloslanish hodisalarini kuzatib boradi.
Ayniqsa, jiddiy hodisalarning aksariyati uchta kompaniyaga to’g’ri keldi: Thames Water (33), Southern Water (15) va Yorkshire Water (13).
River Action bosh direktori Jeyms Uolles shunday dedi: «Bu raqamlar shafqatsiz haqiqatni ochib beradi. Jiddiy ifloslanish hodisalari ko’paymoqda, oqava suvlar chiqarilishi avj olmoqda va daryolarimiz ekologik halokatga qarab bormoqda. Bu shunchaki tartibga solishdagi muvaffaqiyatsizlik emas; bu milliy sharmandalikdir.»
U yana qo’shimcha qildi: «Eng og’ir ifloslantiruvchi Thames Water qayta tiklashni boshlash uchun maxsus ma’muriyatga topshirilishi kerak.»
Kompaniyada jiddiy ifloslanish hodisalari ikki baravarga ko’paydi va tartibga soluvchi organga ifloslanish hodisalari haqida xabar berishda eng yomon ko’rsatkich qayd etildi.
Angliyaning birlashgan kanalizatsiya tizimi yomg’ir suvlarini ham, oqava suvlarni ham qayta ishlaydi. O’tgan yili yomg’irning ko’payishi suv kompaniyalari infratuzilmasining haddan tashqari yuklanishiga olib kelgan bo’lishi mumkin.
Biroq, yomg’irning o’zgarishiga qaramay, jiddiy ifloslanishga olib keladigan oqava suvlar ruxsatnomalar va qonuniy majburiyatlarni buzish hisoblanadi.
Ko’pgina hodisalar kompaniyalar tomonidan o’z-o’zidan xabar qilingan bo’lsa-da, o’tgan yili tartibga soluvchi organ tomonidan tekshirilgan ob’ektlarning deyarli to’rtdan bir qismi ruxsatnomalarini buzgan holda aniqlangan.
Davlat hisoblari qo’mitasi rahbari Ser Jefri Klifton-Braun hukumat va Atrof-muhit agentligini «harakatsizlikda» aybladi.
Uning so’zlariga ko’ra, «Tartibga soluvchi organlar jinoiy javobgarlikka tortish sonidan charchagan va kompaniyalarni noqonuniy harakat qilishdan to’xtata olmaydi. Hukumat tartibga soluvchi organlarni kuchaytirish va ularning kompaniyalarni javobgarlikka tortish bo’yicha sa’y-harakatlarini qo’llab-quvvatlash uchun hozir harakat qilishi kerak.»
Qo’mita davom etayotgan hodisalarni Atrof-muhit agentligi va Ofwatni o’z ichiga olgan tartibga soluvchi organlarning suv kompaniyalarining zaruriy infratuzilmani saqlab turishini ta’minlay olmaganligi bilan izohladi.
Taxminlarga ko’ra, hozirgi sur’atda kompaniyalar butun suv quvurlari tarmog’ini almashtirish uchun 700 yil kerak bo’ladi.
Water UK infratuzilmaning buzilishini tartibga soluvchi organning sektorga zaruriy investitsiyalar uchun to’lovlarni oshirishga ruxsat bermasligi bilan izohladi.
Sanoat organi vakilining ta’kidlashicha, «Sektorga investitsiyalar Ofwat tomonidan odamlarning suv to’lovlarini qisqa muddatli kamaytirishga ustunlik berish orqali uzoq muddatli tarmoq barqarorligiga nisbatan bostirildi. Nihoyat, bu to’g’rilanmoqda, keyingi 5 yil ichida rekord darajadagi 104 milliard funt sterling investitsiya kiritiladi.»
Natijada, iste’molchilarning to’lovlari har yili o’rtacha 123 funt sterlingga oshishi kutilmoqda, Southern Water mijozlari uchun esa 224 funt sterlinggacha oshishi mumkin.
Biroq, Ser Jefri BBCga bergan intervyusida investitsiyalarning yetishmasligi sanoatning aybi ekanligini aytdi.
«O’ylashimcha, ko’p yillar davomida suv kompaniyalari suv tizimidan pul olib, investorlarga yo’naltirib, qarzlarini oshirdi. Demak, biz, mijozlar, ushbu foizlarning ulkan xarajatini ko’tarmoqdamiz.
«Bu pulni kapital investitsiyalarni yaxshilashga, oqava suvlarni tozalash inshootlarining quvvatini oshirishga yoki oqayotgan quvurlarni yangilashga sarflash o’rniga», dedi u.
Dushanba kuni Suv komissiyasi rahbari Ser Jon Kanliff hukumat vaziyatni qanday o’zgartirishi mumkinligi bo’yicha o’z tavsiyalarini e’lon qiladi.
O’tgan oyda e’lon qilingan dastlabki xulosalarida u PACning «chuqur ildiz otgan, tizimli va o’zaro bog’langan muvaffaqiyatsizliklar» haqidagi xulosalarini takrorladi, ammo tartibga soluvchi organlarni – Atrof-muhit agentligi, Defra va Ofwatni – to’g’ri nazoratni ta’minlamaganligi uchun eng ko’p tanqid qildi.
«Bizga kompaniyalarga yaqin bo’lgan, ularni nazorat qiluvchi va doimiy ravishda kuzatib boradigan tartibga soluvchi organ kerak, xuddi biz moliyaviy xizmatlarda banklar bilan qilganimiz kabi – nafaqat ular erta aralasha olishlari uchun… balki ular kompaniyalarni yaxshilashga yordam berishlari uchun ham», dedi u iyun oyida BBC Breakfast-ga bergan intervyusida.
Uning kelasi hafta beradigan tavsiyalari ushbu tartibga soluvchi organlarni qayta ko’rib chiqish yoki sezilarli o’zgarishlarni o’z ichiga olishi mumkin.
Kompaniya 2024-yilda to’rtta jiddiy hodisaga duch keldi va har 10 000 km kanalizatsiya uchun eng ko’p hodisalar soni qayd etildi.
So’nggi yetti kun ichida dunyoda bo’layotgan voqealarga qanchalik e’tibor berdingiz?
Konditsionerga bog’lanishimizdan ancha oldin, Dubayning eski shahri haroratni pasaytirish uchun aqlli usullar kombinatsiyasi yordamida odamlarning uylarini salqin saqlagan.
Atrof-muhit agentligi odamlarni atrof-muhit himoya qilinishiga «ishontirmoqchi» ekanligini aytmoqda.
Hisobotda aytilishicha, sanoat mijozlar bilan hamkorlik qilib, ularga suvdan foydalanish usullarini o’zgartirishga yordam berishi kerak.