17-iyul kuni qurilish sohasiga bag‘ishlangan yig‘ilishda tadbirkor Murod Nazarov Toshkentda qurilish loyihalari uchun daraxt kesishga qo‘yilgan cheklovlarni olib tashlashni taklif qildi.
Tadbirkor yechim sifatida qurilish kompaniyalarini olib tashlangan daraxtlar o‘rniga yangi daraxtlar ekishga majbur qilishni taklif qildi.
«Har bir qurilish kompaniyasi yoki zarur bo‘lsa, uchinchi tomon «daraxt banki»ni yaratish ustida ishlasin. Misol uchun, biz kelgusi yilda yoki bir yildan keyin taxminan qancha qurilish loyihalariga ega bo’lishimizni oldindan bilamiz. Shuningdek, qancha daraxt kesish kerak bo’lishini ham hisoblay olamiz. Shunday ekan, keling, yangi daraxtlarni oldindan ekamiz. Agar ertaga ma’lum miqdordagi daraxtlarni kesish kerak bo’lsa, ularning diametri va xususiyatlari oldindan aniqlansin. Zarur bo’lsa, uchinchi tomonlar ham buni hal qilsin. Chunki agar kompaniya oldindan daraxt ekmagan bo’lsa, uchinchi tomondan sotib olsin. Oxir-oqibat, daraxt ekish sarmoya sifatida ko’riladi», – deya taklif berdi tadbirkor.
Deputat va Ekologik partiya a’zosi Javlon Abdullayev ushbu taklifga javob berdi.
U daraxt kesishga moratoriy bejizga joriy etilmaganini ta’kidladi. Aks holda, uning so‘zlariga ko‘ra, bugungi kunda O‘zbekiston ekologik halokat yoqasida bo‘lardi.
Deputatning fikricha, suv tanqisligi va global isish sharoitida har bir daraxtning qadri ortadi. Yetuk daraxtlar muhim ekologik vazifalarni bajaradi: kislorod ishlab chiqaradi, havoni tozalaydi, shovqin darajasini pasaytiradi va tuproq eroziyasining oldini oladi. Noqonuniy daraxt kesishning ayrim holatlari bo’lishiga qaramay, moratoriy daraxtlarning 98 foizdan ortig’ini saqlab qolishga yordam berdi.
Qayd etilishicha, 2025-yilning birinchi yarmida daraxt kesish bo‘yicha 3235 ta ariza rad etilib, natijada 453 238 tup daraxt saqlab qolingan, ulardan 86 309 tasi qimmatbaho tur hisoblanadi.
Shuningdek, ko’chirib o’tkazish bahonasida ko’chirilgan ko’pgina ko’chatlar yoki yangi ko’chatlar qurib qolishi xabar qilinmoqda. Shu sababli, bunday amaliyot atrof-muhit uchun foydali emas, balki zararli hisoblanadi.
«Ushbu yondashuv nafaqat ekologik muvozanatga, balki O‘zbekiston qonunchiligida mustahkamlangan atrof-muhitni muhofaza qilish tamoyillariga ham zid. Agar hamma daraxtni o‘z hududida to‘siq sifatida qabul qilib, uni “muqobil ekish” bilan almashtirishni boshlasa, bu tabiatga bevosita tajovuz bo‘ladi, ya’ni ekologik jinoyat», – deb ta’kidladi Javlon Abdullayev.
Deputat rivojlangan davlatlar tajribasiga tayanib, O‘zbekistonda noqonuniy daraxt kesishga qarshi qat’iy kurashish va qonunchilikka samarali mexanizmlarni joriy etish vaqti kelganini ta’kidladi.
«Biz, Ekologik partiya deputatlari, tadbirkorlarning tabiatga nisbatan shafqatsiz munosabatiga va bunday takliflarga qat’iyan qarshimiz. Bunday o‘ylab topilmagan tashabbuslar kelajakda atrof-muhitga befarq munosabatda bo‘lishga olib kelishi va ekologik barqarorlikka tahdid solishi mumkin. Biz ta’kidlaymiz: har qanday rivojlanish, qurilish va rekonstruksiya ekologiya hisobidan emas, balki u bilan uyg‘unlikda amalga oshirilishi kerak», – deyiladi bayonotda.
Javlon Abdullayev Ekologik partiya moratoriyga tushgan daraxtlar va butalarning joylashuvini obodonlashtirish loyihalarini amalga oshirishda zarar yetkazilishi mumkin bo‘lmagan ob’ektlar sifatida qonuniy ravishda mustahkamlashga intilishini aytdi.
Ma’lumot uchun, 500 ming tup daraxt yiliga taxminan 50-60 ming tonna kislorod ishlab chiqaradi. Bu miqdor 70-80 ming kishining yillik nafas olishi uchun yetarli.