Fransiya prezidenti va bosh vazirini yaqindan kuzatish shuni ko’rsatdiki, ikki rahbar ham jamoatchilik fikri so’rovlarida orqada qolib, siyosiy mafkuralarining asosiy tamoyillari deb hisoblagan narsalarini himoya qilib, katta bosimga duch kelishmoqda.
Asosiy savol quyidagicha: Ser Kir Starmer va Emmanuel Makron hokimiyat tepasida turganlarning qayta-qayta muvaffaqiyatsizliklaridan tobora norozilik kuchayib borayotgan davrda sabr-toqat, noziklik, nafislik va murosaga kelishning fazilatlarini qanday himoya qiladi?
Rahbarlarning matbuot anjumanida faqat ikkita minbar va ikkita notiq bor edi, ammo boshqa ikkita siyosiy kuchning mavjudligi yaqqol sezilib turardi.
Jordan Bardella va Marin Le Pen boshchiligidagi «Reform UK» va «Milliy miting» partiyalari hech qachon ochiq tilga olinmagan, ularning rahbarlari ham. Biroq, ular ko’p marta yashirincha tilga olindi.
Kanalning ikki tomonidagi bu ikki partiya alohida bo’lsa-da, ularning hozirgi tuzumga qo’rquv solish potentsiali bir xil.
Ular bunga tuzumga qarshi kayfiyat, aniq muloqot qilish qobiliyati va an’anaviy siyosiy arboblardan jamoatchilikning hafsalasi pir bo’lishidan foydalanish orqali erishadilar – bu kuchli kombinatsiya.
«Biz qaytarish bo’yicha kelishuvni ta’minlash uchun astoydil harakat qilgan bo’lsak, boshqalar shunchaki muammoning rasmlarini olishdi», dedi Bosh vazir.
U kimni nazarda tutgan bo’lishi mumkin?
U yana shunday dedi: «Siyosat mana shunda. Biz pragmatik siyosat ikkala davlatimiz uchun ham aniq natijalarga olib keladigan yo’l ekanligini ko’rsatishimiz kerak», deb odamlarni u «oson javoblar siyosati» deb atagan narsaga berilib ketishdan qaytarishga urinmoqda.
Reform rahbari Nayjel Faraj ertalab GB News kamera guruhi bilan birga La-Mansh bo’ylab qayiqda sayr qildi va Parij va London o’rtasidagi ushbu yangi kelishuvni Buyuk Britaniya uchun kamsitish deb biladi.
Uning ta’kidlashicha, Buyuk Britaniya Inson huquqlari bo’yicha Yevropa konventsiyasidan chiqishi kerak, shu bilan birga mamlakat o’zining hozirgi ahvolini g’ayrioddiy, baland ovozli va status-kvoga qarshi chiqishga tayyor partiyani qo’llab-quvvatlash orqali yengib o’tishi mumkinligini ta’kidlaydi. So’nggi yillardagi voqealardan so’ng, nima uchun bunday qilmaslik kerak?
Prezident Makron ham xuddi shunday dalillarga duch kelib, Bosh vazirning fikrlarini qo’llab-quvvatladi.
Prezident «dunyoning murakkabligini» tan olish va ba’zi «populistlar» tomonidan taklif qilinayotgan «vasvasaga» qarshi turish zarurligini ta’kidladi.
Men avvalroq ta’kidlaganimdek, bu Bosh vazirning o’zgarib borayotgan strategiyasini – Farajni va Ser Kir keyingi saylovda tanlov bo’lishiga ishonadigan narsani – ulardan biri Dauning-stritdan mamlakatni boshqarishini yanada keskinroq tanqid qilishni ko’rsatadi.
Ularning munozaralarining muhim qismi, hozir ham, kelgusi yillarda ham kichik qayiqda suzib o’tish atrofida bo’ladi.
Portland Communications kompaniyasining yangi so’rovlari shuni ko’rsatadiki, o’tgan yilgi umumiy saylovda Leyboristlar partiyasidan ovoz bergan va shundan beri Reformaga o’tgan saylovchilarning 26 foizi, agar kichik qayiqda suzib o’tish soni kamaygan bo’lsa, Leyboristlar partiyasiga qaytishga ancha moyil bo’ladi.
Xuddi shu so’rov shuni ko’rsatadiki, Reformaga moyil bo’lgan saylovchilarning har o’ndan sakkiztasi Leyboristlar partiyasi hokimiyatda bir yil bo’lganidan keyin vaziyatni yaxshilash uchun yetarli vaqtga ega bo’lganiga ishonadi.
Bundan tashqari, deyarli barcha saylovchilarning yarmisi Nayjel Farajni o’zgarishlarni eng yaxshi ifoda etuvchi lider deb biladi.
Bu Bosh vazir uchun qiyinchilik va, ehtimol, imkoniyat haqida tushuncha beradi.
U qarama-qarshilik bilan belgilanadigan davrda sabr-toqatga umid qilmoqda, shu bilan birga uning raqibi soxta va’da berayotganini ta’kidlamoqda.
Uning umidi shundaki, hukumat mexanizmlari vaqt o’tishi bilan natijalarga olib kelishi mumkin. Ko’ramiz.
Yana bir yakuniy mulohaza.
Bu hafta ikki xil holatda men Leyboristlar va Konservativ partiyalarining yuqori lavozimli vakillari bilan shaxsiy suhbatlashdim, ular hech qanday ogohlantirishsiz, keyingi bir necha yil qanday bo’lishi mumkinligi haqida deyarli bir xil fikrlarni bildirishdi.
Ajablanarlisi shundaki, men suhbatlashgan ikkala shaxs ham Reform UK umumiy saylovda g’alaba qozonishiga qarshi.
Ikkalasi ham bu haqiqiy ekanligini tan olishdi, lekin har biri chuqurroq tashvish bildirishdi.
Ikkalasi ham o’tgan yili ko’plab saylovchilar Konservatorlar partiyasi muvaffaqiyatsizlikka uchragan degan xulosaga kelishganini va ko’pchilik bu yil yoki yaqinda Leyboristlar partiyasi ham muvaffaqiyatsizlikka uchrayapti degan xulosaga kelishi mumkinligini ta’kidladilar.
Reforma o’zidan oldingi partiyalar uddalay olmagan ishni uddalay olishi mumkin.
Biroq, men suhbatlashgan ikki kishi o’ylashdi, agar Nayjel Faraj g’alaba qozonsa va keyinchalik u ham muvaffaqiyatsizlikka uchragan deb hisoblansa, nima bo’ladi?
Ular qayerga va qanday siyosiy yo’nalishda mamlakat keyin buriladi, deb o’ylashdi?